Η φθινοπωρινή σονάτα αν βρεθείς στην Κωνσταντινούπολη θα σου μείνει για πάντα αξέχαστη. Τα χρώματα της εποχής αντανακλώνται στα νερά του Βοσπόρου και χαρίζουν στο τοπίο ένα μελαγχολικό ρομαντισμό που ταιριάζει πολύ σ αυτήν την κοσμοπολίτικη ανατολίτισσα. Οι μνήμες όμως των Ελλήνων της Πόλης, σκοτεινιάζουν από τα γεγονότα του Σεπτέμβρη του 1955.
*Γράφει ο Στέλιος Ζερβός
65 χρόνια συμπληρώθηκαν από τον Σεπτέμβρη του 1955 και τα γεγονότα που έμειναν στην ιστορία ως «Σεπτεμβριανά». Τα βίαια επεισόδια εναντίον των Ρωμιών της Κωνσταντινούπολης . Ζούμε ξανά ήμερες συνεχιζόμενης έντασης με τη γειτονική Τουρκιά. Οι εικόνες από τις μέρες του ΄55 επιστρέφουν σαν εφιάλτης.
Το αποτέλεσμα εκείνου του διήμερου οργίου βίας , ήταν να συρρικνωθεί οριστικά η ελληνική κοινότητα των 100.000 Ελλήνων που ζούσαν τότε στην Κωνσταντινούπολη .
Η δεκαετία του ΄50 σημαδεύει τη Δύση από το ψυχροπολεμικό κλίμα . Παντού κυβερνούν συντηρητικά κόμματα , με το φόβο το Κομμουνισμού να πλανάτε πάνω απ την Ευρώπη .
Οι σχέσεις Ελλάδα και Τουρκιάς , ήταν πολύ καλές στις αρχές της δεκαετίας του 1950.
Στην Αθήνα, είχαμε την κυβέρνηση του «Ελληνικού Συναγερμού» υπό τον Στρατάρχη Αλέξανδρο Παπάγο, ο οποίος αποφάσισε να συνδράμει τον αγώνα των Κυπρίων για ένωση με την Ελλάδα. Σε συνάντησή του τότε , με τον Βρετανό Υπουργό Εξωτερικών, Άντονι Ίντεν στην Αθήνα του μιλάει για Ένωση . Ο Βρετανός Υπουργός απέρριψε κατηγορηματικά τις ελληνικές θέσεις για το Κυπριακό και φέρθηκε με άκρως ιταμό τρόπο στον Παπάγο, ο οποίος, έδωσε μυστικά την έγκρισή του στον Γεώργιο Γρίβα, να ξεκινήσει προετοιμασίες για την οργάνωση αντιστασιακού κινήματος στη Μεγαλόνησο.
Το 1955 τη γειτονική μας χώρα κυβερνούσε ο Αντνάν Μεντερές επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος.
Η Αγγλία, για να μη δώσει την Κύπρο στην Ελλάδα, δημιούργησε το συνέδριο των "Τριών" στο Λονδίνο. Η στάση της Βρετανίας εκείνη την εποχή, απέναντι στο αίτημα αυτοδιάθεσης των Κυπρίων, είναι «σκοτεινή και ύποπτη». Εμπλέκει την Τουρκία στο Κυπριακό ζήτημα και υποδαυλίζει τον ακραίο εθνικισμό.
Η οικονομική κατάσταση στην Τουρκία δεν ήταν καθόλου καλή , ενώ ο εθνικιστικός πυρετός ανέβαινε συνεχώς , καθώς οι Ελληνοκύπριοι διεκδικούσαν την ένωση της μεγαλονήσου με την Ελλάδα.
Η Βρετανίας παρεμβαίνει ποια ανοιχτά προσπαθώντας να δυναμιτίσει τις σχέσεις των δυο κρατών.
Στις 28 Αυγούστου 1955 ο Μεντερές ισχυρίστηκε δημόσια ότι οι Ελληνοκύπριοι σχεδίαζαν σφαγές κατά των Τουρκοκυπρίων.
Η Μ. Βρετανία, από την άλλη εμπλέκει την Τουρκία στο Κυπριακό, με πρόσχημα την, προστασία, δήθεν, της μουσουλμανικής μειονότητας που «βαφτίστηκε» , «τουρκική» και αναβαθμίστηκε σε «κοινότητα».
Η αφορμή για το Πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Πόλης δόθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου.
Για το μαζικό κύμα βίας του 1955, αφορμή ήταν ένα ψεύτικο ρεπορτάζ για δήθεν καταστροφή του σπιτιού του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη, από Έλληνες.
Η βρετανική υποκίνηση της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης έχει πιάσει τόπο.
Η έκρηξη ενός αυτοσχέδιου μηχανισμού στον κήπο του Τουρκικού Προξενείου της Θεσσαλονίκης, που στεγαζόταν και στεγάζεται και σήμερα στο σπίτι, όπου γεννήθηκε ο Κεμάλ Ατατούρκ, ο ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους, άναψε το φιτίλι του μίσους.
Ως δράστης συνελήφθη από τις ελληνικές αρχές ο Οκτάι Εγκίν, ένας μουσουλμάνος σπουδαστής από την Κομοτηνή, που χρόνια αργότερα σε μία συνέντευξή του στην «Ελευθεροτυπία» αρνήθηκε οποιαδήποτε σχέση με το συμβάν.
Τη νύχτα της 6ης Σεπτεμβρίου του 1955 λοιπόν, πάνω από 100.000 Τούρκοι εθνικιστές ξεχύθηκαν στους δρόμους καταστρέφοντας σπίτια και εκκλησίες, μαγαζιά και περιουσίες, σκοτώνοντας και βιάζοντας.
Οι καταστροφές, το πλιάτσικο, οι λεηλασίες ορθόδοξων ναών και νεκροταφείων, οι επιθέσεις στα σπίτια των Ελλήνων, οι ξυλοδαρμοί, αμαυρώνουν οριστικά τη ζωή και το πολυεθνικό μωσαϊκό της Πόλης .
Είναι η περίοδος οικοδόμησης του Εθνικού Τούρκικου Κράτους, οι επιθέσεις δεν ήταν μόνο κατά των Ελλήνων , δεν χτυπήθηκαν μόνο οι Ρωμιοί. Αν δούμε τους αριθμούς , τα θύματα ήταν 60% Ρωμιοί , 20% Αρμένιοι, 12% Εβραίοι.
Κατά τις επιθέσεις εναντίον Ελλήνων, Αρμενίων και Εβραίων, πολλοί μουσουλμάνοι γείτονες προσπάθησαν σε πολλές περιπτώσεις να προστατεύσουν τους φίλους και γειτονίες τους .
Το Πογκρόμ κατά του Ελληνισμού της Πόλης προκάλεσε:
τον θάνατο 16 Ελλήνων και τον τραυματισμό 32
τον θάνατο ενός Αρμένιου
τον βιασμό 12 Ελληνίδων
την καταστροφή:
4.348 εμπορικών καταστημάτων,
110 ξενοδοχείων,
27 φαρμακείων,
23 σχολείων,
21 εργοστασίων,
73 εκκλησιών,
Το οικονομικό κόστος των ζημιών ανήλθε σε 150 εκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με διεθνείς οργανισμούς. Η οικονομική αιμορραγία και ο φόβος ανάγκασαν τότε χιλιάδες έλληνες ομογενείς να μεταναστεύσουν για πάντα στην Ελλάδα. Μετά απ αυτά τα αιματηρά γεγονότα η Πόλη δεν θα είναι ποτέ ξανά ίδια.
Πηγή: Σαν Σήμερα , ΕΡΤ
