Εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σε στέγες και ταράτσες σπιτιών, γραφείων, καταστημάτων και επιχειρήσεων, διαδικασίες-εξπρές για ΑΠΕ, εξέταση του ενδεχομένου αύξησης εισαγωγών από Ισραήλ, Αίγυπτο και Νιγηρία, πλατφόρμα για την κοινή αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου και υδρογόνου, εξοικονόμηση ενέργειας και μέτρα για τη μείωση των λογαριασμών ρεύματος περιλαμβάνονται στο έκτακτο ενεργειακό σχέδιο ύψους 300 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στα πλαίσια των προσπαθειών απεξάρτησης από τα ρωσικά καύσιμα.
Στα μέτρα περιλαμβάνεται η επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και συναφείς υποδομές, αλλά και η πρόταση υποχρέωσης ηλιακής στέγης για εμπορικά και δημόσια κτήρια έως το 2025 και για νέα κτήρια κατοικιών έως το 2029. Στόχος, όπως ανέφερε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είναι η εξοικονόμηση ενέργειας, προκειμένου να «προετοιμαστούμε για τις πιθανές προκλήσεις του επόμενου χειμώνα», όπως σημείωσε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι «είναι ο ταχύτερος και φθηνότερος τρόπος αντιμετώπισης της τρέχουσας ενεργειακής κρίσης και μείωσης των λογαριασμών». Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι βραχυπρόθεσμες αλλαγές συμπεριφοράς για εξοικονόμηση ενέργειας θα μπορούσαν να μειώσουν τη ζήτηση φυσικού αερίου και πετρελαίου κατά 5%. Παράλληλα, συστήνεται στα κράτη-μέλη να ξεκινήσουν ειδικές επικοινωνιακές εκστρατείες με στόχο τα νοικοκυριά και τη βιομηχανία.
Φορολογικά κίνητρα
Τα κράτη-μέλη ενθαρρύνονται επίσης να χρησιμοποιούν φορολογικά κίνητρα για την εξοικονόμηση ενέργειας, όπως μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ για ενεργειακά αποδοτικά συστήματα θέρμανσης, μόνωση κτηρίων, συσκευές και προϊόντα. Η Ευρώπη επιχειρεί να «οχυρωθεί» και για το ενδεχόμενο πλήρους διακοπής της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου, οπότε, σύμφωνα με την Κομισιόν, ενδέχεται να χρειαστούν περαιτέρω έκτακτα μέτρα για τη διαχείριση της κατάστασης. Έτσι, η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη να επικαιροποιήσουν τα σχέδια έκτακτης ανάγκης τους, λαμβάνοντας υπόψη τις συστάσεις που περιέχονται στην επισκόπηση ετοιμότητας της Κομισιόν για την Ε.Ε. Με βάση την ανάλυση που παρουσιάστηκε, η Επιτροπή θα ξεκινήσει διαδικασία εκτίμησης επιπτώσεων για πιθανές προσαρμογές στον σχεδιασμό της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
«“Πράσινη” μετάβαση»
Η έμφαση δίνεται στις εναλλακτικές μορφές ενέργειας, με τους «πράσινους» σχεδιασμούς να επιταχύνονται. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά η Επιτροπή, «μια μαζική κλιμάκωση και επιτάχυνση των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, τη βιομηχανία, τα κτήρια και τις μεταφορές θα επιταχύνει την ανεξαρτησία μας, θα δώσει ώθηση στην “πράσινη” μετάβαση και θα μειώσει τις τιμές με την πάροδο του χρόνου». Για τον λόγο αυτό η Κομισιόν προτείνει να αυξηθεί ο βασικός στόχος του 2030 για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας από 40% σε 45%. Παράλληλα, η Κομισιόν παρουσίασε μια στρατηγική της Ε.Ε. για την ηλιακή ενέργεια, με διπλασιασμό της ηλιακής φωτοβολταϊκής ισχύος έως το 2025 και εγκατάσταση 600 GW έως το 2030, καθώς και την πρωτοβουλία “Solar Rooftop Initiative” με σταδιακή νομική υποχρέωση εγκατάστασης ηλιακών συλλεκτών σε νέα δημόσια και εμπορικά κτήρια και νέα κτήρια κατοικιών.
«Υπέρτατο δημόσιο συμφέρον»
Επίσης, προτείνονται μέτρα για την ενσωμάτωση της γεωθερμικής και της ηλιακής θερμικής ενέργειας σε εκσυγχρονισμένα συστήματα αστικής και κοινόχρηστης θέρμανσης, καθώς και μια σύσταση της Επιτροπής για την αντιμετώπιση της αργής και πολύπλοκης αδειοδότησης για μεγάλα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, αλλά και μια τροποποίηση της οδηγίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας για την αναγνώρισή τους ως «υπέρτατο δημόσιο συμφέρον».
Η Επιτροπή προτείνει στόχο 10 εκατ. τόνων εγχώριας παραγωγής ανανεώσιμων πηγών υδρογόνου και 10 εκατομμυρίων τόνων εισαγωγών έως το 2030 για την αντικατάσταση του φυσικού αερίου, του άνθρακα και του πετρελαίου σε βιομηχανίες και τομείς μεταφορών. Για να επιταχυνθεί η αγορά υδρογόνου, θα πρέπει να συμφωνηθούν επιμέρους στόχοι σε συγκεκριμένους τομείς. Η Επιτροπή δημοσιεύει επίσης δύο κατ’ εξουσιοδότηση πράξεις για τον ορισμό και την παραγωγή του ανανεώσιμου υδρογόνου για να διασφαλίσει ότι η παραγωγή οδηγεί σε καθαρή απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές. Για να επιταχυνθούν τα έργα υδρογόνου, διατίθεται πρόσθετη χρηματοδότηση 200 εκατομμυρίων ευρώ για έρευνα.
Αμυντικές δαπάνες
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον ότι το μοντέλο αυτό της πλατφόρμας για κοινές αγορές το υιοθετεί η Κομισιόν και όσον αφορά στην άμυνα. Σε πρώτη φάση το σχέδιο περιλαμβάνει τη σύσταση κοινού Ταμείου Άμυνας για τα κράτη-μέλη, ύψους αρχικά 500 εκατ. ευρώ. Στόχος είναι να δοθεί η δυνατότητα στα κράτη-μέλη να προχωρήσουν σε κοινές αγορές όπλων, να μειωθεί το κόστος και να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα των αμυντικών δαπανών της Ένωσης.
Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Κομισιόν, «τα κράτη-μέλη ανακοίνωσαν επιπλέον 200 δισεκατομμύρια ευρώ αμυντικές δαπάνες τα επόμενα χρόνια. Εμείς πρέπει να διασφαλίσουμε ότι αυτά τα χρήματα δαπανώνται με συντονισμένο τρόπο», εξήγησε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, σημειώνοντας ότι «η Ευρώπη έχει αναγνωριστεί τόσο από την Ε.Ε. όσο και από το ΝΑΤΟ». «Ζητάμε κοινή προμήθεια γιατί είναι καλύτερα επιχειρησιακά για τις ένοπλες δυνάμεις, οικονομικά και βιομηχανικά», προσέθεσε. Επίσης, η πρόεδρος της Επιτροπής έκανε λόγο για δημιουργία Task Force με τα κράτη-μέλη για τον συντονισμό της άμεσης αναπλήρωσης και ανάγκες προμηθειών στον συγκεκριμένο τομέα.
Τι θα γίνει με τους λογαριασμούς
Η Επιτροπή στοχεύει σε μέτρα βραχυπρόθεσμης παρέμβασης και για την ανακούφιση από τους δυσβάστακτους λογαριασμούς των ευρωπαϊκών νοικοκυριών. Έτσι αρχικά καλεί τα κράτη-μέλη να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν την εργαλειοθήκη για τις τιμές ενέργειας, η οποία περιέχει μέτρα για τη μείωση των λογαριασμών ενέργειας που πληρώνουν οι Ευρωπαίοι καταναλωτές. Επιπλέον, στα βραχυπρόθεσμα μέτρα που τίθενται στη διάθεση των κρατών-μελών και μπορούν να χρησιμοποιηθούν τώρα και κατά την επόμενη περίοδο θέρμανσης περιλαμβάνονται επιλογές παρέμβασης στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας για τα κράτη-μέλη. Πιο συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η Κομισιόν, επεκτείνεται για να καλύψει την επόμενη περίοδο θέρμανσης η δυνατότητα ανακατανομής εξαιρετικά υψηλών υπο-οριακών εσόδων - τα λεγόμενα απροσδόκητα κέρδη - για την υποστήριξη των καταναλωτών. Επιπλέον, τα έσοδα από τη συγκέντρωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της υποστήριξης των καταναλωτών. Παράλληλα προβλέπεται προσωρινή επέκταση των ρυθμιζόμενων τιμών λιανικής για την κάλυψη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε περιφέρειες με πολύ περιορισμένη διασύνδεση και δυνατότητα εισαγωγής επιδοτήσεων για το κόστος καυσίμων στην παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για τη μείωση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν σχεδιαστεί με τρόπο συμβατό με τις Συνθήκες της Ε.Ε., ιδίως όσον αφορά την απουσία περιορισμών στη διέλευση συνοριακών εξαγωγών, την τομεακή νομοθεσία και τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις. Η Επιτροπή παρουσίασε επίσης μια σειρά από περιοχές όπου ο σχεδιασμός στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας μπορεί να βελτιστοποιηθεί, καθιστώντας την κατάλληλη για τη μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα και πιο ανθεκτική σε κραδασμούς τιμών, προστατεύοντας παράλληλα τους καταναλωτές και παρέχοντας οικονομικά προσιτή ηλεκτρική ενέργεια.
