Η αντίληψη ότι το να ξυπνάει κανείς πολύ νωρίς οδηγεί αυτόματα σε καλύτερη υγεία και μεγαλύτερη απόδοση, δεν ισχύει για όλους. Σύμφωνα με έναν ειδικό νευρολόγο, η ώρα αφύπνισης δεν αποτελεί καθολικό κριτήριο ευεξίας και παραγωγικότητας. Αντιθέτως, ο προσωπικός χρονότυπος και η ποιότητα του ύπνου έχουν καθοριστική σημασία.
Το ξύπνημα στις 5 το πρωί δεν είναι απαραίτητα ωφέλιμο για κάθε άτομο
Η πρακτική του να σηκώνεται κανείς στις 5 π.μ., γνωστή και ως “5 a.m. club”, έχει αποκτήσει μεγάλη απήχηση στον χώρο της αυτοβελτίωσης και του wellness. Ωστόσο, ένας νευρολόγος επισημαίνει πως αυτή η συνήθεια μπορεί να μην εξυπηρετεί όλους το ίδιο. Οι ατομικές ανάγκες και οι φυσιολογικοί ρυθμοί του οργανισμού διαφέρουν, και αυτό επηρεάζει άμεσα τη σχέση μας με τον ύπνο.
Όπως εξηγεί, δεν υπάρχει μία ενιαία φόρμουλα επιτυχίας που να ισχύει για όλους. Κάποιοι αποδίδουν καλύτερα όταν ξυπνούν νωρίς, ενώ άλλοι είναι πιο αποτελεσματικοί όταν ξεκινούν τη μέρα τους αργότερα. Οι συνήθειες πρέπει να προσαρμόζονται στον τρόπο ζωής, στο επαγγελματικό πρόγραμμα και στις φυσικές μας προτιμήσεις. Μάλιστα, πολλοί σπουδαίοι δημιουργοί, όπως ο Winston Churchill, η Lady Gaga και ο Bob Dylan, ήταν ή είναι «νυχτοπούλια», σε αντίθεση με γνωστούς λάτρεις του πρωινού ξυπνήματος, όπως η Michelle Obama και ο Tim Cook.
Γονίδια και βιολογικό ρολόι καθορίζουν πότε είμαστε πιο αποδοτικοί
Ο ρυθμός του οργανισμού μας καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από το γενετικό μας υπόβαθρο. Ο χρονότυπος — δηλαδή το πότε αισθανόμαστε φυσικά πιο ξύπνιοι ή νυσταγμένοι — δεν μπορεί εύκολα να τροποποιηθεί με τεχνητές συνήθειες. Γι’ αυτό και η αυστηρή επιβολή ενός πολύ πρωινού ξυπνήματος μπορεί να είναι αναποτελεσματική ή και επιβλαβής για άτομα που είναι φυσιολογικά προσανατολισμένα να κοιμούνται και να ξυπνούν αργότερα.
Πρωινό ξύπνημα και απόδοση: Μύθοι και αλήθειες
Ο Dr. Baibing Chen, ευρέως γνωστός ως Dr. Bing, αμφισβητεί ανοιχτά την πεποίθηση ότι το πρωινό ξύπνημα είναι απαραίτητο για να αποδώσει κάποιος στο μέγιστο. «Δεν είναι υποχρεωτικό να ξυπνάτε με τις κότες για να λειτουργεί καλύτερα ο εγκέφαλός σας», αναφέρει χαρακτηριστικά. Κατά τον ίδιο, ο συνολικός αριθμός ωρών ύπνου και — κυρίως — η ποιότητά του έχουν μεγαλύτερη σημασία από την ώρα αφύπνισης.
Εξηγεί ακόμη πως ο κιρκάδιος ρυθμός του εγκεφάλου — το φυσικό μας “ρολόι” — καθορίζει τις φάσεις ύπνου και εγρήγορσης. Αν προσπαθείτε να λειτουργήσετε εκτός αυτού του φυσικού ρυθμού, τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αντίθετα από τα επιθυμητά: κόπωση, μείωση συγκέντρωσης, κακή μνήμη και περιορισμένη πνευματική απόδοση.
Ο βαθύς ύπνος REM δεν πρέπει να θυσιάζεται για χάρη της... πρωινής εγρήγορσης
Ο Dr. Bing προειδοποιεί ότι για εκείνους που είναι βραδινοί τύποι, το να σηκώνονται υπερβολικά νωρίς σημαίνει πως χάνουν πολύτιμο χρόνο REM ύπνου — το στάδιο όπου επιτελούνται κρίσιμες λειτουργίες όπως η επεξεργασία της μνήμης, η συναισθηματική εξισορρόπηση και η ενίσχυση της δημιουργικότητας. Έτσι, η πρακτική του να ξυπνάτε στις 4 ή 5 το πρωί, αντί να σας ενισχύσει, μπορεί τελικά να σας φθείρει.
Ο ύπνος πρέπει να προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε ανθρώπου
Οι επίσημες οδηγίες του NHS του Ηνωμένου Βασιλείου αναφέρουν ότι οι ενήλικες χρειάζονται κατά κανόνα από 7 έως 9 ώρες ύπνου τη νύχτα. Ωστόσο, αυτός ο αριθμός είναι ενδεικτικός και δεν καλύπτει τις προσωπικές ανάγκες όλων. Παράγοντες όπως η ηλικία, η φυσική κατάσταση, οι ώρες εργασίας και οι οικογενειακές υποχρεώσεις επηρεάζουν την ιδανική διάρκεια και ποιότητα του ύπνου.
Ο Dr. Bing τονίζει ότι η βελτιστοποίηση του ύπνου είναι προτιμότερη από την τυφλή μίμηση των συνηθειών άλλων. Φέρνει ως παράδειγμα προσωπικότητες όπως ο Αϊνστάιν, οι οποίοι δεν ακολουθούσαν αυστηρό πρωινό πρόγραμμα, αλλά παρόλα αυτά παρουσίαζαν υψηλή πνευματική παραγωγικότητα. Καταλήγει λέγοντας πως η επιτυχία δεν εξαρτάται από το πότε ξυπνάει κανείς, αλλά από την ικανότητα να οργανώνει τη μέρα του γύρω από τις ώρες που είναι στα καλύτερά του διανοητικά.
Η συνέπεια στο ωράριο ύπνου, η κατανόηση των δικών μας βιολογικών ρυθμών και η ευελιξία στην καθημερινότητα αποτελούν το κλειδί για έναν ύπνο που θρέφει σώμα και νου.
