Η Ελλάδα βρίσκεται στη λίστα των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που - βάσει των αποτελεσμάτων μελέτης για λογαριασμό του Ευρωκοινοβουλίου - κινδυνεύουν περισσότερο από την εγκατάλειψη αγροτικής γης. Περίπου ένα στα τρία στρέμματα αγροτικής γης μπορεί να σταματήσει να καλλιεργείται τα επόμενα χρόνια. Ανάλογος είναι ο κίνδυνος και για πολλές ακόμα χώρες, όπως η Αυστρία, η Κύπρος, η Εσθονία, η Φιλανδία, η Λετονία και η Ρουμανία!
Αναλυτικότερα, περίπου το 30% της συνολικής καλλιεργούμενης γης στην Ε.Ε., δηλαδή 560 εκατ. στρέμματα, κινδυνεύει από μέτρια έως πολύ με εγκατάλειψη, ενώ στις μισές ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό αυτό φτάνει το 50% της καλλιεργούμενης έκτασής τους. Έως το 2030 στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 είναι πολύ πιθανό να έχει εγκαταλειφθεί η καλλιέργεια 50 εκατ. στρεμμάτων γης, το 2,95% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης στην Ευρώπη, που τώρα είναι 1.730 εκατ. στρέμματα (173 εκατ. εκτάρια). Περισσότερο ευάλωτα τμήματα γης είναι οι απομακρυσμένες περιοχές, τα βουνά, τα νησιά και οι παραθαλάσσιες περιοχές, καθώς και τα αραιοκατοικημένα τμήματα.
Όπως αναφέρουν τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης μελέτης, η πιθανότητα εγκατάλειψης γεωργικών εκτάσεων δεν έχει σχέση τόσο με το είδος της καλλιέργειας όσο με τη γεωγραφία, σε συνδυασμό με άλλους παράγοντες, όπως η διάρθρωση των καλλιεργειών, η αγορά, οι τοπικές συνθήκες, αλλά και οι πολιτικές που εφαρμόζονται.
Οι περιοχές στις οποίες εντοπίζονται τα περισσότερα προβλήματα εγκατάλειψης στην Ελλάδα είναι στα βουνά και στα νησιά, αλλά και σε πολλά σημεία της Πελοποννήσου. Στη Νότια Ευρώπη, αυξημένος κίνδυνος εντοπίζεται, επίσης, στη Βόρεια Πορτογαλία, στη Νότια Γαλλία και στη Σαρδηνία. Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη κινδυνεύουν περισσότερο τμήματα στη Βόρεια και Ανατολική Πολωνία, στην Ανατολική Σλοβακία, στη Βόρεια Ουγγαρία και σε εσωτερικές (ορεινές) περιοχές της Ρουμανίας. Στη Βόρεια Ευρώπη, εγκαταλείπονται γεωργικές εκτάσεις στη Φιλανδία και στη Σουηδία, στη δυτική ακτή της Σκοτίας και στην Ουαλία. Σε Άλπεις (Γαλλία, Αυστρία), Καρπάθια (Σλοβακία, Ρουμανία), Απέννινα (Νότια Ιταλία), στα ελληνικά βουνά, αλλά και σε πολλά μεσαίου ύψους βουνά (Γερμανία) οι εκτάσεις γης εγκαταλείπονται.
Τα στοιχεία της έκθεσης δείχνουν ότι από το 2000-2012 η καλλιεργούμενη έκταση στην Ευρώπη παρουσιάζει μια σταθερή μείωση, ενώ από το 2012-2018 υπάρχει τάση σταθεροποίησης. Ο κύριος λόγος που σταματούν να καλλιεργούνται εκτάσεις σε αυτή την εξαετία φαίνεται ότι είναι η αστική εξάπλωση.
Πάντως, ενώ σε κάποια κράτη η γεωργική γη δείχνει τάσεις αύξησης, όπως στο Βέλγιο, στη Λιθουανία και στην Κροατία, σε άλλα, όπως στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία, στην Ιρλανδία, στο Λουξεμβούργο, στην Εσθονία, στην Ελλάδα και στη Μάλτα, συνεχίζει να μειώνεται. Στην έκθεση επισημαίνεται, μάλιστα, ότι «δεν είναι τα μέτρα της ΚΑΠ που επιβραδύνουν ή επισπεύδουν την τάση εγκατάλειψης της γης, αλλά ο τρόπος που τα κράτη-μέλη διαλέγουν να τα εφαρμόσουν σε εθνικό επίπεδο».
«Οδεύουμε προς την καταστροφή»
Μιλώντας στη “Νέα Κρήτη” , ο πρόεδρος του Παραρτήματος Κρήτης του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδας και κτηνίατρος Αλέκος Στεφανάκης χρησιμοποίησε σκληρή γλώσσα επιβεβαιώνοντας τα στοιχεία αυτά, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Ο Δυτικός Πολιτισμός, δηλαδή οι αναπτυγμένες χώρες, τα τελευταία 20 ίσως και 30 χρόνια έχουν καταφέρει και έχουν εξασφαλίσει μια ευζωία η οποία είναι - κατά την προσωπική μου άποψη - πολύ επίπλαστη. Πολύ εικονική. Βλέπουμε, λοιπόν, τον κόσμο να συσσωρεύεται στις πόλεις. Μια τρομακτική αστυφιλία. Να εγκαταλείπουν οι άνθρωποι τις διαδικασίες της πραγματικής ζωής και να μεταφέρουνε την παραγωγική διαδικασία, των ανελαστικών αγαθών του ανθρώπου, που ασφαλώς είναι το τρόφιμο, την προστασία του περιβάλλοντος, το νερό που πίνουμε, να τα αφήνουνε σε άλλους, και την ίδια ώρα να κάνουμε κάποιες “έξυπνες” δουλειές της σύγχρονης τεχνολογίας, οι οποίες έχουν μια υψηλή προστιθέμενη αξία, η οποία αυτή τη στιγμή δε φαίνεται από πού προκύπτει»...
Συνεχίζοντας, ο Αλέκος Στεφανάκης εξηγεί: «Άρα έχουμε μια στροφή του σύγχρονου δυτικού κόσμου. Των ανθρώπων, δηλαδή, που είναι στις αναπτυγμένες χώρες, να στρέφονται και να κάνουν δουλειές του ίντερνετ, το οποίο όμως τελικά στο βάθος δε βγάζει το ψωμί, δε βγάζει το αυτοκίνητο, δε βγάζει τα υλικά, τα οποία τα έχουμε αναθέσει να τα κάνουν άλλοι».
Και επισημαίνει ότι, «με βάση όλα αυτά, εισπράττουμε μια υπεραξία από την οποία ζούμε, και κατά την προσωπική μου άποψη, όταν θα χρειαστεί να πληρώσουμε τον λογαριασμό, θα είναι αβάσταχτος και θα έχουμε χάσει τον πόλεμο. Και πάντα πίσω από αυτά υπάρχει ο ανταγωνισμός, υπάρχει η μεθόδευση. Αυτό κατά τη δική μου άποψη είναι ένα δημιούργημα της παγκοσμιοποίησης, η οποία ήρθε να ισοπεδώσει αξίες και αγαθά, και ασφαλώς το 60% του χρήματος που κυκλοφορεί, κυκλοφορεί από τα χρηματιστήρια, τα οποία ασφαλώς - κατά την άποψή μου - δε βγάζουν το ψωμί που τρώμε. Απλά επιτρέπουν σε κάποιους να αισχροκερδούν».
ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ
Θανάσιμο λάθος η εγκατάλειψη της γης
Ο πρόεδρος του Παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ κ. Αλέκος Στεφανάκης εκφράζει τη θλίψη του παράλληλα, διαπιστώνοντας - όπως λέει - ότι «σήμερα σπρώχνουν τον κόσμο να πάει στα φτηνά τρόφιμα, που είναι γεμάτα από... χημεία. Αυτή τη μεταλλαγή, όταν τη βλέπω, αρχίζω εγώ προσωπικά να στεναχωριέμαι και να προβληματίζομαι για το πού πάει αυτός ο δυτικός πολιτισμός, η αστυφιλία, η εγκατάλειψη της κοινής λογικής. Δηλαδή, η εγκατάλειψη του περιβάλλοντος, της ομορφιάς, της ταυτότητας, η εγκατάλειψη της δυνατότητας να βγάλουμε πραγματικά αγαθά για να ζήσουμε και να βελτιωθούμε. Και ασχολούμαστε με τις τεράστιες “φούσκες” που έχει δημιουργήσει η παγκοσμιοποίηση για την ευκολία με την οποία βγάζει το χρήμα».
Καταλήγοντας, ο γνωστός επιστήμονας λέει πως «ναι, υπάρχει η εγκατάλειψη της γης. Είναι επίπλαστη και είναι θανάσιμο λάθος. Και είναι όλο αυτό μια “φούσκα”. Δείτε με τον κορωνοϊό τι έγινε. Εκεί που πήγε ο τουρισμός έφερε τα πολλά χρήματα. Και μια στιγμή έφυγε ο τουρισμός. Άμα πάμε στα νησιά τα τουριστικά... πείνα “και των αγίων”... Η Κρήτη κράτησε και κρατάει και δεν κατάλαβε κρίση καθόλου, γιατί έχει έναν ζωντανό πρωτογενή τομέα. Στα νησιά όμως τα οποία είχαν ως μονοκαλλιέργεια τον τουρισμό, κυκλοφορούσαν μόνο κάτι αδέσποτα σκυλιά και γατιά την εποχή που δεν υπήρχανε τουρίστες. Όσοι επισκεφτήκαμε και βρήκαμε αυτά τα μέρη, αντιληφθήκαμε πραγματικά τι είναι η μονοκαλλιέργεια και πως δεν είναι σώφρον να τρέχουμε εκεί. Ναι, καλή είναι η εύκολη απόκτηση χρήματος, η “άκοπη”, αλλά δεν είναι ρεαλισμός»...
