Συμπληρώνονται φέτος 71 χρόνια από το Ολοκαύτωμα των Ανωγείων από τους Γερμανούς το 1944 και ο Δήμος Ανωγείων οργάνωσε επετειακές πολιτιστικές εκδηλώσεις με στόχο τη διατήρηση της συλλογικής μνήμης και την απόδοση τιμών σε όλους όσοι μαρτύρησαν για την ελευθερία της Κρήτης.
Σήμερα στα Ανώγεια βρέθηκε και ο υπουργός Παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς, που είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με κατοίκους των Ανωγείων αλλά και μέλη της κίνησης για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων.
Η επίσημη δοξολογία πραγματοποιήθηκε το πρωί στον Ιερό Ενοριακό Ναό του Αγίου Ιωάννη, χοροστατούντος του Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγενίου.
Ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση στο χώρο του Ηρώου και εκφώνηση του πανηγυρικού της ημέρας από το δήμαρχο Ανωγείων, Σωκράτη Κεφαλογιάννη.
Αργότερα, στις 9:30 μ.μ., στο Θέατρο "Νίκος Ξυλούρης" θα πραγματοποιηθεί μουσικοχορευτική εκδήλωση με τη συμμετοχή του πολιτιστικού Σωματείου "Το Ρόδο" από τα Χανιά, του παραδοσιακού συλλόγου "Ερωφίλη" από το Ρέθυμνο και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ανωγείων.
Παρών ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής Νότης Μαριάς
Τα Ανώγεια επισκέφτηκε σήμερα το πρωί ο ανεξάρτητος ευρωβουλευτής, αντιπρόεδρος των ευρωπαίων Αντιφεντεραλιστών και επικεφαλής του πολιτικού κινήματος "Αντιμνημονιακοί Πολίτες", καθηγητής Νότης Μαριάς, προκειμένου να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης για την 71η επέτειο του Ολοκαυτώματος των Ανωγείων από τα γερμανικά στρατεύματα στις 13 Αυγούστου 1944.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων ο Νότης Μαριάς κατέθεσε στεφάνι εκ μέρους του πολιτικού κινήματος "Αντιμνημονιακοί Πολίτες".
Ο κ. Μαριάς προχώρησε σε δηλώσεις και αναφέρθηκε στο καίριο ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων. Τόνισε ιδιαίτερα πως έχει θέσει επανειλημμένα στην Ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο και στις Βρυξέλλες το ζήτημα των οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα (πολεμικές επανορθώσεις, αναγκαστικό κατοχικό δάνειο, αποζημιώσεις συγγενών θυμάτων που εκτελέστηκαν από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής, επιστροφή των λεηλατηθέντων από τους ναζί αρχαιολογικών θησαυρών, κ.λπ.).
Ο Έλληνας ανεξάρτητος ευρωβουλευτής αναφέρθηκε, επίσης, στις συνεχείς παρεμβάσεις του για τις γερμανικές αποζημιώσεις στην Επιτροπή Αναφορών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και στην πρότασή του για διοργάνωση δημόσιας ακρόασης στην Ευρωβουλή για το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων.
Ακόμη, επισήμανε ότι το Δεκέμβριο του 2014 και τον Ιούλιο 2015 διοργάνωσε εκδήλωση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις Βρυξέλλες για τις οφειλές της Γερμανίας προς την Ελλάδα. Τελειώνοντας, ο Νότης Μαριάς τόνισε ότι θα συνεχίσει να παλεύει για τη διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων μέχρι την τελική δικαίωση.
Το χρονικό
Στις 13 Αυγούστου του 1944, ο Γερμανός φρούραρχος της Κρήτης Μίλερ εκδίδει διαταγή για την καταστροφή των Ανωγείων ως αντίποινα ως αντίποινα για την αντίσταση των Ανωγειανών και τη συνεργασία τους με τις συμμαχικές δυνάμεις.
Λίγες ημέρες πριν, στις 7 Αυγούστου, αντάρτες του εφεδρικού Ε.Λ.Α.Σ. σκοτώνουν στο Σφακάκι το φρούραρχο του Γενί Γκαβέ και 8 στρατιώτες από τη φρουρά του. Την επόμενη μέρα, άνδρες της οργάνωσης "Ο Ψηλορείτης" οργανώνουν και εκτελούν το σαμποτάζ της Δαμάστας.
Τα δύο αυτά γεγονότα στάθηκαν η αφορμή για την ισοπέδωση των Ανωγείων και στη συνέχεια της Δαμάστας, στις 21 Αυγούστου.
Σαν σήμερα, πριν από 71 χρόνια, οι Γερμανοί κυκλώνουν το χωριό και αρχίζουν τις καταστροφές και τις εκτελέσεις. Δε σταμάτησαν παρά μόνο αφού ισοπέδωσαν τα πάντα.
Οι Γερμανοί αποχώρησαν από το χωριό στις 5 Σεπτεμβρίου.
Η φονική διαταγή του Γερμανού στρατηγού φρουράρχου Κρήτης, X. Μίλερ
Τι λέει ο Καζαντζάκης για την καταστροφή των Ανωγείων
Σχεδόν ένα χρόνο μετά, από τις 29 Ιουνίου μέχρι τις 6 Αυγούστου 1945, τους τόπους του μαρτυρίου της Κρήτης επισκέπτεται η "Κεντρική Επιτροπή Διαπιστώσεως Ωμοτήτων εν Κρήτη", που συγκρότησε η μετακατοχική κυβέρνηση Βούλγαρη προκειμένου να καταγραφεί το φονικό πέρασμα των Γερμανών από το νησί.
Μέλη της επιτροπής είναι ο Νίκος Καζαντζάκης, οι πανεπιστημιακοί Ιωάννης Καλιτσουνάκης και Ιωάννης Κακριδής, καθώς και ο φωτογράφος Κωνσταντίνος Κουτουλάκης, οι οποίοι επισκέπτονται και τ' Ανώγεια. Καζαντζάκης, Καλιτσουνάκης και Κακριδής καταγράφουν τα γεγονότα και ο Κουτουλάκης φωτογραφίζει την καταστροφή.
Η έκθεση
Γράφει η έκθεση για το Ολοκαύτωμα των Ανωγείων: «Εις τας 7/8/44 ήλθεν ο διαβόητος διά την ωμότητά του Γερμανός επιλοχίας "Σήφης", φρούραρχος του Γενή-Κααβέ με απόσπασμα τεσσάρων Γερμανών και τεσσάρων Ιταλών, συνέλαβον όσας γυναίκας και παιδία εύρον, και αγρίως ξυλοκοπούντες αυτά τα ωδήγησαν προς το Γενή-Κααβέ με την κατηγορίαν ότι οι άνδρες δεν εδέχοντο να πηγαίνουν εις την αγγαρείαν.
Ολίγον όμως έξω του χωρίου τούς προσέλαβον οι αντάρται, εφόνευσαν τους άνδρας του αποσπάσματος και απηλευθέρωσαν τα γυναικόπαιδα. Την επομένην έγινεν το σαμποτάζ της Δαμάστας υπό Ανωγειανών, καθ' ο εκάησαν 3 γερμανικά αυτοκίνητα και εφονεύθησαν περί τους 15 Ιταλούς, αιχμαλωτισθέντων και 7. Την επομένην 9/8 ήλθον περί τους 60 Γερμανούς εις τα Ανώγεια οι άνδρες έλειπον, αλλ' αι γυναίκες τους περιεποιήθησαν. Οι Γερμανοί εφέρθησαν μετά μεγάλης προσηνείας, εις ουδεμίαν διαρπαγήν προέβησαν, εζήτουν μόνον από τας γυναίκας πληροφορίας περί της κατά του αποσπάσματος του "Σήφη" επιθέσεως των ανταρτών.
Εις τας 12/8 το εσπέρας οι άνδρες του χωρίου, ειδοποιηθέντες ότι έρχονται πολλοί Γερμανοί, έφυγον, και ούτω προελήφθησαν πολλαί εκτελέσεις. Την 13ην οι Γερμανοί, συμπληρώσαντες την κύκλωσιν, εισήλθον εις τα Ανώγεια και διέταξαν τους υπολειφθέντας κατοίκους (θα ήσαν περί τα 1.500 γυναικόπαιδα) να αναχωρήσουν εντός ημισείας ώρας προς την κατεύθυνσιν του Γενή-Κααβέ, όποθεν να διασκορπισθούν εις τα διάφορα χωρία της Ρεθύμνης. Μετά ταύτα προέβησαν εις γενικής λεηλασίαν του χωρίου-πλουσιωτάτου εις κτηνοτροφικά και εριουργικά προϊόντα.
Μετά την δήωσιν εκάστη οικία εκαίετο πρώτον και έπειτα ανετινάσσετο διά δυναμίτιδος. Κάθε νύκτα οι Γερμανοί απεσύροντο εις τα Σείσαρχα και την πρωίαν επανήρχοντο. Το μέγεθος της λεηλασίας θα κατανοήση κανείς όταν λάβη υπ' όψιν ότι αυτή διήρκεσεν από τις 13 Αυγούστου μέχρι τις 5 Σεπτεμβρίου.
Κατά την διάρκειαν της διαρπαγής οι Γερμανοί εφόνευσαν εντός του χωρίου τον Γ. Σπιθούρην, μη δυνηθέντα ν' αποχωρήση μετά των άλλων κατοίκων, επίσης τους παραλύτους εξαδέλφους Κωνστ. και Ι. Ξυλούρην (ή Κίτρη), και τον υπέργηρον Νικ. Αεράκην, εις τας αγκάλας του οποίου έθεσαν, μετά την εκτέλεσιν, δεξιά και αριστερά τα πτώματα δύο χοίρων προς χλευασμόν. Δύο αδελφαί, η χήρα Εμμ. Καλλέργη και η χήρα Εμμ. Καβλέντη, η χωλή Ειρήνη Καραΐσκου και η Ευαγγ. Ιω. Πασπαράκη, αρνηθείσαι ν' αποχωρήσουν και προτιμήσασαι τον θάνατον απέθανον καείσαι και καταχωθείσαι έπειτα υπό τα ερείπια των ανατιναχθεισών οικιών των. Επίσης οι Γερμανοί εφόνευσαν τον εκ τραύματος της κεφαλής παράφρονα Εμμ. Ι. Σαλούστρον.
Πολλοί άλλοι εφονεύθησαν εις τα πέριξ. Οι Γερμανοί κατέστρεψαν και τα 4 τυροκομεία της περιοχής και απήγαγον τα ποίμνια των κατοίκων, όσα δεν ηδυνήθησαν να συμπαραλάβουν, τα εφόνευσαν. Σήμερον από τας 940 οικίας των Ανωγείων δεν έχει απομείνει ούτε μία, το νεόδμητον σχολείον ανετινάχθη, αι 3 εκκλησίαι, τας οποίας οι Γερμανοί είχον μεταβάλει εις σταύλους, έχουν επίσης υποστή ζημίας εκ των πέριξ ανατινάξεων. Η επίσημος κατάστασις της Νομαρχίας Ρεθύμνης αναφέρει 117 Ανωγειανούς εκτελεσθέντας κατά την περίοδον της κατοχής».
