Στα όρια της Νέας Αλικαρνασσού με τον Κατσαμπά, στην πόλη του Ηρακλείου, βρίσκεται ο ιερός ναός του Αγίου Φανουρίου, την μνήμη του οποίου εορτάζει σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία, πρόκειται ένα παρεκκλήσι με ιδιαίτερη ιστορία, καθώς υπάγεται στην ενορία της Ζωοδόχου Πηγής της συνοικίας Χρυσοπηγής, παρόλο που η τελευταία βρίσκεται αρκετά πιο μακριά, πριν από τη συνοικία του Πόρου.
Η εξήγηση αυτής της ιδιαιτερότητας κρύβεται στην ιστορία του ναού, που ξεκινά το 1908, όταν η περιοχή δεν είχε ακόμη κατοικίες και οι σημερινές συνοικίες δεν υπήρχαν. Εκείνη τη χρονιά, ο τότε εφημέριος της Χρυσοπηγής, Γρηγόριος Ηλιάκης ή Κωστάκης, πληροφορήθηκε από έναν πιστό πως είχε δει σε όραμα την ύπαρξη μιας παλιάς εικόνας του Αγίου Φανουρίου μέσα σε σπηλιά στον Κατσαμπά.
Ο ιερέας ενημέρωσε αμέσως τους ενορίτες του και όλοι μαζί αποφάσισαν να αγοράσουν τη σπηλιά, η οποία τότε λειτουργούσε ως στάβλος και ανήκε σε έναν Αγά. Με χρήματα που συγκεντρώθηκαν από έρανο, οι πιστοί και το εκκλησιαστικό συμβούλιο —αποτελούμενο από τους Ιωάννη Πεδιωτίδη, Μιχαήλ Μπινιχάκη και Μιχαήλ Παναγιωτάκη - εξαγόρασαν το χώρο. Στις 23 Μαρτίου 1908, σκάβοντας στη σπηλιά, βρήκαν την εικόνα του Αγίου Φανουρίου ακριβώς στο σημείο όπου σήμερα βρίσκεται το Ιερό του ναού.
Όπως επισημαίνει ο εφημέριος της Ζωοδόχου Πηγής, π. Γεώργιος Αδαμάκης, το συμβόλαιο αγοράς σώζεται μέχρι σήμερα και αποδεικνύει ότι η απόκτηση του χώρου έγινε με αντάλλαγμα την τότε μονάδα μέτρησης, τα λεγόμενα "μουζούρια". Μετά την εύρεση της εικόνας, οι ενορίτες προχώρησαν και στην αγορά της υπόλοιπης ιδιοκτησίας από Οθωμανούς, ώστε να χτιστεί το ξωκλήσι, καθώς στην περιοχή υπήρχαν μόνο χωράφια.
►Διαβάστε επίσης: Άγιος Φανούριος: Πλήθος πιστών στον πανηγυρικό Εσπερινό στο εκκλησάκι των Θαυμάτων (vid, pics)
Τα εγκαίνια του ναού πραγματοποιήθηκαν στις 26 Ιουλίου 1909 από τον τότε Μητροπολίτη Κρήτης, Εμμανουήλ Ξηρουδάκη
Η θεμελίωση του ναού έγινε την ίδια χρονιά, ενώ τον αγιασμό τέλεσε ο Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος Βενέρης, ο μετέπειτα επίσκοπος Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου και, αργότερα, Μητροπολίτης Κρήτης. Τα εγκαίνια του ναού πραγματοποιήθηκαν στις 26 Ιουλίου 1909 από τον τότε Μητροπολίτη Κρήτης, Εμμανουήλ Ξηρουδάκη.
Οι κάτοικοι της Χρυσοπηγής, πέρα από τις ακολουθίες προς τιμήν του Αγίου Φανουρίου, συνήθιζαν να εκκλησιάζονται εδώ κατά τη δεύτερη Ανάσταση. Σήμερα, ο ναός έχει επεκταθεί με νέα κτίσματα ώστε να εξυπηρετεί το πολυπληθές εκκλησίασμα, καθώς τον Άγιο Φανούριο τιμούν πλέον όλες οι γύρω συνοικίες, αν και η λειτουργία του παραμένει στην ευθύνη των ιερέων της Χρυσοπηγής.
Κάθε Αύγουστο, προς τιμήν του Αγίου Φανουρίου, τελούνται πολυήμερες πρωινές και απογευματινές ακολουθίες, ενώ διατηρείται η παράδοση της ευλογίας των φανουρόπιτων, τις οποίες οι πιστοί προσκομίζουν κατά δεκάδες.
