Τα Ψυχοσάββατα αποτελούν ιδιαίτερες ημέρες για την Ορθόδοξη Εκκλησία, αφιερωμένες στη μνήμη των κεκοιμημένων. Οι πιστοί, τιμώντας τους νεκρούς, παρασκευάζουν κόλλυβα, τελούν μνημόσυνα και επισκέπτονται τους τάφους των αγαπημένων τους.
Το πρώτο μεγάλο Ψυχοσάββατο του 2025 πλησιάζει και θα τελεστεί στις 22 Φεβρουαρίου, ενώ το δεύτερο θα πραγματοποιηθεί στις 7 Ιουνίου. Αυτές οι δύο μέρες είναι οι σημαντικότερες, καθώς είναι αφιερωμένες στη γενική μνήμη όλων των ψυχών που έχουν φύγει από τη ζωή.
Την ημέρα αυτή, οι εκκλησίες τελούν συλλογικά μνημόσυνα «υπέρ αναπαύσεως πάντων των απ’ αιώνος κεκοιμημένων Ορθοδόξων Χριστιανών». Ιδιαίτερη μνεία γίνεται σε όσους έχασαν τη ζωή τους μακριά από τα σπίτια τους, σε ξενιτιά, σε ορεινές περιοχές, ή σε τραγικές συνθήκες χωρίς να έχουν αξιωθεί των καθιερωμένων εξόδιων ακολουθιών.
Η καθιέρωση των Ψυχοσάββατων αποτελεί μια υπενθύμιση της πίστης στην Ανάσταση των νεκρών, η οποία θα επέλθει κατά τη Δευτέρα Παρουσία, όταν η ψυχή θα ενωθεί ξανά με το σώμα, σύμφωνα με τη διδασκαλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Πότε πέφτουν τα Ψυχοσάββατα το 2025:
- Σάββατο 22 Φεβρουαρίου – Ψυχοσάββατο των Απόκρεω
- Σάββατο 7 Ιουνίου – Ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής
Επιπλέον τοπικά Ψυχοσάββατα:
- Σάββατο 8 Μαρτίου – Ψυχοσάββατο των Αγίων Θεοδώρων
- Σάββατο 12 Απριλίου – Σάββατο του Λαζάρου (σε κάποιες περιοχές τιμάται ως Ψυχοσάββατο)
- Σάββατο 25 Οκτωβρίου – Ψυχοσάββατο πριν του Αγίου Δημητρίου
- Σάββατο 1η Νοεμβρίου – Ψυχοσάββατο πριν των Ταξιαρχών (στη βουλγαρική παράδοση)
Τι κάνουμε τα Ψυχοσάββατα: Οι πιστοί ετοιμάζουν κόλλυβα, δηλαδή βρασμένο σιτάρι αναμεμειγμένο με διάφορα υλικά, και το προσφέρουν στην εκκλησία, ώστε να ευλογηθεί στη Θεία Λειτουργία ή στον Εσπερινό. Η προσφορά των κολλύβων αποτελεί προσευχή για την άφεση αμαρτιών των κεκοιμημένων.
Συμβολισμοί των υλικών στα κόλλυβα:
- Σιτάρι: Συμβολίζει την Ανάσταση και τη ζωή που αναγεννάται.
- Ζάχαρη: Δείχνει τη γλυκύτητα της αιώνιας ζωής.
- Ρόδι: Συμβολίζει την αφθονία και τη λαμπρότητα του Παραδείσου.
- Μαϊντανός: Εκφράζει την ελπίδα για αναψυχή και δροσιά στον τόπο αναπαύσεως.
- Φρυγανιά ή καβουρδισμένο αλεύρι: Παριστά το χώμα που σκεπάζει τον τάφο.
Συχνά, προστίθενται αμύγδαλα, καρύδια, σταφίδες και κανέλα, δίνοντας ιδιαίτερο άρωμα και νοστιμιά. Η χρήση εννέα διαφορετικών υλικών θεωρείται ότι αντιστοιχεί στα εννέα αγγελικά τάγματα.
Το έθιμο ολοκληρώνεται με την τριπλή απαγγελία «Αιωνία η μνήμη» ως ένδειξη αιώνιας τιμής προς τις ψυχές των κεκοιμημένων.
Τα Ψυχοσάββατα υπενθυμίζουν τη σύνδεση ζώντων και νεκρών μέσα από την κοινή πίστη στην Ανάσταση, διατηρώντας άσβεστη τη μνήμη των αγαπημένων που έφυγαν από τη ζωή.
