Είναι αρκετή μια βόλτα σε αρκετά σημεία των Ενετικών Τειχών του Ηρακλείου για να διαπιστώσει κανείς ότι το μνημείο σύμβολο μιας τόσο σημαντικής πόλης, όπως το Ηράκλειο, μιας εποχής, μιας πανίσχυρης δύναμης της εποχής, όπως η Βενετία, ένα στρατηγικό αριστούργημα μηχανικής και αρχιτεκτονικής, έχει εγκαταλειφθεί σε μεγάλο βαθμό στην τύχη του.
Ένας περίπατος από την οδό Μάχης Κρήτης, κατά μήκος του ευθύγραμμου τμήματος του Αγίου Ανδρέα ως την έξοδο προς το παραθαλάσσιο μέτωπο και τον ομώνυμο προμαχώνα, αποκαλύπτει μια εικόνα θλιβερή, αν όχι σοκαριστική.
Μια παιδική χαρά ξεχασμένη και χορταριασμένη, αθλητικές εγκαταστάσεις φαντάσματα, βανδαλισμένες υποδομές, καταστροφή που προκαλεί όχι απλά θλίψη, αλλά οργή στον πολύτιμο για την αξιοποίηση του μνημείου φωτισμό και ένα σκηνικό το οποίο δεν εγκαλεί μόνο τους αρμόδιους γι' αυτή την κατάσταση, αλλά και όλους τους πολίτες που δεν έχουν μάθει να σέβονται την ίδια την ιστορία του τόπου τους.
Η αδιαφορία όλων μας για την εικόνα που παρουσιάζει το τείχος, και η οποία φυσικά και δεν περνά απαρατήρητη από τους επισκέπτες της πόλης, πρέπει επιτέλους να μας προβληματίσει σοβαρά, τόσο για το επίπεδο άγνοιας απέναντι σε όλα εκείνα που θυμίζουν το παρελθόν μας όσο και για την απουσία αισθητικής συνείδησης, η οποία θα έπρεπε να αποτελεί προαπαιτούμενο για μια τόσο τουριστική πόλη όπως το Ηράκλειο.
Όμως ατυχώς η ιστορία μοιάζει και σε αυτήν την περίπτωση ένα άλλοθι για να τονώσει το εθνικό μας αίσθημα κάθε φορά που κάτι τέτοιο χρειάζεται και ένα βάρος που δεν μπορούμε ή δε θέλουμε να σηκώσουμε όλες τις υπόλοιπες.
1. Μια παιδική χαρά και πολλές τρομάρες
Ξεκινώντας από τη Μάχης Κρήτης, το πρώτο σοκ έρχεται από τη μετατροπή των τειχών σε ουρητήρια, ενώ το βλέμμα μοιραία πέφτει πάνω στο ανάγλυφο, σε ένα ακόμα ανάγλυφο των τειχών, που δίνει τη μάχη του με το χρόνο. Τα χόρτα έχουν κατακλύσει το μνημείο, απειλώντας να το πνίξουν, ενώ μια παιδική χαρά θυμίζει... τρομάρα. Δίπλα ένα γήπεδο μπάσκετ καταδικασμένο στο χαμό του με σκουριασμένα σίδερα και εξαφανισμένες μπασκέτες.
2. Ένα παγκάκι περιμένει τη μοίρα του
Αυτό που βλέπετε είναι ένα ξύλινο παγκάκι, το οποίο βεβαίως στα... νιάτα του ήταν απόλυτα συμβατό με το μνημείο και το χώρο. Πλέον έχει παραδοθεί στη λήθη του χρόνου, καταδικασμένο να γίνει μια ανάμνηση, όπως και τα πλακάκια του μονοπατιού. Η βλάστηση έχει θεριέψει πνίγοντας τα πάντα, ενώ η λιθοδομή ζητά επειγόντως ενίσχυση και στερέωση.
Με το χέρι στην καρδιά, ακόμα και ας είστε εξαντλημένοι από την κούραση, θα καθόσασταν ποτέ σε αυτό το παγκάκι; Η ερώτηση φυσικά και είναι ρητορική.
3. Ο φωτισμός που έγινε κάδος
Αυτή η τρύπα στο πεζοδρόμιο δεν είναι φυσικά κάδος απορριμμάτων. Ούτε υπαίθριο σταχτοδοχείο. Ούτε γλάστρα. Κάποτε είχε γυαλί, το οποίο προφύλασσε τις λάμπες για το φωτισμό των ενετικών τειχών. Κάποτε...
Γιατί πλέον έχει και αυτή η υποδομή μετατραπεί σε μακρινή ανάμνηση του παρελθόντος της. Οι περαστικοί απλά σφυρίζουν αδιάφορα. Και δεν είναι οι μόνοι. Χωρίς, όπως αποκαλύπτει η εικόνα, να συγκινείται κανείς. Μέχρι αποδείξεως του εναντίον.
4. Το άγριο λιβάδι της ιστορίας
Εκεί που τελειώνει το ευθύγραμμο τμήμα του Προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα, μια ανάσα από τη θάλασσα, η φύση δίνει τη χαριστική βολή στην εικόνα του μνημείου. Τα αγριόχορτα έχουν κατακλύσει κυριολεκτικά το χώρο, θυμίζοντας άγριο λιβάδι της εξοχής.
Σουρεαλιστικό ως ντεκόρ, μπορεί να πει κανείς, όμως με το ίδιο σκεπτικό, σημειολογικό για τις αγριάδες που έχουν πνίξει την ίδια μας την ιστορία, καταδικάζοντάς τη στη λήθη. Εκτός και αν μας χρειάζεται για να την ανασύρουμε με το ζόρι από τη συλλογική μνήμη. Αν υπάρχει ακόμα στον Ηρακλειώτη κάτι τέτοιο.
5. Ποιος φταίει για το χάλι μας;
Μια ακόμα απόδειξη του «σεβασμού» μας απέναντι στα ενετικά τείχη. Ένα ακόμα «φωτιστικό» του μνημείου έχει μετατραπεί σε κάδο. Λες και δεν έφτανε το σκουπιδαριό που έχει δημιουργηθεί στο γύρω χώρο. Έπρεπε να σπάσουν κάποιοι και το τζάμι, να καταστρέψουν την υποδομή που πλήρωσαν οι ίδιοι οι Ηρακλειώτες εμμέσως με τους φόρους, έχοντας βάλει, ως φαίνεται, στοίχημα να μη μείνει τίποτε όρθιο σε αυτό το δύσμοιρο τόπο. Ποιος μας φταίει άραγε;
6. Η «πρασινάδα» στο μνημείο
Ό,τι άντεξε αιώνες και την πλέον μακροχρόνια πολιορκία που έχει καταγράψει η σύγχρονη ιστορία καταστρέφουν πια ο χρόνος και η αδιαφορία μας. Μπορεί για τους περισσότερους η «πρασινάδα» πάνω στα τείχη, στον Προμαχώνα του Αγίου Ανδρέα, να είναι μέχρι και απαραίτητο συμπλήρωμα του μνημείου, όμως μην ξεχνάτε ότι μπορεί να αποδειχτεί μοιραία σε βάθος χρόνου για την τύχη του, αφού οι ρίζες πιέζουν τη λιθοδομή και δημιουργούν πρόβλημα, ειδικά στους αρμούς. Και σίγουρα η εικόνα δεν αποτελεί συνώνυμο της φροντίδας..!
Σταύρος Μουντουφάρης
