Πρόσφατα δημοσιεύματα στο τοπικό Τύπο προκάλεσαν αντιδράσεις και ακόμα περισσότερες απορίες για τον τρόπο με τον οποίο διοικείται το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας, επαναφέροντας και παλαιότερες επισημάνσεις της "Ν.Κ." γύρω από τις συνθήκες "άβατου", ευτυχώς ολίγων, στο ΙΤΕ, σε αντιδιαστολή με το κύρος και το εύρος αναγνώρισης παγκόσμια του Ιδρύματος. Μάλιστα, επί της ουσίας, υπήρξε επιγραμματική αναφορά για διάφορες κατηγορίες επιβλαβών καταστάσεων στο ΙΤΕ, οι οποίες αφορούν σε αποφάσεις της διοίκησής του, που όμως προκαλούν πολλά ερωτηματικά και αφήνουν "σκιές" για παθογόνες καταστάσεις.
Τα δημοσιεύματα αυτά προκάλεσαν την απάντηση του πρόεδρου του ΙΤΕ, καθηγητή Κ. Φωτάκη, ο οποίος μεταξύ άλλων ανέφερε ότι «... υπάρχουν πάντα και κακοθελητές και άτομα που θέλουν να βλάψουν το Ίδρυμα. Εμείς θέλουμε να ξεκαθαρίσουμε το τοπίο».
Επειδή ουδείς μπορεί να αμφισβητήσει τις πραγματικές προθέσεις του προέδρου του ΙΤΕ, η δημοσιογραφική έρευνα καλό είναι να εκλαμβάνεται προς την ίδια κατεύθυνση και όχι να "αφορίζεται", όταν στοχεύει στη συνδρομή να «ξεκαθαρίσει το τοπίο». Άλλωστε, επειδή για την κοινωνία της Κρήτης το ΙΤΕ είναι αναπόσπαστο κομμάτι των κορυφαίων ακαδημαϊκών της Ιδρυμάτων, η ανάδειξη προβληματικών καταστάσεων, οι οποίες είτε αποσιωπούνται, είτε κουκουλώνονται, πίσω από την αδιαμφισβήτητη αριστεία των ερευνητικών αποτελεσμάτων των επιστημόνων του ΙΤΕ, είναι προφανές ότι είναι επιβεβλημένη, ιδίως στις συνθήκες της δεινής οικονομικής κατάστασης που βρίσκεται ο χώρος της έρευνας και της εκπαίδευσης.
Ένα από τα θέματα που αναδεικνύεται εσχάτως αφορά και ό,τι άπτεται των διοικητικών καθηκόντων των μελών του Δ.Σ. του ΙΤΕ, το οποίο στην παρούσα σύνθεσή του αποτελείται από το διευθυντή της Κεντρικής Διεύθυνσης κ.Κ. Φωτάκη (πρόεδρο), τους διευθυντές των Ινστιτούτων κ. Σ. Αναστασιάδη, Ν. Ταβερναράκη, Κ. Στεφανίδη, Β. Δουγαλή, Χ. Χατζηιωσήφ και Β. Μπουργανό και την εκπρόσωπο της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας κ. Π. Σπηλιώτη.
Στο κρίσιμο ερώτημα που τίθεται πλέον στη δημόσια συζήτηση για το αν κάποια «μέλη των διοικήσεων αντιμετωπίζουν τις δομές σαν φέουδο», η περίπτωση που αποκαλύπτουμε σήμερα είναι από τις πιο ενδεικτικές. Για την ακρίβεια, αποκαλύπτει με ποιο τρόπο κάποια μέλη - και όχι όλοι - των διοικήσεων αντιμετωπίζουν την ευθύνη που τους ανέθεσε η Πολιτεία να ηγούνται ενός Ινστιτούτου και να συμμετέχουν στο Δ.Σ. του ΙΤΕ και στις αποφάσεις του. Η περίπτωση του επιστημονικά διαπρεπούς, με όλα τα διεθνή στάνταρ, πρώην διευθυντή του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, κ. Β. Πάχνη, ο οποίος κατείχε τη συγκεκριμένη θέση από τις 2 Μαρτίου 2010 και για περίοδο τριών περίπου ετών, είναι χαρακτηριστική.
Η "αόρατη διεύθυνση"
Ο κ. Πάχνης, όπως αποτυπώνεται από τον ίδιο στο βιογραφικό του, είναι διευθυντής του Τομέα Μοριακής Νευροβιολογίας του Εθνικού Ινστιτούτου Ιατρικής Έρευνας στο Λονδίνο της Βρετανίας, θέση που όντως καταδεικνύει τον επιστημονικό του πλούτο και αξία. Φυσικά, ούτε είμαστε σε θέση, ούτε έχουμε πρόθεση να αμφισβητήσουμε αυτή την επιστημονική του αριστεία. Δεν είναι, άλλωστε, αυτό το θέμα μας.
Αντιθέτως, όμως, το θέμα μας θέλουμε να πιστεύουμε ότι είναι να αναδεικνύουμε τα κακώς κείμενα, όσο και εάν η αποτύπωση αυτών προκαλεί δυσφορία και οδηγεί σε γενικόλογες αντιδράσεις. Με αυτό ως στοιχείο του δικού μας DNA, μια που κάνουμε λόγο για θέμα του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας, το θέμα που αναδεικνύουμε και καυτηριάζουμε είναι το ότι ο κ. Πάχνης κατείχε τη συγκεκριμένη θέση του διευθυντή του συγκεκριμένου Ινστιτούτου στο ΙΤΕ, η οποία μάλιστα είναι υποχρεωτικά πλήρους απασχόλησης, αλλά κατά τη διάρκεια της θητείας του ως διευθυντής του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας της Κρήτης ήταν και διευθυντής του Τομέα Μοριακής Νευροβιολογίας του Εθνικού Ινστιτούτου Ιατρικής Έρευνας στο Λονδίνο της Βρετανίας.
Είναι προφανές, παρότι η έρευνα προχωρά με αλματώδη βήματα, πως - αν δεν κάνουμε λάθος - ακόμη δεν έχει εφευρεθεί ο περιπόθητος "θάλαμος διακτίνισης", παρότι οι ταινίες επιστημονικής φαντασίας τον έχουν περιγράψει απίστευτα στα εφέ τους. Άρα, για την ώρα, άλλος τρόπος που να επιτρέπει σε έναν άνθρωπο να βρίσκεται ταυτόχρονα σε δύο πόλεις, Ηράκλειο και Λονδίνο, που απέχουν 3.500 χιλιόμετρα μεταξύ τους, και να δουλεύει και στις 2 πόλεις για οκτώ ώρες καθημερινά δεν υπάρχει.
Με αυτό ως δεδομένο, παρατηρείται ότι το συγκεκριμένο μέχρι πρότινος μέλος του Δ.Σ. του ΙΤΕ υπέγραφε σχεδόν καθημερινά αποφάσεις που δημοσιεύονται στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ, ενώ, όπως πληροφορηθήκαμε σχετικά από το ΙΤΕ, συμμετείχε σε αρκετές περιπτώσεις στις συνεδριάσεις του Δ.Σ. του ΙΤΕ. Αναρωτιόμαστε λοιπόν πόσες ημέρες για όλη αυτή την περίοδο βρισκόταν ο διευθυντής του ΙΜΒΒ στο Ηράκλειο και πόσες αλλού;
Όσον αφορά τον ίδιο τον κ. Πάχνη, ήταν ίσως εύλογο και ανθρώπινο να μην αφήσει μία εξαιρετική θέση στο Εθνικό Ινστιτούτο Ιατρικής Έρευνας στο Λονδίνο, πλην όμως εικάζουμε ότι θα έπρεπε για λόγους ηθικής τάξης, και όχι μόνο, να μην έχει αποδεχτεί από την αρχή το διορισμό του, εάν είχε ενδοιασμούς. Ας υποθέσουμε όμως ότι για τους όποιους δικούς του λόγους ότι ήταν εξαιρετικά δύσκολη η τελική επιλογή και καθυστερούσε, εφόσον δεν είχε χρονικούς περιορισμούς. Αυτό όμως γεννά ερωτήματα για τη στάση των υπόλοιπων μελών του Δ.Σ., τα οποία αποδέχτηκαν για μεγάλο χρονικό διάστημα - περί τα 3 χρόνια - αυτή την δυσλειτουργία, ή καλύτερα την "αόρατη λειτουργία".
Προκαλεί εντύπωση η στάση της Γ.Γ. Έρευνας και Τεχνολογίας
Το θέμα, όμως, γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο και προκαλεί εντύπωση από τη στάση της ίδιας της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας, που εκπροσωπείται στο Δ.Σ. του ΙΤΕ από την κ. Π. Σπηλιώτη, η οποία επομένως είχε άμεση γνώση του θέματος και βεβαίως όλη την ευχέρεια ως ελεγκτικό όργανο της Πολιτείας να πιέσει για την όποια τελική επιλογή τον κ. Πάχνη ή ενδεχομένως να δρομολογήσει την εκ νέου προκήρυξη της θέσης του διευθυντή. Για τους όποιους λόγους, που παραμένουν ανεξήγητοι όμως, δεν το έπραξε. Ο Σύλλογος Ερευνητών του ΙΤΕ, που κατά τα άλλα εμφανίζεται με ακαριαίες ανακοινώσεις, δε φαίνεται να έδειξε σε αυτήν την περίπτωση την αυξημένη ανησυχία και εγρήγορση, την οποία ισχυρίζεται ότι έχει, στην έγκλησή του ότι βάλλουμε με τη δημοσιογραφική έρευνα, κατά καιρούς, εναντίον του ερευνητικού ήθους του ΙΤΕ.
Το συγκεκριμένο θέμα είναι ένα ενδεικτικό παράδειγμα από τα πολλά, που δείχνουν ότι χρειάζονται απαραιτήτως ελεγκτικές διαδικασίες που θα δρουν προληπτικά και κατασταλτικά, αλλά κυρίως αποτρεπτικά για τέτοιου είδους συμπεριφορές. Το ΙΤΕ, όπως ήδη διατυπώθηκε ευανάγνωστα, αποτελεί στολίδι όχι μόνο της Κρήτης, αλλά ολόκληρης της Ελλάδας, χάρη στην εργασία των επιστημόνων του, και επιτυγχάνει αυτά τα αποτελέσματα έχοντας να αντιμετωπίσει την ολοένα και μειούμενη επιχορήγηση από την Πολιτεία. Αυτό όμως δεν πρέπει να αποτελεί άλλοθι για τους αρίστους να επιδεικνύουν μειωμένα αντανακλαστικά σε θέματα ήθους και δεοντολογίας. Γι' αυτό το λόγο, η Πολιτεία έχει απόλυτη ευθύνη να δρομολογήσει ένα σχέδιο νόμου με σαφείς διαδικασίες αξιολόγησης και ελέγχου των διοικητικών αποφάσεων των οργάνων διοίκησης, και να μη στέκεται σαν άπραγος παρατηρητής. Πολύ περισσότερο όταν η Πολιτεία τελευταία εμφανίζεται περίπου έτοιμη να καθιερώσει μία ιδιότυπη "ισοβιότητα" για κάποια πρόσωπα σε θέσεις-κλειδιά Ερευνητικών Ιδρυμάτων.
Του Γιώργου Σαχίνη
