Η αμήχανη σιωπή ήταν η πρώτη αντίδραση της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ στην σοκαριστική εκλογική νίκη της Τζόρτζια Μελόνι στην Ιταλία. Το μλποκ των εθνικιστικών κομμάτων από την άλλη, εκστασιασμένο από την έκβαση των ιταλικών εκλογών έστειλε «βροχή» συγχαρητηρίων στην ηγέτιδα των «Αδελφών της Ιταλίας» χαιρετίζοντας κατ’ αυτό τον τρόπο μια αποφασιστική και μη αναστρέψιμη καμπή στην ευρωπαϊκή πολιτική που δημιουργεί βαθιά προβλήματα για το ευρωπαϊκό εγχείρημα.
Για τον Ούγγρο πρόεδρο, Βίκτορ Όρμπαν, και για το Vox, το ισπανικό ακροδεξιό κόμμα που δεν μπορεί παρά να ονειρεύεται να μιμηθεί τη νίκη του Μελόνι στις ισπανικές εκλογές του επόμενου έτους, έχει ανοίξει πια ένας δρόμος για μια θέση κυριαρχίας στην Ευρώπη. Η Μαρίν Λεπέν, το κόμμα της οποίας έχει παγιωθεί ως ηγέτης της αντιπολίτευσης στο γαλλικό κοινοβούλιο, είπε ότι ο ιταλικός λαός «αποφάσισε να πάρει τη μοίρα του στα χέρια του εκλέγοντας μια πατριωτική και κυρίαρχη κυβέρνηση».
Στη Στοκχόλμη, ο Τζίμι Άκεσον, ο ηγέτης των ακροδεξιών Σουηδών Δημοκρατών, με 62 έδρες στο κοινοβούλιο των 349 εδρών, εξέφρασε την χαρά του.
Αλλά η σιωπή από τη γαλλογερμανική ηγεσία οφείλεται εν μέρει στο ότι περιμένει να ανακαλύψει την αληθινή πολιτική ταυτότητα της Μελόνι. Οι ρίζες της καριέρας της βρίσκονται στον φασισμό, ενώ αργότερα, ενθουσιωδώς αυτοπροβαλλόταν ως πολέμια του ευρώ. Τα τελευταία πέντε χρόνια και μέχρι αυτές τις εκλογές είχε υιοθετήσει πολλές από τις οικονομικές και εξωτερικές πολιτικές που συνδέονται με τον Μάριο Ντράγκι, τον τεχνοκράτη πρωθυπουργό που θα αντικαταστήσει δια της εκλογής της.
Τα μικρότερα δεξιά κόμματα του συνασπισμού της, από την παρακμή των οποίων επωφελήθηκε, η Forza Italia και η Λέγκα, ήταν οι πιο ξεκάθαροι Πουτινιστές. Τόσο ο Σαλβίνι όσο και ο Μπερλουσκόνι, ο οποίος γίνεται 86 ετών αυτή την εβδομάδα, βγήκαν χτυπημένοι από αυτές τις εκλογές και κατά ειρωνικό τρόπο ήταν ο Τζουζέπε Κόντε, ο ηγέτης του κινήματος των Πέντε Αστέρων, εκείνος που τα πήγε καλύτερα, κάνοντας εκστρατεία για το εισόδημα υπηκοότητας, ενώ βγήκε φαινομενικά άθικτος από τις κατηγορίες που τόνιζαν ότι η πολιτική αστάθεια και οι πρόωρες εκλογές ήταν αποτέλεσμα των πράξεων του, με την εκκίνηση του εκλογικού μαραθωνίου να βρίσκει απροετοίμαστες τις δυνάμεις της διχασμένης αριστεράς.
Αίσθηση είχε προκαλέσει μεταξύ άλλων η ομιλία της Μελόνι στο YouTube την 10η Αυγούστου, στη διάρκεια της οποίας γνωστοποιούσε την αντίθεση της στην «βίαιη επίθεση κατά της Ουκρανίας», ξεκαθαρίζοντας παράλληλα ότι τάσσεται υπέρ του ΝΑΤΟ. «Η θέση μας στο φιλοδυτικό στρατόπεδο είναι ξεκάθαρη», είπε, προσθέτοντας σε συνέντευξή της στην Washington Post στις 13 Σεπτεμβρίου: «Δεν νιώθω ότι χρειάζεται να με αποδεχτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση. Δεν θεωρώ τον εαυτό μου τέρας, απειλή ή επικίνδυνο άτομο». Πολλοί Ιταλοί στο πρόσωπο της ακροδεξιάς πολιτικού είδαν τον καλύτερο τρόπο για να εκφράσουν την οργή τους για τις τιμές, τη μετανάστευση και την πολιτιστική ταυτότητα.
Έτσι, πιθανώς ο Ορμπάν να απογοητευτεί αν ελπίζει ότι η Τζόρτζια Μελόνι θα συμμετάσχει μαζί του στην παρεμπόδιση των «αυτοκαταστροφικών» ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας, ενώ δεν φαίνεται ούτε η Πολωνία, κάποτε ο μεγάλος σύμμαχος της Ουγγαρίας, να καλωσόριζε μια τέτοια κίνηση. Ο πρώτος που συνεχάρη τη Μελόνι ήταν ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ματέους Μοραβιέτσκι. Οι «Αδελφοί της Ιταλίας» είναι ένα κόμμα ευθυγραμμισμένο με το πολωνικό PiS στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο – αλλά η Βαρσοβία παραμένει στο τιμόνι της συμμαχίας του ΝΑΤΟ κατά του Πούτιν.
Η Σουηδία προηγήθηκε της στροφής της Μελόνι προς τον παραδοσιακό συντηρητισμό. Ο Άκεσον έκανε εκστρατεία για μια εκδοχή του «πρώτα η Σουηδία», αλλά είχε εκδιώξει στο παρελθόν εξτρεμιστές από το κόμμα του και είπε το 2019 ότι δεν ήταν πλέον υπέρ του «Swexit». Έριξε τις θέσεις του υπέρ του Πούτιν και είπε: «Η Ρωσία σήμερα είναι λίγο πολύ μια δικτατορία μεγάλης κλίμακας που επίσης διαπράττει εγκλήματα κατά του διεθνούς δικαίου και κατά των γειτόνων της». Υποστήριξε την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και το λογότυπο του κόμματος, μια επιθετική δάδα, πετάχτηκε υπέρ ενός λουλουδιού.
Για να κερδίσει τα κλειδιά της εξουσίας, η νέα λαϊκίστικη δεξιά, υπό την ηγεσία των ευθέως αντι-ελιτιστών ηγέτων, έχει προετοιμαστεί να επανεφεύρει τον εαυτό της. Η μεγάλη πρόκληση γι αυτούς είναι πώς θα συμπεριφερθούν στην πράξη καθώς γεγονός αποτελεί το ότι δεν εκλέχτηκαν για να παρέχουν συνέχεια στις προϋπάρχουσες πολιτικές.
Ως πιθανή επιδίωξη της Μελόνι διαπιστώνεται η επαναδιαπραγμάτευσης του ταμείου ανάκαμψης της Ιταλίας ύψους 191,5 δισ. ευρώ (170 δισ. £) με τον κίνδυνο να οδηγήσει την χώρα σε υψηλότερο δανεισμό. Ωστόσο, αναμένεται να διορίσει έναν τεχνοκράτη υπουργό Οικονομικών και μάλιστα ταξίδεψε στο Λονδίνο στις αρχές Σεπτεμβρίου για να καθησυχάσει τους επενδυτές και να παρουσιαστεί ως ένα πρόσωπο μη απειλητικό για τις αγορές.
Ένα πιο πιθανό σημείο διαμάχης, σύμφωνα με τον Λουίτζι Σκατσιέρι, του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση, είναι το αν η Ευρωπαϊκή Ένωση θα συνδέσει στενά τα κεφάλαια ανάκαμψης με την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων της δικαιοσύνης και των δημοσίων υπηρεσιών από την Ιταλία που είχε ξεκινήσει ο Ντράγκι. Εάν αναπτυχθεί μια σύγκρουση σχετικά με την ερμηνεία του κράτους δικαίου από την ΕΕ, υπάρχουν πραγματικές προοπτικές μιας τριγωνικής συμμαχίας Πολωνίας-Ουγγαρίας-Ιταλίας, υποστηρίζει ο Σκατσίερι. Η Επιτροπή έχει απειλήσει να παγώσει το ένα τρίτο της χρηματοδότησης της Ουγγαρίας από την ΕΕ - ή 7,5 δισ. ευρώ - και έχει δώσει στην Ουγγαρία προθεσμία μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου για να συμμορφωθεί. Τιμωρίες θα επιβληθούν τον Δεκέμβριο εάν τουλάχιστον 15 κράτη μέλη – ή το 65% του πληθυσμού της ΕΕ – υποστηρίξουν την κίνηση. Η απώλεια της Σουηδίας και της Ιταλίας θα ήταν μοιραία για το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι μάχες για το άσυλο φαίνονται επίσης αναπόφευκτες.
Προς το παρόν, η Επιτροπή οφείλει να προχωρήσει με προσοχή: υπάρχουν εκλογές στην Ισπανία και την Πολωνία το επόμενο έτος και η απόφαση της Επιτροπής για θέματα όπως η ενεργειακή κρίση και η οικονομική ύφεση θα είναι κρίσιμη για την έκβασή τους. Ως έχει, εάν η αριστερά μπορεί να ενωθεί και να βρει τον κατάλληλο υποψήφιο, η δεξιά κυβέρνηση της Πολωνίας πρόκειται να χάσει.
Οι πρόωρες συγκαλυμμένες απειλές - κάτι που η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, φάνηκε άσοφα να απηύθυνε στην ιταλική δεξιά την περασμένη εβδομάδα στη Νέα Υόρκη - θα βοηθούσαν μόνο τους εθνικιστές στην Πολωνία και την Ισπανία και θα έστελναν τη Meloni στην αγκαλιά του Ορμπάν.
Επιπλέον, η Μελόνι δεν έχει επιλέξει ακόμη δρόμο αντιπαράθεσης. Το πρόγραμμα της κυβέρνησής της ή ο σχεδιασμός της για την επιδίωξη του εθνικού συμφέροντος είναι ασαφής. Το μόνο πράγμα που ξέρει είναι ότι η πορεία της αντιπαράθεσης δεν ωφέλησε τον Σαλβίνι. Ο Ντράγκι, αντίθετα, έφερε την Ιταλία στο επίκεντρο της ευρωπαϊκής λήψης αποφάσεων. Σε μήνυμά του προς την Μελόνι, είπε στην τελευταία του συνέντευξη Τύπου ότι η επόμενη κυβέρνηση της Ιταλίας θα πρέπει να επιλέξει τους εταίρους της όχι αποκλειστικά στη βάση της «ιδεολογικής κοινότητας». Είπε: «Θα πρέπει να αναρωτηθούμε: ποιοι είναι οι εταίροι που με βοηθούν να προστατεύσω καλύτερα τα συμφέροντα των Ιταλών; Ποιος μετράει περισσότερο από αυτούς τους εταίρους;» Το σιωπηρό μήνυμα του Ντράγκι ήταν ότι το ιταλικό εθνικό συμφέρον έγκειται στο να παραμείνει κοντά στη Γαλλία και τη Γερμανία. Η Μελώνη τώρα πρέπει να αποφασίσει πόσο θα ακολουθήσει τις συμβουλές του απερχόμενου πρωθυπουργού.
Με πληροφορίες από Guardian
(φωτογραφίες αρχείου AP)
