Εκατό δεκαεπτά χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την αποφράδα ημέρα της 25ης Αυγούστου του 1898, όταν οι Τούρκοι κάτοικοι του Μεγάλου Κάστρου προχώρησαν στη σφαγή εκατοντάδων χριστιανών αμάχων, αλλά και 17 Άγγλων στρατιωτών.
Η τραγωδία της 25ης Αυγούστου οφείλεται στην εγκατάσταση χριστιανών Κρητικών στις θέσεις των φορολογικών υπαλλήλων της πόλης.
Ήταν η περίοδος λίγο πριν την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Οθωμανούς. Στο Μεγάλο Κάστρο υπήρχε απόσπασμα Βρετανών στρατιωτών, ωστόσο ο τουρκικός πληθυσμός, καθώς και οι οθωμανικές διοικητικές και στρατιωτικές Αρχές, παρέμεναν ακόμη στην πόλη.
Με την παρότρυνση των τουρκικών Αρχών, ο μουσουλμανικός όχλος επιδόθηκε σε μια πρωτοφανούς αγριότητας σφαγή των χριστιανών. Ο ακριβής αριθμός των νεκρών δε διευκρινίστηκε ποτέ. Άλλοι κάνουν λόγο για 200, άλλοι μιλούν ακόμη και για 800 θύματα. Ανάμεσα στους σφαγιασθέντες ήταν και ο τότε υποπρόξενος της Αγγλίας, Λυσίμαχος Καλοκαιρινός.
Οι Οθωμανοί πυρπόλησαν και λεηλάτησαν σπίτια, μαγαζιά και γραφεία χριστιανών, ενώ το σκηνικό της πλήρους καταστροφής επικεντρώθηκε στην περιοχή "Βεζίρ Τσαρσί", τη σημερινό οδό 25ης Αυγούστου. Η συνοικία γύρω από το λιμάνι καιγόταν για μέρες ολόκληρες.
Η σφαγή της 25ης Αυγούστου έμελλε να είναι η αρχή του τέλους της οθωμανικής κυριαρχίας στο νησί. Η κατακραυγή των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και λαών από τις ωμότητες των Τούρκων είχαν ως αποτέλεσμα την αλλαγή στάσης των Μεγάλων Δυνάμεων στο Κρητικό Ζήτημα. Το Σεπτέμβριο του ίδιου έτος, απαγχονίστηκαν συνολικά 17 Τουρκοκρητικοί οι οποίοι θεωρήθηκαν τότε ως υποκινητές της σφαγής.
Το Νοέμβριο, όλοι οι Οθωμανοί στρατιώτες εγκατέλειψαν την Κρήτη, με αποτέλεσμα, οι χριστιανοί Κρητικοί να παραδώσουν τα όπλα. Στις 9 Δεκεμβρίου, ανήμερα της Αγίας Άννας, ο πρίγκιπας Γεώργιος κατέφτασε στην Κρήτη.
Το μήνυμα Λαμπρινού
Στο μεταξύ, στην επέτειο συμπλήρωσης των 117 ετών από τη σφαγή του 1898 αναφέρθηκε με δήλωσή του και ο δήμαρχος Ηρακλείου, Βασίλης Λαμπρινός. Ο κ. Λαμπρινός δήλωσε - μεταξύ άλλων - τα εξής: «Οι ωμότητες αυτές υπήρξαν ένα ακόμη βαρύτατο τίμημα που έμελλε να υποστεί ο κρητικός λαός μέσα στο ζόφο της σκλαβιάς. Εντούτοις, τα γεγονότα της τουρκικής βαρβαρότητας θα επισπεύσουν τις εξελίξεις, καθώς οι ευρωπαϊκοί πολιτικοί συσχετισμοί είχαν αλλάξει, και η άφιξη το ίδιο έτος του ύπατου αρμοστή, πρίγκηπος Γεωργίου, από κοινού με την πολυμέτωπη δράση του Ελευθερίου Βενιζέλου και σύσσωμου του χριστιανικού πληθυσμού, έπειτα από σειρά επίμοχθων προσπαθειών, θα οδηγήσουν, λίγα χρόνια αργότερα, στην Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα. Η θυσία, ο μαρτυρικός θάνατος εκατοντάδων συμπολιτών μας την 25η Αυγούστου 1898 ενδυνάμωσαν τη θέληση και τους αγώνες των συμπατριωτών μας για Ελευθερία, και θα αποτελούν πάντα καίριο πεδίο της συλλογικής μας μνήμης».
Νικόλας Αγγελίνος
