Η Ζωοδόχος Πηγή είναι μία από τις μεγάλες Θεομητορικές εορτές της Ορθόδοξης Εκκλησίας και τιμάται πάντοτε την Παρασκευή της Διακαινησίμου Εβδομάδας, δηλαδή την πρώτη Παρασκευή μετά την Ανάσταση του Χριστού. Η εορτή έχει κεντρικό πρόσωπο την Παναγία, η οποία –αν και ανθρώπινη– αξιώθηκε να γίνει το δοχείο της Θείας Ενανθρώπισης, φέρνοντας στον κόσμο τον Χριστό, τον ίδιο τον Λυτρωτή και Ζωοδότη της ανθρωπότητας.
Η ημέρα αυτή, φέτος στις 25 Απριλίου, αποτελεί λόγο πανηγυρισμού για όσους φέρουν ονόματα που σχετίζονται με τη ζωή και το νερό, όπως: Ζωή, Ζώης, Ζήσης, Ζήσιμος, Ζησούλα, Ζωΐτσα, Ζωζώ, Πηγή, Κρήνη, Κρηνιώ. Πρόκειται για ονόματα με βαθύτατο θεολογικό και συμβολικό περιεχόμενο, που αντλούν τη σημασία τους από την παράδοση της Εκκλησίας μας.
Το προσκύνημα της Ζωοδόχου Πηγής στο Μπαλουκλί αποτελεί έναν από τους ιερότερους τόπους της Ορθοδοξίας. Πρόκειται για ιστορικό ναό με αγίασμα, κτισμένο κατά τον 5ο αιώνα μ.Χ., εκτός των δυτικών τειχών της Κωνσταντινούπολης, στην περιοχή που κάποτε αποκαλούνταν «Παλάτια των Πηγών». Το όνομα «Μπαλουκλί» προέρχεται από το τουρκικό "Balık" που σημαίνει "ψάρι", εξαιτίας των ψαριών που διατηρούνται στο αγίασμα. Εκεί, οι προσκυνητές τιμούν με ευλάβεια την εικόνα της Παναγίας και λαμβάνουν αγιασμό από την πηγή.
Ο τίτλος «Ζωοδόχος Πηγή» καθιερώθηκε για την Παναγία έπειτα από θαυμαστό περιστατικό που σημειώθηκε στην περιοχή του Βαλουκλή. Σύμφωνα με την παράδοση, ένας στρατιώτης, ο Λέων Μάρκελς, πριν ακόμα γίνει αυτοκράτορας (Λέων Α΄, 457–474 μ.Χ.), οδηγήθηκε από θεία φωνή σε μία κρυφή πηγή, όπου βρήκε νερό και θεράπευσε έναν τυφλό ζητιάνο. Η Παναγία φανερώθηκε σ’ εκείνον, κάνοντάς του γνωστό ότι ήταν Εκείνη που καθοδήγησε το βήμα του προς το θαύμα.
Στη μνήμη αυτού του θαυμαστού γεγονότος, ο μετέπειτα αυτοκράτορας ανέγειρε τον ναό της Ζωοδόχου Πηγής, όπου καταγράφηκαν με το πέρασμα των αιώνων πολλές θαυματουργές θεραπείες. Ο ναός εξελίχθηκε σε κέντρο προσκυνήματος για την Ορθοδοξία, αναγνωρισμένο για τα ιάματα και τη χάρη που αποδίδονται στην Παναγία, ως Ζωοδόχο Πηγή.
Ο συμβολισμός της Παναγίας ως πηγή ζωής και θεραπείας ενισχύεται από την αγιογραφία και τη λειτουργική υμνολογία, όπου προβάλλεται ως εκείνη που προσφέρει το ύδωρ της ζωής, δηλαδή τον ίδιο τον Χριστό στον κόσμο. Η ιστορία του Λέοντα, η ανακάλυψη της πηγής και η ίαση του τυφλού αποτελούν θεμέλια της πίστης στον θαυματουργό ρόλο της Θεοτόκου, ενισχύοντας την πνευματική αξία αυτής της εορτής.
Η παράδοση διασώζει τον διάλογο ανάμεσα στον στρατιώτη και την Παναγία με συγκλονιστικό τρόπο: «Ου χρεών σε, Λέων, αγωνιάν, το γαρ ύδωρ εγγύς», δηλαδή «Μην ανησυχείς, Λέοντα, το νερό είναι κοντά». Όταν τελικά έπλυνε τα μάτια του τυφλού με το νερό, εκείνος ανέβλεψε, και ο ίδιος ο Λέων συνειδητοποίησε το θείο μήνυμα και την προφητική αποκάλυψη του μελλοντικού του ρόλου ως αυτοκράτορα.
Έτσι, η Ζωοδόχος Πηγή δεν αποτελεί μόνο μία τιμητική αναφορά στην Παναγία, αλλά και μια υπενθύμιση της άμεσης σχέσης του Θεού με τον άνθρωπο, μέσα από την μεσιτεία της Μητέρας Του. Πρόκειται για μια γιορτή βαθιάς ευγνωμοσύνης και πίστης στο θαύμα, που αναζωογονεί το πνεύμα κάθε πιστού, λίγες ημέρες μετά την κορύφωση της Ανάστασης.
