Οι καύσωνες επέδρασαν αρνητικά στα αμπέλια της Κρήτης φέτος, αλλά θετικά ως προς τα φυτοπαράσιτα του κρητικού αμπελώνα, τα οποία, σε αντίθεση με άλλα χρόνια, είχαν μια ομαλή εξέλιξη.
Συγκεκριμένα, ως προς τα συμπεράσματα του Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου, η ευδεμίδα και το ωίδιο, που κάθε χρόνο μονοπωλούν το ενδιαφέρον στη φυτοπροστασία του αμπελιού, γενικά αντιμετωπίστηκαν και φέτος ικανοποιητικά από τους επαγγελματίες αμπελουργούς, λιγότερο ή περισσότερο εύκολα. Τα τζιτζικάκια, από αρχές του καλοκαιριού, ανέπτυξαν δυναμικούς πληθυσμούς κατά θέσεις, ενώ ο περονόσπορος πέρασε απαρατήρητος. Τη χρονιά χαρακτήρισαν οι καύσωνες με μεγάλη χρονική διάρκεια και η παρατεταμένη ανομβρία μετά την έναρξη της βλάστησης, συνθήκες που επέδρασαν αρνητικά στα αμπέλια.
Η ενημέρωση των αμπελουργών μέσα από εν λόγω δελτίο της υπηρεσίας ξεκινάει με τα κλιματικά στοιχεία του 2021, αναφέροντας ότι «το έτος 2021 χαρακτήρισαν ο ήπιος χειμώνας, η ανομβρία μετά την έκπτυξη της βλάστησης και το έντονα ξηροθερμικό καλοκαίρι με υψηλές θερμοκρασίες παρατεταμένης διάρκειας. Σε σύγκριση με το κλίμα του νησιού, σημαντικά θερμότεροι του κανονικού εμφανίστηκαν οι μήνες Ιανουάριος, Μάιος, Ιούλιος και ιδιαίτερα ο Αύγουστος (ο θερμότερος των τελευταίων δεκαετιών). Το καλοκαίρι σημειώθηκαν καύσωνες με παρατεταμένη διάρκεια. Εξαίρεση αποτέλεσαν οι μήνες Μάρτιος και Οκτώβριος, που ήταν πιο ψυχροί σε σχέση με τον μέσο όρο».
Ως προς τις βροχοπτώσεις αναφέρει: «Στο τελευταίο υδρολογικό έτος (περίοδος Σεπτεμβρίου 2020-Αυγούστου 2021) το συνολικό ύψος των βροχοπτώσεων δείχνει ικανοποιητικό έως πλεονασματικό μόνο για τις βόρειες περιοχές του νησιού, ενώ για τις νότιες εμφανίζεται ελλειμματικό.
Ο κύριος όγκος όμως, τόσο βόρεια όσο και νότια, σημειώνεται τους πρώτους μήνες του υδρολογικού έτους (Οκτώβριο-Νοέμβριο 2020), δίνοντας έντονα πλημμυρικά φαινόμενα κατά τόπους.
Στη συνέχεια καταγράφονται βροχοπτώσεις με ύψος κατά κανόνα χαμηλότερο του κανονικού. Επιπλέον μετά την 1η Απριλίου επικράτησε μια παρατεταμένη περίοδος ανομβρίας που διήρκεσε μέχρι και τα μέσα Οκτωβρίου (περίπου έξι μήνες), με μοναδική εξαίρεση τις τοπικές βροχές χαμηλού ύψους στα μέσα του Ιουνίου και στο πρώτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου.
Η ετήσια κατανομή τους μέσα στο υδρολογικό έτος δεν ευνοεί τη γεωργική παραγωγή-παραγωγικότητα, καθώς ο κύριος όγκος των βροχοπτώσεων (ποσοστό 85-90%) σημειώθηκε πριν την έκπτυξη της βλάστησης στα αμπέλια».
Αναφορικά με την ξηρή περίοδο το Περιφερειακό Κέντρο Προστασίας Φυτών Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου σημειώνει ότι «από την έκπτυξη της βλάστησης έως την ωρίμαση των σταφυλιών (Μάρτιος-Αύγουστος) το ύψος των βροχοπτώσεων που καταγράφεται είναι χαμηλό (10-15% του ετησίου). Η ξηρή περίοδος εμφανίζεται παρατεταμένη και διαρκεί τουλάχιστον έξι μήνες (από τον Απρίλιο μέχρι τον Οκτώβριο) στις περισσότερες περιοχές του νησιού και ιδιαίτερα στις νότιες».
Ως προς τη βλάστηση, μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι «η έναρξή της στην ποικιλία “σουλτανίνα” της παραλιακής ζώνης παρατηρήθηκε στα τέλη του Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου. Ο δροσερός μήνας Μάρτιος αρχικά επιβράδυνε την εξέλιξη της βλάστησης, ενώ στη συνέχεια οι ξηροθερμικές συνθήκες που επικράτησαν την επιτάχυναν σημαντικά. Η άνθηση στις πρώιμες-παραλιακές περιοχές αρχίζει μέσα στο πρώτο δεκαήμερο του Μαΐου, το γυάλισμα στο τέλος Ιουνίου, ενώ η ωρίμαση ολοκληρώνεται τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου. Στις όψιμες περιοχές τα αντίστοιχα στάδια καταγράφονται 2-3 εβδομάδες μετά σε σχέση με τις πρώιμες. Το 2021 ο χρόνος ωρίμασης ήταν πρωιμότερος κατά 10 ημέρες σε σχέση με το 2020, αλλά οψιμότερος κατά μια εβδομάδα σε σύγκριση με μια πολύ πρώιμη χρονιά (2018).
Οι υψηλές θερμοκρασίες με παρατεταμένη διάρκεια χαρακτηρίζουν τη χρονιά. Επέδρασαν αρνητικά στα αμπέλια και προκάλεσαν ζημιές στα σταφύλια. Σημειώθηκαν δύο ισχυρά κύματα καύσωνα: το πρώτο στα τέλη Ιουνίου με αρχές Ιουλίου και το δεύτερο στα τέλη Ιουλίου με αρχές Αυγούστου»...
Οι εχθροί του αμπελιού
Ως προς τους εχθρούς του αμπελιού, αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής:
- Ευδεμίδα. «Ήταν μια χρονιά με σημαντικές διαφοροποιήσεις μεταξύ των περιοχών. Οι πληθυσμοί του εντόμου κατά κανόνα ήταν μέτριοι έως υψηλοί κατά τόπους. Σε αντίστοιχα επίπεδα κυμάνθηκε και η πυκνότητα των ωοτοκιών.
Γενικά, το 2021 η πίεση για προσβολές ήταν σημαντικά μεγαλύτερη σε σχέση με πέρυσι (2020), αλλά σαφώς χαμηλότερη σε σχέση με χρονιές ευδεμίδας (2017, 2019). Από τις ζώνες αναφοράς, στις πρωιμότερες περιοχές η 1η πτήση ξεκινά με την έναρξη της βλάστησης, η 2η στα μέσα Μαΐου, η 3η στις αρχές Ιουλίου και η 4η στις αρχές Σεπτεμβρίου. Στις μεσοπρώιμες περιοχές και στις όψιμες-ορεινές περιοχές η κάθε πτήση εμφανίζεται μεταγενέστερη σε σύγκριση με την πρώιμη ζώνη, με μια χρονική διαφορά περίπου 5-7 ημερών και 12-15 ημερών αντίστοιχα».
- Τζιτζικάκια. «Στο δίκτυο παγίδευσης μετακινήσεις και χαμηλοί πληθυσμοί στα αμπέλια παρατηρούνται από νωρίς (Απρίλιο) αλλά οι συλλήψεις ακμαίων αυξάνονται σημαντικά μετά τα μέσα Μαΐου. Στη νότια πλευρά του νησιού (Μεσαρά) οι αυξημένοι πληθυσμοί στα αμπέλια προηγούνται χρονικά σε σχέση με τη βόρεια. Το καλοκαίρι καταγράφονται υψηλοί πληθυσμοί κατά θέσεις σε όλες τις ζώνες.
Το 2021 οι κίτρινες κολλητικές χρωμοπαγίδες με τα συλληφθέντα άτομα αποστέλλονταν σε εβδομαδιαία βάση στο Εργαστήριο Γεωργικής Εντομολογίας του Μπενάκειου Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου με σκοπό τον προσδιορισμό των ειδών που υπάρχουν στα αμπέλια της Κρήτης και τη μελέτη της εποχικής διακύμανσης των πληθυσμών τους.
Τα αποτελέσματα είναι υπό επεξεργασία και αναμένονται τους επόμενους μήνες».
- Μύγα Μεσογείου. «Εμφανίστηκαν κατά θέσεις προσβολές σε χονδρόραγα επιτραπέζια σταφύλια. Στο δίκτυο παγίδευσης καταγράφηκαν αυξημένοι πληθυσμοί στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Ιουλίου και στα τέλη Αυγούστου. Οι προσβολές σε φρούτα-ξενιστές της μύγας, που η ωρίμασή τους προηγείται των σταφυλιών, διαδραματίζουν σοβαρό ρόλο στην πίεση των προσβολών που θα δεχτούν τα αμπέλια. Οι πληθυσμοί των ακμαίων που εξέρχονται από αυτά τα προσβεβλημένα φρούτα επιτίθενται επιλεκτικά και αιφνιδιαστικά σε χονδρόραγα σταφύλια, κατά την περίοδο ωρίμασής τους».
Οι ασθένειες
Απαρατήρητος ο περονόσπορος
Η ανακοίνωση του Περιφερειακού Κέντρου Προστασίας Φυτών Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου Ηρακλείου αναφέρεται στις ασθένειες ως εξής:
- Σύμπλοκο ίσκας. «Αυξημένη η παρουσία συμπτωμάτων στον αμπελώνα της Κρήτης το καλοκαίρι. Οι συνθήκες ανομβρίας και οι καύσωνες με παρατεταμένη διάρκεια, που επικράτησαν κατά την καλλιεργητική περίοδο, καταπόνησαν τα αμπέλια και ευνόησαν την αυξημένη εκδήλωση συμπτωμάτων».
- Φόμοψη. «Οι βροχοπτώσεις-διυγράνσεις της βλάστησης που σημειώθηκαν το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου ευνόησαν τη διασπορά μολυσμάτων στα αμπέλια που υπήρχε ο μύκητας και που ταυτόχρονα βρίσκονταν στα κρίσιμα βλαστικά στάδια. Σε ορισμένα αμπέλια, είναι η τρίτη συνεχόμενη χρονιά που ευνοείται ο μύκητας, με αποτέλεσμα να εκδηλώνεται προοδευτική αύξηση των συμπτωμάτων. Τα σχήματα διαμόρφωσης και υποστύλωσης που εφαρμόζονται πλέον στα περισσότερα αμπέλια, συγκρινόμενα με αυτά του παρελθόντος, δεν ευνοούν την ευρεία διασπορά του μύκητα».
- Ωίδιο: «Στις πρωιμότερες περιοχές και ποικιλίες οι πρώτες μολύνσεις (συμπτώματα βλαστοί-σημαίες) παρατηρήθηκαν στο πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου και μέχρι τα τέλη του ίδιου μήνα οι δευτερογενείς. Στη συνέχεια η σταδιακή άνοδος της θερμοκρασίας ευνόησε την ανάπτυξη του μύκητα. Η εξέλιξη του ωιδίου ήταν φυσιολογική για το κλίμα της Κρήτης με τη συνήθη περίοδο έξαρσης τους μήνες Μάιο και Ιούνιο, οπότε επικρατούν τα κρίσιμα στάδια άνθησης-καρπόδεσης και ανάπτυξης ραγών. Οι έντονα ξηροθερμικές συνθήκες που επικράτησαν κατά διαστήματα τον Ιούλιο, και ιδιαίτερα τον Αύγουστο, σε ένα βαθμό είχαν αρνητική επίδραση στη δραστηριότητά του».
- Περονόσπορος. «Το 2021 η ασθένεια πέρασε απαρατήρητη. Οι ξηροθερμικές συνθήκες που επικράτησαν κατά την καλλιεργητική περίοδο δεν επέτρεψαν την ευρεία εμφάνιση και εξάπλωση του μύκητα. Στο ιστορικό της εξέλιξής του, οι ισχυρές βροχές και διυγράνσεις που σημειώθηκαν στα τέλη Μαρτίου τον εγκατέστησαν σε αμπέλια με πιο προχωρημένη βλάστηση και κυρίως σε φύλλα κληματίδων που έρπουν στο έδαφος. Στο πρώτο δεκαήμερο του Απριλίου ο μύκητας είχε επωαστεί και διαπιστώθηκαν κηλίδες λαδιού σε περιορισμένες θέσεις από την πρώιμη έως τη μεσοπρώιμη ζώνη. Η παρατεταμένη ανομβρία και οι μειωμένες διυγράνσεις που επικράτησαν στη συνέχεια δεν ευνόησαν περαιτέρω εξέλιξη (ο μύκητας παρέμενε καθηλωμένος επί δύο μήνες μόλις 1-2 μ. από τις αρχικές θέσεις). Η πιθανότητα ενεργοποίησης του μύκητα στα μέσα Ιουνίου (λόγω πρόβλεψης καιρικής αστάθειας) δεν επαληθεύθηκε, καθώς οι βροχές και οι διυγράνσεις που σημειώθηκαν ήταν περιορισμένες σε ύψος και διάρκεια αντίστοιχα. Τέλος, οι παρατεταμένες ξηροθερμικές συνθήκες που επικράτησαν το καλοκαίρι ανέστειλαν την εξέλιξή του και ο περονόσπορος πέρασε απαρατήρητος».
(φωτογραφία: Unsplash)
