Ο Ιωσήφ Βεντούρας, γεννημένος στα Χανιά το 1938, είναι ο μόνος Κρητικός επιζών και φυγάς του πλοίου Τάναϊς που βυθίστηκε μεταξύ Μήλου και Σαντορίνης στις 7 Ιουνίου 1944, γύρω στις 03.00 τη νύχτα.
Εκεί χάθηκαν 350 Κρήτες Εβραίοι, ανάμεσά τους 88 παιδιά, 250 Κρήτες αντιστασιακοί, και μερικοί Ιταλοί αντιφασίστες. Συναγμένοι όλοι τους από τους Γερμανούς για να σταλούν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αρχικά πιστεύονταν ότι Γερμανοί βύθισαν το πλοίο, μέχρι που τελικά αποδείχτηκε από την έρευνα ότι τορπίλη αγγλικού υποβρυχίου έδωσε την χαριστική βολή.
Φίλος του πατέρα του Ιωσήφ, μεταφραστής στην Γκεστάπο, τον προειδοποίησε για την τραγική τελική λύση που ετοιμαζόταν για τους Εβραίους της Κρήτης. Έτσι από το 1942 η οικογένεια άλλαξε όνομα, χωρίστηκε και κατέφυγε στην Αθήνα.
Τον μικρό Σήφη παρουσίαζε ως νόθο γιο της, η οικονόμος του παππού του, Αθηνά Βαρβατάκη, Χανιώτισσα από τον Κουρνά. Ο Ιωσήφ, ως παιδί, βίωσε δύο μητρικές φιγούρες νομίζοντας πως η Αθηνά ήταν η πραγματική του μητέρα και ότι η βιολογική του οικογένεια τον είχε υιοθετήσει.
Αυτή η γυναίκα, η Αθνά Βαρβατάκη, που συνέχισε να ζει μαζί τους και μετά τον πόλεμο βραβεύτηκε μετά θάνατον πριν λίγες μέρες στα Χανιά με τον τίτλο της Δικαίας των Εθνών. Δακρύζει ο Ιωσήφ Βεντούρα ακόμα για εκείνη, μια γυναίκα αγράμματη με έμφυτη καλοσύνη που έβαλε σε κίνδυνο τη ζωή της και του ενέπνευσε την αγάπη της για την Κρήτη.
Πάνω από δέκα χιλιάδες παιδιά, ελληνάκια εβραϊκής καταγωγής, χάθηκαν στα στρατόπεδα συγέντρωσης. Η ιστορία του, όπως λέει, μοιάζει με του μικρού Χριστού που ειδοποιήθηκε να φύγει για να γλιτώσει τη σφαγή του Ηρώδη. Το ενοχικό σύνδρομο του επιζώντα τον οδήγησε να βρει λύτρωση στην ποίηση.
Νύχτα ο άνεμος
σκορπούσε λέξεις
κλάματα παιδιών
μετακινώντας σπασμένα κλαδιά
στον κτύπο των ρολογιών
έφευγαν στο σκοτάδι
Και ήταν
προπομπός πορθμέας,
του ποταμού το όνομα,
το περιέχον αυτό που πάλλει
με τις σειρήνες που σημαίνουν το ταξίδι
Το ελληνικο φορτηγό ατμόπλοιο Τάναϊς, που είχε κατασχεθεί από τους Γερμανούς, είχε ονομαστεί έτσι από το αρχαίο όνομα του Ρωσικού ποταμού Ντον, καθώς και ομώνυμης αρχαίας ελληνικής αποικίας.
Με αυτόν τον τίτλο κυκλοφόρησε το 2001από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη ο Ιωσήφ Βεντούρας ποιητική συλλογή, ένα ομαδικό λυρικό επιτύμβιο, που περιέχει στην αρχή του και όλα τα ονόματα όσων χάθηκαν στη θάλασσα εκείνη τη νύχτα.
..μορφές που θά΄ρθουν ανάλαφρες και φτερωτές θα κατεβαίνουν ντυμένες με ρούχα ξένα...στην ίδια εκείνη θάλασσα όπως τότε...
