Αποτελεί ένα από τα πιο γνωστά μνημεία της Κρήτης, από τα πλέον σημαντικά και εκείνα που θα έπρεπε να έχουν ένα σημαντικό μερίδιο στην επισκεψιμότητα τόσο λόγω της σπουδαιότητάς του, όσο και της γειτνίασής του με το δημοφιλές ανάκτορο της Φαιστού.
Η βασιλική έπαυλη της Αγίας Τριάδας, όπως είναι ευρύτερα γνωστή, ανακαλείται στη μνήμη πρώτιστα λόγω των εκπληκτικών ευρημάτων των ανασκαφών στις αρχές του 20ού αιώνα από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή και τον πρωτοπόρο Ιταλό αρχαιολόγο Φεντερίκο Άμπερ και την πασίγνωστη όσο και μοναδική σαρκοφάγο που φέρει το όνομα της περιοχής, όπου και ανακαλύφθηκε, τη μόνη που με την απίστευτη διακόσμησή της διηγείται ένα μεγάλο κεφάλαιο της ιστορίας των ταφικών τελετουργικών στον μινωικό κόσμο.
Και όμως. Η επίσκεψη σε αυτό το μνημείο, που θα έπρεπε να συνοδεύεται από επιφωνήματα ενθουσιασμού, δημιουργεί θλίψη, απογοήτευση και οργή από τους τουρίστες που εύλογα διαμαρτύρονται. Αν και απέχει μόλις τρία χιλιόμετρα από τη Φαιστό, ο δρόμος και το πάρκινγκ στα τελευταία μέτρα πριν τον αρχαιολογικό χώρο έχει τα χάλια του. Χωρίς άσφαλτο, με τα αμορτισέρ να στήνουν... χορό, και τη σκόνη, για τους καλοκαιρινούς επισκέπτες, να κολλάει στον ιδρώτα.
Ο λάτρης της ιστορίας και των μνημείων μας, που έχει κατά κανόνα μόλις περάσει από τη Φαιστό και έχει κατατοπιστεί με το υποδειγματικό πλούσιο πληροφοριακό υλικό σε πινακίδες αλλά και σε περιεκτική έντυπη μορφή στο μινωικό ανάκτορο, το δεύτερο μεγαλύτερο της Κρήτης, χάνει τα... αβγά και τα πασχάλια μέσα στο μνημειακό σύνολο της Αγίας Τριάδας, καθώς είναι αδύνατον, ακόμη και αν έχει στοιχειώδεις γνώσεις, να καταλάβει τι - έστω στο περίπου - βλέπει, αφού δεν υπάρχει καμιά πινακίδα και καμιά κάτοψη για όσους δεν είχαν την πρόνοια να φέρουν μαζί τους κάποιον τουριστικό οδηγό.
Άντε το πολύ-πολύ να αντιληφθεί, λόγω των πίθων, ότι βρίσκεται στον αποθηκευτικό χώρο της έπαυλης και λόγω της πολυτέλειας των “επίσημων” δωματίων και του στεγάστρου ότι κάτι αξιοσημείωτο συνέβαινε εκεί. Τι, πώς, πότε και πού βεβαίως... επαφίενται αποκλειστικά στη φαντασία. Κι αν δεν καταλάβεις τι βλέπεις σε έναν αρχαιολογικό χώρο, πώς μπορείς να εκτιμήσεις τη σημασία του και βεβαίως να τη διαφημίσεις με τα καλά σου λόγια και σχόλια;
Όσοι από τους τουρίστες, είτε ξένους είτε ντόπιους, δεν ήθελαν να φύγουν τελείως απογοητευμένοι από την Αγία Τριάδα, ζητούσαν από τους φύλακες να τους δώσουν λίγα... φώτα, με τους ανθρώπους που εργάζονται στον χώρο να έχουν προνοήσει ώστε να διαθέτουν έναν έντυπο οδηγό με μια κάτοψη, για να τους εξηγούν, όσο μπορούν τουλάχιστον, τα στοιχειώδη. Αρκεί βεβαίως να μιλούν Αγγλικά ή Ελληνικά, γιατί για τις άλλες εθνικότητες δεν υπάρχει ατυχώς επιλογή...
Ευτυχώς τουλάχιστον έχουν γίνει στοιχειώδεις αναστηλώσεις από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή και υπάρχει και ένα μικρό μνημείο αφιερωμένο στη μνήμη του ανασκαφέα του χώρου Φεντερίκο Άλμπερ. Αν τον χρονοταξιδιώτη στο παρελθόν της Κρήτης τον καλέσει η... φύση, ο επισκέπτης της Αγίας Τριάδας ή πρέπει να βρει διακριτικά τρόπο προς την εξοχή σε κάνα λιόφυτο για να υπακούσει στο κάλεσμά της και να κάνει την “ανάγκη” του, ή να οπλιστεί με υπομονή μέχρι να επιστρέψει στον... πολιτισμό, αφού οι τουαλέτες δε λειτουργούν λόγω έλλειψης προσωπικού. Παραμένουν κλειδωμένες, για να μη βλέπουν οι τουρίστες το χάλι που έχουν. Λογικό, αφού δεν υπάρχει κάποιος να τις καθαρίζει.
Ο δε πλούσια ιστορημένος με τοιχογραφίες μικρός παρακείμενος ναός του Αγίου Γεωργίου του Γαλατά, κτίσμα του 14ου αιώνα, αν και εντυπωσιακός λόγω των τοιχογραφιών, προκαλεί θλίψη στην εικόνα που έχουν σήμερα οι παραστάσεις, η οποία δεν είναι η καλύτερη σε επίπεδο συντήρησης και ανάδειξης. Και όμως πρόκειται για ένα μνημείο που διηγείται με τον πλέον εύγλωττο τρόπο τη συνέχεια των πολιτισμών, επιτρέποντας στη φαντασία να ανακαλύψει τη σύνδεση με το παρελθόν μέσα από τον χώρο και τα στοιχεία που τον συνθέτουν.
Για τα ΑμεΑ, καλύτερα να μην το συζητήσουμε καθόλου. Τόσο για την πρόσβαση όσο και για την περιήγησή τους...
Αν τώρα ο επισκέπτης που θα αντέξει να μείνει στον χώρο για να τον δει, παρά όλα αυτά τα προβλήματα, τύχει να διψάσει μέσα στο κατακαλόκαιρο και δεν έχει προνοήσει να φέρει μαζί του νερό, θα πρέπει να κάνει υπομονή έως ότου κατηφορίσει ξανά προς Φαιστό μεριά, καθότι νερό στην περιοχή ούτε για δείγμα.
Και όμως. Παρ’ όλα αυτά, η Αγία Τριάδα έχει έναν αξιοσημείωτο αριθμό επισκεπτών κάθε χρόνο, που σπεύδουν να δουν από κοντά τις μοναδικότητες ενός χώρου που έχει γράψει ένα μεγάλο κεφάλαιο της προϊστορίας στον τόπο μας. Ενδεικτικά, το 2018 η βασιλική έπαυλη κατατάχθηκε στην έβδομη θέση σε επίπεδο νομού Ηρακλείου, με 10.728 ανθρώπους να διασχίζουν τις πύλες του αρχαιολογικού χώρου.
Για την ιστορία, το μνημείο, που κατασκευάστηκε τον 16ο αιώνα, θεωρήθηκε ότι χρησίμευε είτε σαν θερινή κατοικία του βασιλιά της Φαιστού, είτε ότι ο ηγεμόνας της Φαιστού κατοίκησε εκεί μετά την καταστροφή του ανακτόρου, ή ακόμα ότι χρησιμοποιούταν παράλληλα με το ανάκτορο της Φαιστού. Αν άραγε βρισκόταν σε καλύτερη κατάσταση, δε θα αποτελούσε ζωντανή διαφήμιση για ακόμη μεγαλύτερη επισκεψιμότητα; Και τι άλλο επιχείρημα χρειάζεται το υπουργείο Πολιτισμού ώστε να αποφασίσει επιτέλους να ξεκινήσει ένα μεγάλο πρόγραμμα για τους αρχαιολογικούς χώρους της Κρήτης που έχουν ξεχαστεί και να δρομολογήσει τις απαραίτητες προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, τόσο τεχνικού και βοηθητικού όσο βεβαίως και αρχαιολόγων, ώστε τα μνημεία - και εκείνα που παραμένουν κλειστά στο κοινό - να αποκτήσουν μια εικόνα αξιοζήλευτη και θαυμαστή από τους χιλιάδες επισκέπτες από κάθε γωνιά του κόσμου που μας τιμούν κάθε καλοκαίρι.
Τόσα χρόνια οι άνθρωποι που υπηρετούν τον πολιτισμό στην Κρήτη φωνάζουν γι’ αυτό. Τόσο οι τοπικές υπηρεσίες όσο και οι επιστήμονες και τεχνίτες. Γιατί πρέπει η κραυγή αγωνίας να είναι εις ώτα μη ακουόντων;
