Οι Έλληνες ζουν και αναπνέουν για την ανάπτυξη και την ψάχνουν μέσω επιδοτούμενων δράσεων (γεωργία-κτηνοτροφία, ΕΣΠΑ για νέα ξενοδοχεία άφραγκων τουριστών, ΑΠΕ μέσω τους τέλους που εισπράττεται από το λογαριασμό της ΔΕΗ, ιδιωτικοποιήσεις π.χ. των αεροδρομίων σε επενδυτές με δανεικά από τις ανακεφαλαιοποιημένες τράπεζες, ΟΠΑΠ κ.λπ.). Τι θεωρούν ανάπτυξη, όμως, στη διπλανή Ιταλία;
Γράφει ο Δημήτρης Ψαρράς *
Eataly, ο "ναός" της γεύσης
Μια επένδυση με 31 καταστήματα σε όλο τον κόσμο (14 στην Ιταλία). Στα ράφια των καταστημάτων της βρίσκονται 4 χιλιάδες ποιοτικά ιταλικά προϊόντα. Ο επιχειρηματίας που δημιούργησε αυτή την τοπική "πολυεθνική" της ιταλικής γαστρονομίας είναι ο Oscar Farinetti με 40% και το υπόλοιπο ανήκει σε συνεταιρισμούς και παραγωγούς της κάθε περιοχής.
Δεκατέσσερα καταστήματα στην Ιταλία, 4 στις ΗΠΑ, από 1 σε Βραζιλία, Γερμανία, Δανία, Τουρκία, Κατάρ και Σαουδική Αραβία, 2 στην Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, καθώς και 4 εστιατόρια σε δύο πολυτελή κρουαζιερόπλοια. Με υπερηφάνεια προσφέρουν σαν κυρίως πιάτο σπαγγέτι με ντομάτα (σαν αν προσφέραμε εμείς, σε κάτι ανάλογο, φασολάδα!).
Το τελευταίο "θαύμα" έγινε στην Τεργέστη σε μια αναπαλαιωμένη αποθήκη του 1902. Δημιουργήθηκαν 85 νέες θέσεις εργασίας, συν την όλη δυναμική παραγωγής στην ύπαιθρο. Αποτελείται από τέσσερις ορόφους με υπόγειο πάρκινγκ.
Στον πρώτο όροφο βρίσκονται τα προϊόντα της περιοχής όπου φιλοξενείται το κατάστημα. Στο δεύτερο βρίσκονται οι πιο γνωστές παγκοσμίως ιταλικές μάρκες καφέ και σοκολάτας. Στον τρίτο όροφο στεγάζεται η μεγάλη γιορτή του κρασιού, 1.220 φίρμες μόνο από την περιφέρεια FVG, όπου βρίσκει κανείς από το κρασί των 2,5 ευρώ το μπουκάλι έως αυτό των 800 ευρώ. Επτά εστιατόρια σε τρεις ορόφους που παρουσιάζουν όλη τη γαστρονομική βιοποικιλότητα της Ιταλίας: από ψάρι και τυρί έως κολοκύθες και μαρμελάδες.
Άλλο "θαύμα" είναι η "Disneyland" της αγροδιατροφικής κληρονομιάς της Ιταλίας, η Fico Eataly World, στις εγκαταστάσεις της παλαιάς λαχαναγοράς της πόλης Μπολόνια: η υπεροχή της Ιταλίας στον τομέα "από το χωράφι στο πιρούνι".
Σε ένα χώρο θα συνυπάρξουν εκατοντάδες ΜμΕ υψηλής ποιότητας "χειροποίητων" προϊόντων διατροφής, η κουλτούρα του τροφίμου, η ομορφιά της αγροδιατροφικής "βιοποικιλότητας" και οι γνώσεις αυτών που ανέκαθεν δουλεύουν για αυτήν την υπεροχή: 80.000 τ.μ. θεματικό πάρκο, 6 εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο, 100 χιλιάδες εμπλεκόμενοι φοιτητές, 10 διδακτικές αίθουσες, 40 εργαστήρια μετατροπής της πρώτης ύλης, 4.000 τ.μ. αίθουσες συνεδρίων, 7.300 τ.μ. εστιατόρια τοπικής κουζίνας, 9.800 τ.μ. μπακάλικα και αγορές, 10.000 τ.μ. για επιδεικτικές εκμεταλλεύσεις και αγροκτήματα.
Η ιστορία της Coopca
Ένας ιστορικός αγροτικός συνεταιρισμός (1906) της ιταλικής περιφέρειας Friuli Venezia Giulia (FVG) είναι η Coopca. Επιβίωσε από πολέμους και δύο σεισμούς και έχει 10.400 μέλη (2013), παραγωγούς και πολίτες, 650 εργαζομένους, 60 σημεία πώλησης και συνεταιριστική τράπεζα για μικρά κεφάλαια των μελών.
Η κρίση και τα λάθη στη διαχείριση έφεραν το κλείσιμο του συνεταιρισμού, την απόλυση των υπαλλήλων, το μπλοκάρισμα των καταθέσεων και τη μη εξόφληση των προμηθευτών. Περιφέρεια, τοπικοί φορείς, κάτοικοι και επιχειρηματίες ανέλαβαν μια βρουν μια νέα ισορροπία, όπου θα γινόταν μια μερική επιστροφή στις καταθέσεις, θα πληρώνονταν οι υπάλληλοι τα χρωστούμενα και οι προμηθευτές θα ελάμβαναν ένα μέρος των χρημάτων τους.
Η προτεραιότητα ήταν η επαναλειτουργία των σημείων πώλησης για την απορρόφηση των περισσότερων απολυμένων υπαλλήλων. Εδώ ακριβώς φαίνεται η δύναμη μιας κοινωνίας, καθώς, κάνοντας όλοι "πίσω" αλλά και "μπροστά", κατάφεραν να βρουν νέους ιδιοκτήτες στα περισσότερα σημεία πώλησης (από τοπικούς συνεταιρισμούς και επιχειρηματίες με "φιλικά" προς την περιοχή συμφέροντα), όπου απορρίφθηκαν οι περισσότεροι απολυμένοι υπάλληλοι, ενώ σε αρκετές δημοπρασίες πλειοδότησαν συλλογικότητες πρώην εργαζόμενων.
Στην Ελλάδα αυτά θα ήταν δύσκολο να συμβούν, γιατί καταρχήν δεν έχουμε τοπική αναπτυξιακή και καταναλωτική συνείδηση. Θα ντρεπόμασταν για τη φασολάδα και θα προσφέραμε σνίτσελ. Οι τοπικοί επιχειρηματίες και συνεταιρισμοί ενδιαφέρονται πώς θα επιδοτηθούν και όχι πώς θα παράξουν υπεραξία.
Οι Περιφέρειες θα περίμεναν εντολή από τα κόμματα, ενώ ντρεπόμαστε να πούμε ότι αυτή η ανάπτυξη και αυτός ο τουρισμός είναι ζημιογόνοι για τον τόπο. Τέτοιες μεταρρυθμίσεις πρέπει να κάνουμε, είτε μέσα είτε έξω από το ευρώ, γκρεμίζοντας την παγκοσμιοποίηση πανεύκολα εκ των έσω. Αυτός ο "τοπικός προστατευτισμός" λύνει το πρόβλημα της πατρίδας μας, όπου το κενό έχει καταλάβει την εξουσία και η μετριότητα τις ψυχές μας.
*Ο κ. Δημήτρης Ψαρράς είναι συντονιστής «Φοίνιξ» - Oργάνωση Eφαρμογών Bιώσιμης Aνάπτυξης.
