Η κυβέρνηση της Ν.Δ. καταθέτει ένα ιδιαίτερα προβληματικό σχέδιο νόμου για τα πανεπιστήμια, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία απολύτως διαβούλευση με την πανεπιστημιακή κοινότητα.
*Του Νίκου Ηγουμενίδη
Όπως όλα δείχνουν, θα επιδιώξει να το νομοθετήσει το επόμενο διάστημα και πιθανότατα, για να αποφύγει την “ενοχλητική” παρουσία φοιτητών και εργαζομένων, εν μέσω θέρους και θερινών τμημάτων της Βουλής.
Ένα άρθρο του εν λόγω σχεδίου νόμου (Άρθρο 5 παρ. 1) είναι ενδεικτικό των επιδιώξεών της. Ας σημειωθούν τα ρήματα και οι ακριβείς φράσεις που χρησιμοποιεί ο “επιτελικός” συντάκτης της σημερινής κυβέρνησης: Τα πανεπιστημιακά τμήματα δύνανται να «συγχωνεύονται», να «κατατέμνονται», να «μετονομάζονται», να «μεταβάλλουν την έδρα τους», να «απορροφώνται από άλλο ΑΕΙ», να «καταργούνται». Τόσο απλά. Κι αυτό, με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων, Οικονομικών και Εσωτερικών.
Αυτός είναι ο διακαής πόθος του κ. Μητσοτάκη: να προλάβει λίγο πριν “αποδράσει” να έχει κάνει τη χάρη στα ιδιωτικά κολέγια, στις ιδιωτικές σχολές, στις μεγάλες πολυεθνικές που θέλουν κατευθυνόμενη έρευνα, και να συρρικνώσει τη δημόσια και δωρεάν ανώτατη εκπαίδευση.
Πρόκειται για ένα σχέδιο νόμου που έρχεται να συμπληρώσει την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής που άφησε πέρυσι και θα αφήσει και φέτος δεκάδες χιλιάδες υποψηφίους εκτός πανεπιστημίων, για να τους ωθήσει στα ιδιωτικά κολέγια. Με το σχέδιο νόμου αυτό, επιχειρείται η μετάλλαξη του ακαδημαϊκού και αντιπροσωπευτικού πανεπιστημίου σε ένα Πανεπιστήμιο που προσομοιάζει σε ιδιωτική εταιρεία.
Η Ν.Δ. επιμένει ιδεοληπτικά σε αυτές τις επιδιώξεις, παρά και ενάντια στην πραγματικότητα: ότι, δηλαδή, τα ελληνικά πανεπιστήμια, σε πείσμα της υποστελέχωσης και υποχρηματοδότησής τους, βρίσκονται πολύ ψηλά στις διεθνείς κατατάξεις, κάποια στο 3% και πολλά περισσότερα στο 8% παγκοσμίως. Καθοριστικός παράγοντας αυτής της επιτυχίας είναι η δημοκρατική δομή διοίκησης και οι εξαιρετικές ερευνητικές επιδόσεις των καθηγητών και νέων επιστημόνων τους.
Παράλληλα, μέσα από το σχέδιο νόμου, βάλλονται βασικές δημοκρατικές λειτουργίες του Πανεπιστημίου, από την παρουσία και τον ρόλο των φοιτητικών συλλόγων μέχρι την εκλογή των οργάνων του Πανεπιστημίου.
Ο στόχος είναι σαφέστατος: να πληγεί η “δημοκρατία” μέσα στο Πανεπιστήμιο.
Θυμίζω την καταστολή που έφτασε στο σημείο δολοφονικής ενέργειας απέναντι σε φοιτητή από ευθεία βολή κρότου-λάμψης. Θυμίζω την “πανεπιστημιακή αστυνομία” που θέλει αυτές τις μέρες να επιβάλει μέσα στο Πανεπιστήμιο και που με υπέρογκα ποσά που διατίθενται με τη σφραγίδα της Ν.Δ. από τον κρατικό προϋπολογισμό. Η υπουργός Παιδείας, εκτελώντας την ιδεοληπτικά διατεταγμένη υπηρεσία της, προωθεί ένα Πανεπιστήμιο που θα ζει υπό καθεστώς περιορισμένης Δημοκρατίας και υπό ασφυκτικό αστυνομικό έλεγχο και επιτήρηση. Ένα Πανεπιστήμιο δεμένο με μορφές “δεξιοτήτων” και “τεχνικών”, που θα εξυπηρετούν ένα υποβαθμισμένο παραγωγικό μοντέλο. Και αυτές οι κυβερνητικές επιδιώξεις προσκρούουν στην πραγματικότητα που όλοι γνωρίζουμε πολύ καλά: Η Παιδεία δε χτίζεται με αστυνομοκρατία, αλλά με διάλογο και ανοιχτή σκέψη!
Χρειαζόμαστε ένα δημόσιο, δημοκρατικό, αξιοκρατικό, ποιοτικό Πανεπιστήμιο. Το σχέδιο νόμου κάνει το ακριβώς αντίθετο: Καταργεί το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των πανεπιστημίων. Θεσμοθετεί το Συμβούλιο Διοίκησης με 6 εκλεγμένα εσωτερικά και 5 μη εκλεγμένα εξωτερικά μέλη, συγκεντρώνει όλες τις βασικές λειτουργίες των πανεπιστημίων και δημιουργείται ένας θεσμός ιδιαίτερα επιρρεπής σε συναλλαγές και πελατειακές σχέσεις.
Ιδιαίτερα προβληματική είναι και η απορρύθμιση των Προπτυχιακών Προγραμμάτων Σπουδών όπως και η δημιουργία προγραμμάτων σπουδών πολλών ταχυτήτων. Τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών και οι υποτροφίες θα δίνονται πια μόνον για φοιτητές με εξαιρετικές επιδόσεις, ασχέτως κοινωνικών αναγκών, και όχι και για οικονομικά ασθενείς όπως ισχύει σήμερα, στερώντας την ακαδημαϊκή κοινότητα από πλήθος ταλέντων. Μαζί με όλα αυτά καθιερώνονται και καταστροφικά ευέλικτες μορφές εργασίας. Επιπλέον δεν υπάρχει καμία δέσμευση για αύξηση της χρηματοδότησης και δημιουργία νέων θέσεων καθηγητών. Τέλος είναι απολύτως αδιαφανείς οι διαδικασίες ακαδημαϊκής αναγνώρισης τίτλων σπουδών της αλλοδαπής.
Καλούμε την κυβέρνηση να το αποσύρει. Σε κάθε περίπτωση εμείς δεσμευόμαστε για την κατάργηση του νόμου αν ψηφιστεί.
Θέλουμε και αγωνιζόμαστε για:
- Διπλασιασμό της χρηματοδότησης των ΑΕΙ, σε βάθος τετραετίας.
- Διπλασιασμό του αριθμού μελών ΔΕΠ, σε βάθος τετραετίας - 2.000 διορισμοί ανά έτος. Αυστηρή τήρηση του νόμου για την προκήρυξη κάθε θέσης μέλους ΔΕΠ που κενούται από συνταξιοδότηση.
- Δωρεάν λειτουργία/φοίτηση των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) και κάλυψη με δημόσια δαπάνη των ανελαστικών τους εξόδων.
- Ριζική ενίσχυση των υποτροφιών σε νέους επιστήμονες, υποψήφιους διδάκτορες, μεταδιδάκτορες.
- Δημοκρατική δομή διοίκησης και λειτουργίας του Πανεπιστημίου με διασφάλιση της αντιπροσωπευτικότητας της εκλογικής διαδικασίας ανάδειξης των μονοπρόσωπων και συλλογικών οργάνων διοίκησης.
- Άμεση κατάργηση της Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής. Καθιέρωση της δυνατότητας ελεύθερης πρόσβασης με αναβαθμισμένο απολυτήριο Λυκείου σε πανεπιστημιακά τμήματα, στα οποία η ζήτηση και οι προσφερόμενες θέσεις το επιτρέπουν.
- Λειτουργία των διετών πανεπιστημιακών προγραμμάτων επαγγελματικής εκπαίδευσης, επιπέδου 5 του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Επαγγελματικών Προσόντων (δηλ. σαν τα ΙΕΚ), στα οποία θα εισάγονται χωρίς εξετάσεις οι απόφοιτοι των Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ.).
Οραματιζόμαστε και αγωνιζόμαστε για ένα Πανεπιστήμιο ανοικτό στα παιδιά του λαού, χωρίς διακρίσεις και ταξικούς φραγμούς στην πρόσβαση στις κατακτήσεις του ανθρώπινου μυαλού. Ένα Πανεπιστήμιο που θα καλλιεργεί τον σεβασμό στον λαό, την εμπιστοσύνη στο λαϊκό κίνημα και τις κατακτήσεις του, δηλαδή τη δημοκρατική συνείδηση, με φοιτητές που θα έχουν στις φαρέτρες τους γνώσεις, ιδέες και μια ελεύθερη σκέψη που θα υπηρετεί την έρευνα και την επιστήμη. Ένα Πανεπιστήμιο που θα πηγαίνει όλο και πιο μπροστά τη χώρα μας, με την Παιδεία ως πυλώνα της κοινωνίας και ως εφαλτήριο για την Ελλάδα της νέας εποχής. Η Αριστερά, ο δημοκρατικός, προοδευτικός κόσμος, το ευρύτερο πλειοψηφικό ρεύμα της ελληνικής κοινωνίας, θα βρεθούμε στην πρώτη γραμμή για ένα πλατύ και πολύμορφο μέτωπο για την Παιδεία και τη Δημοκρατία, ικανό να υψώσει ανάχωμα στις επιδιώξεις της σημερινής κυβέρνησης και να οδηγήσει σε έναν τέτοιο στόχο.
* Ο Νίκος Ηγουμενίδης είναι βουλευτής Ηρακλείου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτικής Συμμαχίας.
