Συνεκτική πολιτική για την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν υπήρξε ποτέ, ενώ οι μαθητές της Γ’ Λυκείου εύκολα μπορούν να χαρακτηριστούν ως “πειραματόζωα”, καθώς σε διάστημα λίγων δεκαετιών το σύστημα εισαγωγής έχει αλλάξει με δραματικό τρόπο.
Το σύστημα γίνεται ολοένα και περισσότερο εξεταστικοκεντρικό, ενώ ο ανταγωνισμός αυξάνεται μεταξύ των μαθητών.
Η πορεία και ο χαρακτήρας των εξεταστικών συστημάτων έχει ως εξής:
Από το 1973 έως το 1983
Το σύστημα των εξετάσεων εισαγωγής στην τριτοβάθμια εξέταση το 1973 είναι ουσιαστικά αυτό που ισχύει από το 1967. Η χούντα της 21ης Απριλίου 1967 με το Α.Ν. 40/67 για τα ακαδημαϊκά έτη 1967-68 και 1968-69 καταργεί το ακαδημαϊκό απολυτήριο και επαναφέρει «τας εισιτηρίους εξετάσεις διά τας ανωτέρας και ανωτάτας σχολάς».
Από το 1970 έως και το 1983 ισχύει ο Νόμος 237/69, αλλά κάθε χρόνο έχουμε έκδοση Β.Δ. ή Π.Δ. με τα οποία καθορίζονται κάποιες αλλαγές.
Έτσι για το ακαδημαϊκά έτη 1971-72, 1972-73 και 1973-74 με το Β.Δ. 412/71, οι κύκλοι των σχολών ορίζονται σε 12 (ενώνεται ο Διδασκαλικός με τον κύκλο των Νηπιαγωγών) και στον γενικό βαθμό προστίθεται και ο βαθμός του απολυτηρίου της Γ’ Λυκείου.
Για το ακαδημαϊκό έτος 1974-75, παρόλο που έχουμε μεταπολίτευση, ο νόμος που ισχύει είναι ο 237/69, αλλά με το Π.Δ. 327/74 οι εξετάσεις ονομάζονται “Γενικές εισιτήριες εξετάσεις”, οι κύκλοι που ορίζονται είναι 8 - λείπουν οι σχολές των υπομηχανικών (έχουν καταργηθεί) - και όσοι προτίθενται να γίνουν εκπαιδευτικοί έπρεπε να εξετάζονται από υγειονομική επιτροπή. Όλα τα υπόλοιπα είναι όπως και τα προηγούμενα έτη. Διαφοροποίηση επίσης υπάρχει και στα εξεταστικά κέντρα, τα οποία έχουν αυξηθεί και οι υποψήφιοι δίνουν εξετάσεις στα σχολεία της περιοχής τους.
Τα έτη 1975 έως και 1980 (κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας), οι αλλαγές οι οποίες γίνονται αφορούν κυρίως τους κύκλους των σχολών, όπως επίσης ορίζεται ότι στον Διδασκαλικό Κύκλο μπαίνουν φοιτητές χωρίς “Γενικές εισιτήριες εξετάσεις” με επιλογή, βάσει του βαθμού του απολυτηρίου τους (αριστούχοι).
Τα ακαδημαϊκά έτη 1980-81, 1981-82 και 1982-83 οι εξετάσεις αλλάζουν εντελώς μορφή και ονομάζονται πανελλήνιες εξετάσεις τύπου Α' και τύπου Β' με βάση τον Νόμο 1035/1980 [τύπου Α' (Φιλολογικός, Νομικός, Θεολογικός) και τύπου Β' (Φυσικομαθηματικός, Πολυτεχνικός, Ιατρικός). Μεταβατικά ίσχυαν και οι εξετάσεις παλαιού τύπου.
Οι πρώτες ουσιαστικές αλλαγές οι οποίες γίνονται με τον νόμο αυτό είναι:
1) Ο μεγάλος περιορισμός της ύλης. Η εξεταστέα ύλη καθορίζεται από αυτή που έχουν διδαχτεί οι μαθητές στην Α', τη Β' και τη Γ' τάξη του Λυκείου.
2) Οι πανελλήνιες εξετάσεις γίνονται στη Β' και τη Γ' τάξη του Λυκείου. Οι εξετάσεις γίνονται το μήνα Ιούνιο και συμμετέχουν όλοι οι μαθητές που φοιτούν, ανεξάρτητα εάν θέλουν να εισαχθούν σε κάποια σχολή ή όχι (συμμετέχουν στις εξετάσεις για να προαχθούν και για να πάρουν το απολυτήριό τους).
3) Τα θέματα για τη Φυσική κα τη Χημεία είναι 4 και όχι 3 όπως τις προηγούμενες χρονιές (από τα 4 ζητήματα τα 2 προέρχονται από τη θεωρία και αναλύονται το καθένα σε 2 τουλάχιστον επιμέρους ερωτήματα και τα άλλα 2 είναι ασκήσεις και προβλήματα). Τα Μαθηματικά είναι ένα μάθημα και όχι τρία χωριστά (Άλγεβρα, Γεωμετρία, Τριγωνομετρία).
4) Η εισαγωγή σε ένα Εκπαιδευτικό Ίδρυμα είναι συνάρτηση 4 βαθμών: α) του βαθμού του ενδεικτικού της Β' Λυκείου, β) του βαθμού του απολυτηρίου του Λυκείου, γ) του βαθμού των πανελλήνιων εξετάσεων Β' Λυκείου και δ) του βαθμού των πανελλήνιων εξετάσεων Γ' Λυκείου (παρατηρείται κάποια ομοιότητα στον υπολογισμό της βαθμολογίας με τον τρόπο του ακαδημαϊκού απολυτηρίου).
Για τα έτη 1981-1983 (κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ) ισχύει ό,τι και προηγουμένως, αλλά και η βελτίωση της βαθμολογίας. Ένας υποψήφιος έχει δικαίωμα να δώσει εξετάσεις για βελτίωση της βαθμολογίας μέχρι και σε 4 μαθήματα της προηγούμενης χρονιάς και μέχρι και σε 2 μαθήματα της προ-προηγούμενης χρονιάς. Σε περίπτωση που δεν πάρει καλύτερο βαθμό διατηρεί τον προηγούμενο, ενώ αν τον βελτιώσει εκδίδεται νέο απολυτήριο.
Το 1983
Το 1983 στην Γ' Λυκείου θεσπίζονται Δέσμες μαθημάτων από τον τότε υπουργό Παιδείας Απόστολο Κακλαμάνη. Οι Δέσμες των μαθημάτων ήταν 5 και οι εξετάσεις διενεργούνταν τον Ιούνιο. Ο μαθητής ή και ο απόφοιτος προηγούμενων ετών που επιθυμούσε να συμμετάσχει στις εξετάσεις έπρεπε να υποβάλει τον Μάρτιο το μηχανογραφικό του δελτίο με το οποίο επέλεγε τις σχολές της αρεσκείας του. Τέλος, προβλεπόταν κατοχύρωση επ' αόριστον της βαθμολογίας μέχρι και σε 3 μαθήματα της Δέσμης.
Το 1988
Το 1988 υπουργός Παιδείας είναι ο Γιώργος Παπανδρέου, ο οποίος προχωράει σε σημαντικές αλλαγές, με αποτέλεσμα οι γενικές εξετάσεις να αποδεσμευτούν από το Λύκειο και να λάβουν χαρακτήρα αμιγώς εισαγωγικών εξετάσεων. Η συμμετοχή σε αυτές των τελειόφοιτων μαθητών δεν ήταν πλέον υποχρεωτική.
Παράλληλα, καταργήθηκε η συμμετοχή της μέσης γενικής βαθμολογίας των τριών τάξεων του Λυκείου στα κριτήρια επιλογής (25%). Περιορίστηκε χρονικά το δικαίωμα κατοχύρωσης της βαθμολογίας. Μπορούσε ο υποψήφιος να κρατήσει το πολύ τρία μαθήματα και μόνο για το επόμενο έτος από αυτό της πρώτης συμμετοχής του στις εξετάσεις.
Τέλος, ορίζεται ως προϋπόθεση για τη συμμετοχή στη διαδικασίας επιλογής του κάθε τμήματος ότι ο υποψήφιος πρέπει να έχει συγκεντρώσει βαθμολογία στο βασικό μάθημα τουλάχιστον ίση με το μισό της μέγιστης δυνατής.
Το 1991
Ο Γιώργος Σουφλιάς προχωρά σε νέες αλλαγές το 1991 στο σύστημα πρόσβασης. Επίσης, έχουμε τις εξής ρυθμίσεις:
* Ορίστηκε συντελεστής για το βασικό μάθημα 1,15 και 0,95 για καθένα από τα άλλα τρία μαθήματα.
* Καταργήθηκαν οι επιμέρους ομάδες και ο υποψήφιος μπορούσε να επιλέξει μέχρι και 60 τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ από αυτά που περιλαμβάνονταν στην ομάδα που αντιστοιχούσε στη Δέσμη του, καθώς και αυτά της κοινής ομάδας.
* Καταργήθηκε η βάση στο βασικό μάθημα ως προϋπόθεση εισαγωγής.
* Διευρύνθηκε το χρονικό περιθώριο κατοχύρωσης της βαθμολογίας το πολύ τριών μαθημάτων μέχρι και για δύο έτη από το έτος της αρχικής συμμετοχής στις γενικές εξετάσεις.
Το 1996
Το 1996 καταργήθηκαν οι ειδικές διατάξεις που προέβλεπαν τη χωρίς εξέταση εισαγωγή στα ΤΕΙ των αποφοίτων τμημάτων ειδικότητας ΤΕ.Λ. και καθιερώθηκαν ειδικές εξετάσεις για αυτούς τους αποφοίτους σε τρία μαθήματα.
Το 1998
Το 1998 στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Αρσένη, η οποία συνοδεύτηκε από αναταραχή στον χώρο της εκπαίδευσης, προβλεπόταν ενίσχυση της γενικής παιδείας με την εξέταση όλων των μαθημάτων σε πανελλαδικές εξετάσεις για τη Β' και τη Γ' Λυκείου, από τα αποτελέσματα των οποίων θα εισάγονταν οι μαθητές στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ. Το μέτρο ίσχυσε το 1999 για τη Β' Λυκείου και το 2000 για τη Γ' Λυκείου. Οι αλλαγές κόντεψαν να γκρεμίσουν την κυβέρνηση, ενώ ο Αρσένης πλήρωσε ακριβά τις ιδέες του.
Το 2001
Το 2001 ο υπουργός Παιδείας Πέτρος Ευθυμίου άρχισε σιγά-σιγά να ξηλώνει το οικοδόμημα του Αρσένη, ώσπου στο τέλος δεν έμεινε σχεδόν τίποτα. Μείωσε τα πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα σε 9 για τη Β' Λυκείου και 9 ή 10 (μάθημα επιλογής για τις “Αρχές Οικονομικής Θεωρίας”) για τη Γ' Λυκείου. Τα υπόλοιπα πέντε εξετάζονταν ενδοσχολικά.
Περίοδος 2004 - 2007
Η επόμενη μεταρρύθμιση έγινε στη διάρκεια της θητείας της Μαριέττας Γιαννάκου (2004-2007), η οποία κατάργησε τις πανελλαδικές εξετάσεις στη Β' Λυκείου, ενώ από την επόμενη σχολική χρονιά οι μαθητές της Γ' Λυκείου θα εξετάζονταν στις πανελλαδικές εξετάσεις σε έξι μαθήματα αντί των εννέα στα οποία εξετάζονταν ως τότε. Ταυτόχρονα εισήχθη και το βαθμολογικό όριο του “10” (με άριστα το “20”) στον βαθμό πρόσβασης για εισαγωγή σε ΑΕΙ και ΤΕΙ.
Το 2010
Τρία χρόνια αργότερα, το 2010, επί υπουργίας Άννας Διαμαντοπούλου, καταργείται το βαθμολογικό πλαφόν του “10” που είχε θεσπίσει η κ. Γιαννάκου, με αποτέλεσμα να αρχίσουν να εισάγονται και πάλι χιλιάδες φοιτητές στα Πανεπιστήμια και τα Τεχνολογικά Ιδρύματα με λιγότερα από 10.000 μόρια.
Το 2013
Το 2013 ο υπουργός Παιδείας Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος θεσπίζει την Τράπεζα Θεμάτων για τις προαγωγικές εξετάσεις, αρχής γενομένης από τους μαθητές της Α' Λυκείου. Οι εξετάσεις πραγματοποιούνται κατά 50% μέσω κλήρωσης από την Τράπεζα Θεμάτων. Υπήρξαν αντιδράσεις από μαθητές και εκπαιδευτικούς, που ζητούσαν να εφαρμοστεί το μέτρο πιλοτικά και στη συνέχεια να γίνουν οι αναγκαίες βελτιώσεις. Σύμφωνα με το ισχύον σύστημα, ο βαθμός της Α' Λυκείου θα προσμετρούταν στον γενικό βαθμό πρόσβασης για τα τμήματα της Ανώτατης Εκπαίδευσης από το 2015-2016.
Νέο εξεταστικό σύστημα
Πολλά ερωτήματα προκαλούν στην εκπαιδευτική κοινότητα οι αλλαγές στη Γ’ Λυκείου και το νέο εξεταστικό σύστημα, που ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα ο υπουργός Παιδείας Κώστας Γαβρόγλου.
Η πρώτη αντίδραση ήρθε με την κατάργηση του μαθήματος των Λατινικών, το οποίο, όπως σημειώνουν, δεν είναι γλωσσικό μάθημα, αλλά ουσιαστικό. Αντιθέτως, τα Θρησκευτικά μπορεί να διδάσκονται μία ώρα εβδομαδιαίως στη Γ’ Λυκείου, ωστόσο θα προσμετρώνται στη βαθμολογία του υποψηφίου.
Παράλληλα μία δυσλειτουργία του συστήματος, που αναμένεται να προκύψει από την κατάθεση μηχανογραφικού νωρίτερα, είναι υποψήφιοι με υψηλές βαθμολογίες που ήθελαν να μπουν στις περιζήτητες σχολές να μην εισάγονται και άλλοι με χαμηλές βαθμολογίες να εισάγονται σε σχολές χωρίς εξετάσεις.
Ένα άλλο ζήτημα που αφορά στη διαδικασία πρόσβασης στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ είναι ότι καταργούνται οι συντελεστές βαρύτητας στα μαθήματα στα οποία υπήρχαν όλα τα προηγούμενα χρόνια. Αυτή η παράμετρος του εξεταστικού συστήματος έδινε “προβάδισμα” σε όσους έγραφαν υψηλούς βαθμούς σε αυτά τα μαθήματα, έναντι συνυποψηφίων τους, και με αυτόν τον τρόπο μπορούσαν ευκολότερα να εισαχθούν σε τμήματα υψηλής ζήτησης και σε σχολές της αρεσκείας τους.
Σε ό,τι αφορά τα Θρησκευτικά και τους έχοντες απαλλαγή για την τελική βαθμολογία, η διαίρεση θα γίνεται με ένα μάθημα λιγότερο.
Οι αλλαγές Γαβρόγλου: Αντιδράσεις από εκπαιδευτικούς της Κρήτης
Φόβους για την ισονομία των υποψηφίων εκφράζουν οι καθηγητές με αφορμή τις “ενδοσχολικές” μικρές πανελλαδικές εξετάσεις. Οι πανελλαδικές εξετάσεις όχι μόνο δεν καταργούνται, όπως σχεδιαζόταν από την κυβέρνηση, αλλά γίνονται στην ουσία διπλές, καθώς από το 2020 θα διεξάγονται ενδοσχολικές εξετάσεις σε επίπεδο περιφέρειας, νομού ή δήμου για το απολυτήριο, και οι “κλασικές” πανελλαδικές εξετάσεις σε τέσσερα πανελλαδικά εξεταζόμενα μαθήματα αμέσως μετά, ακριβώς όπως γίνονταν με τις Δέσμες.
Η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” επικοινώνησε με τον Μανόλη Καζαντζάκη, τον πρόεδρο του Συλλόγου Φροντιστών Νομού Ηρακλείου, ο οποίος αρχικά ανέφερε ότι «οι διπλές εξετάσεις εξυπηρετούν δύο διαφορετικούς σκοπούς. Ο ένας σκοπός είναι για να καλυφθεί το Εθνικό Απολυτήριο, και ο άλλος σκοπός είναι για να δώσουν τα παιδιά πανελλαδικές εξετάσεις και να συλλέξουν μόρια για να μπουν στις σχολές τους. Θεωρώ πως υπάρχουν κάποια βασικά προβλήματα. Το πρώτο πρόβλημα είναι ότι, στην περίπτωση του Εθνικού Απολυτηρίου, τα παιδιά δε δίνουν τα ίδια μαθήματα, όταν υπήρχαν κάποια 4 μαθήματα Γενικής Παιδείας, ώστε να υπάρχει μια σχετική ισονομία και κοινή αντιμετώπιση. Τα παιδιά δίνουν μαθήματα Κατευθύνσεων και στην κάθε Κατεύθυνση διαφορετικά μαθήματα και, όπως ξέρουμε, κάποια από αυτά τα μαθήματα, όπως στην περίπτωση της Θετικής Κατεύθυνσης (Μαθηματικά, Φυσική, Χημείας), είναι αυξημένης δυσκολίας, οπότε υπάρχει ζήτημα ισονομίας».
Συνεχίζοντας ο κ. Καζαντζάκης λέει πως «το δεύτερο πράγμα που πρέπει να εξετάσουμε είναι πως στο επίπεδο των εξετάσεων το 60% της βαθμολογίας θα βγει από τους προφορικούς βαθμούς στο σχολείο. Οι προφορικοί βαθμοί από σχολείο σε σχολείο και από περιοχή σε περιοχή διαφέρουν, με αποτέλεσμα το αδιάβλητο που θεωρείται ως βασικό θέμα να καταστρατηγείται. Άρα, υπάρχει ένα σημαντικό ζήτημα, βάζοντας προφορικούς βαθμούς ως αντικείμενο συνδιαλλαγής μεταξύ μαθητών και καθηγητών Δημοσίου, πολλοί εκ των οποίων τους κάνουν ιδιαίτερα».
Όλες αυτές οι αλλαγές, και κυρίως ο τρόπος που θα γίνονται οι εξετάσεις για το Εθνικό Απολυτήριο, το οποίο θα συνυπολογίζεται για την εισαγωγή (αρχικά με ποσοστό 10% - τα επόμενα χρόνια η αναλογία 90-10 θα μεταβάλλεται υπέρ του απολυτηρίου), προκαλούν ερωτήματα στην εκπαιδευτική κοινότητα κυρίως για την ισονομία των υποψηφίων, καθώς μερικοί καθηγητές θα επιλέγουν θέματα σε επίπεδο δήμου, νομού ή περιφέρειας (αυτό δεν έχει αποφασιστεί ακόμα από το υπουργείο) και συνεπώς οι υποψήφιοι ενός νομού, π.χ., μπορεί να διαγωνιστούν σε ευκολότερα ή δυσκολότερα θέματα από συνυποψηφίους τους άλλου νομού, καθιστώντας το όλο σύστημα εντελώς άδικο εν τη γενέσει του, όπως υποστηρίζουν οι εκπαιδευτικοί.
Τέλος, ο κ. Καζαντζάκης έκανε την αποτίμηση του νέου εξεταστικού συστήματος λέγοντας χαρακτηριστικά: «Τα παιδιά πρέπει να γνωρίζουν πως ο μαθητής που δουλεύει, είναι οργανωμένος και μπορεί να υπερνικήσει το άγχος, θα τα καταφέρει. Από εκεί και πέρα, θεωρώ στο σύνολό του πως το σύστημα έχει πάρα πολλά προβλήματα. Είναι προς τη θετική κατεύθυνση πως κάποιος θέλει να αλλάξει κάποια προβλήματα, ωστόσο υπάρχουν ατέλειες που δεν είναι σωστές έως τώρα, με σημαντικότερες αυτές του αδιάβλητου του συστήματος και του να δίνεις δύο φορές τα μαθήματα».
