Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι συνεδρίες μεταφέρθηκαν κυρίως διαδικτυακά, οπότε και η απορία για το αν η ψυχοθεραπεία μπορεί να λειτουργήσει διαδικτυακά έγινε ακόμα εντονότερη. Δύο νέες έρευνες εξέτασαν αυτό το ερώτημα, κατά πόσον δηλαδή μπορεί να είναι αποτελεσματική η ψυχοθεραπεία μέσω διαδικτύου. Μπορεί η ενσυναίσθηση να επιτευχθεί ανάμεσα στους θεραπευόμενους και τους θεραπευτές παρά το διαδικτυακό χάσμα; Έχει προσαρμοστεί η ψυχοθεραπεία στη διαδικτυακή μετακίνηση; Τα αποτελέσματα για κάποιους μπορεί να είναι μια έκπληξη.
Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο «Frontiers in Psychology», οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι θεραπευόμενοι ένιωθαν ότι ο ψυχοθεραπευτής τους έτεινε σε μεγάλο βαθμό προς την ενσυναίσθηση και ήταν σημαντικά υποστηρικτικός μέσα στο αποστασιοποιημένο περιβάλλον σε σύγκριση με τις δια ζώσης συναντήσεις τους. Αυτό είναι αξιοσημείωτο καθώς ανάλογα με τον τύπο της ψυχοθεραπείας, το αν ένας θεραπευόμενος αισθάνεται συνδεδεμένος με τον ψυχοθεραπευτή του, είναι ουσιαστικός παράγοντας για το θετικό αποτέλεσμα της ψυχοθεραπείας.
Η «ψηφιακή ενσυναίσθηση» έχει οριστεί στα «παραδοσιακά χαρακτηριστικά ενσυναίσθησης, όπως το ενδιαφέρον και η φροντίδα προς τους άλλους που εκφράζονται μέσω επικοινωνίας από τον υπολογιστή».
Τα χαρακτηριστικά της «ψηφιακής ενσυναίσθησης» έχουν διευρυνθεί με επιπλέον μοντέλα ψηφιακής ενσυναίσθησης όπως:
- Ικανότητα ανάλυσης και αξιολόγησης της εσωτερικής κατάστασης τους άλλου (ακρίβεια ενσυναίσθησης)
- Αίσθηση ταυτότητας και δράσης (αυτοενσυναίσθηση)
- Αναγνώριση, κατανόηση και πρόβλεψη των σκέψεων και συναισθημάτων του άλλου (γνωστική ενσυναίσθηση)
- Το να νιώθει κανείς αυτό που νιώθουν οι άλλοι (συναισθηματική ενσυναίσθηση)
- Παιχνίδι ρόλων (ευφάνταστη ενσυναίσθηση)
- Να είναι κανείς συμπονετικός με τους άλλους (ενσυναίσθηση) μέσω των ψηφιακών μέσων
Στην έρευνα, εξετάστηκαν διαδικτυακές θεραπευτικές συνεδρίες που πραγματοποιήθηκαν μέσω Skype και βιντεοκλήσεων στο WhatsApp. Οι μισοί περίπου θεραπευόμενοι χρησιμοποίησαν επιτραπέζιους ή φορητούς υπολογιστές και οι υπόλοιποι ένα συνδυασμό ταμπλετών και smartphones. Σχεδόν το 90% των θεραπευτών χρησιμοποίησαν υπολογιστή.
Παραδόξως, οι θεραπευόμενοι αισθάνθηκαν μεγαλύτερη ενσυναισθητική σύνδεση και υποστήριξη από τον θεραπευτή τους στο εικονικό περιβάλλον σε σύγκριση με τις δια ζώσης συναντήσεις τους. Αυτά τα ευρήματα βασίζονται σε μελέτη που πραγματοποιήθηκε πριν από την πανδημία, στην οποία διαπιστώθηκε ότι η ενσυναίσθηση μπορεί πράγματι να φτάσει πέρα από τα εικονικά σύνορα και να είναι αποτελεσματική στην εικονική ψυχοθεραπεία.
Μια άλλη μελέτη του 2021, επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα της ομαδικής ψυχοθεραπείας διαδικτυακά. Για την ακρίβεια, ορισμένοι θεραπευόμενοι βρήκαν την εξ αποστάσεως ομαδική εργασία ακόμη πιο χρήσιμη απ’ ό,τι με φυσική παρουσία, αλλά αυτό δεν ισχύει για όλους.
Αυτές οι μελέτες εγείρουν το θέμα ότι η προσωπική προτίμηση και επιλογή ενδέχεται να σχετίζονται πολύ για τα θετικά αποτελέσματα της θεραπείας με το πόσο άνετα νιώθουν οι άνθρωποι με την εικονική ψυχοθεραπεία και την τηλεθεραπεία. Οι θεραπευόμενοι που ανταποκρίνονται καλά σε εικονικά περιβάλλοντα είναι πιθανότατα εκείνοι που είναι ήδη συμφιλιωμένοι με τις τηλεδιασκέψεις και αισθάνονται άνετα ενώ βρίσκονται και στην ιδιωτικότητα του σπιτιού τους. Το ίδιο ισχύει και για τον θεραπευτή. Η έρευνα αποκάλυψε ότι οι θεραπευτές που αισθάνονταν πιο άνετοι και αποτελεσματικοί στην εικονική ψυχοθεραπεία ήταν αυτοί που την πρόσφεραν στους πελάτες τους και στο παρελθόν, ακόμη και πριν από την πανδημία.
Η μετάβαση στην διαδικτυακή ψυχοθεραπεία υπήρξε αποτελεσματική για πολλούς παρά τους περιορισμούς όπως τεχνολογικά ζητήματα, καθυστερήσεις στον ήχο και τη δυσκολία αναγνώρισης μικροεκφράσεων. Οι θεραπευόμενοι θα πρέπει να νιώθουν ότι μπορούν να αξιολογήσουν κατά πόσο η εικονική θεραπεία ταιριάζει στις ανάγκες τους.
Είναι πιθανό ότι πολλοί θεραπευόμενοι και θεραπευτές θα συνεχίσουν να επιλέγουν τις διαδικτυακές συνεδρίες δεδομένων των θετικών αποτελεσμάτων και της δυνατότητας για ψηφιακή ενσυναίσθηση σε συνδυασμό με την ευκολία στον προγραμματισμό, του λιγότερου χρόνου για μετακίνηση και της δυνατότητας επικοινωνίας με ασφάλεια χωρίς μάσκες. Τα καλά νέα είναι ότι η εικονική ψυχοθεραπεία μπορεί να προσφερθεί με τρόπο που οι θεραπευόμενοι να νιώθουν υποστήριξη και αποτελεσματικότητα και πιθανότατα θα παραμείνει η βασική επιλογή για τη ψυχοθεραπεία τους.
Πηγή: psychologytoday.com
