«Ο κίνδυνος για μια νέα κρίση εφοδιασμού στο φυσικό αέριο δεν έχει πλήρως περάσει», είπε προ ημερών ο υφυπουργός Ενέργειας Νίκος Τσάφος, μιλώντας σε συνέδριο για τις υποδομές αερίου που διοργάνωσε ο ΔΕΣΦΑ. Προς επίρρωση, πρόβαλε το στοιχείο ότι το ετήσιο κόστος προμήθειας της χώρας με αέριο από 1 δισ. το 2021 εκτοξεύτηκε σε πάνω από 7 δισ. το 2022, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Παρ’ όλα αυτά, την εποχή που εργαζόταν στα μεγάλα πρότζεκτ για τις ΗΠΑ, ως άνθρωπος του Άμος Χοκστάιν με τον “περίφημο χάρτη” Μπάιντεν, δεν τρελαινόταν από τότε για τον EastMed...
Καίρια προειδοποίηση
Αυτή η προειδοποίηση του υφυπουργού, ωστόσο, είναι καίρια και εξηγείται κυρίως από το γεγονός ότι, παρά την “πράσινη” πλημμυρίδα στην ηλεκτροπαραγωγή της χώρας, η εξάρτησή της από το φυσικό αέριο θα παραμείνει μεγάλη για πολλά χρόνια, βασική αιτία η μη εξεύρεση σταθερής και φτηνής σε κόστος και πόρους λύσης για την αποθήκευση της λεγόμενης “πράσινης” ενέργειας. Η επάρκεια και η τιμή του φυσικού αερίου όχι απλώς ενδιαφέρει, αλλά “καίει” την κυβέρνηση και τους διαχειριστές του ηλεκτρικού δικτύου. Γιατί, μεταξύ άλλων, η πανσπερμία των μονάδων ΑΠΕ, κυρίως φωτοβολταϊκών και ηλιακών, που θα μείωνε την εξάρτηση από το αέριο, κινδυνεύει να συντριβεί στο μπάχαλο του ενεργειακού σχεδιασμού, ο οποίος αποκαλύπτεται με τις καθημερινές, μαζικές περικοπές “πράσινου” ρεύματος.
Με τα “κέφια” του καιρού
Ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, η συμμετοχή των μονάδων φυσικού αερίου στην καθημερινή ηλεκτροπαραγωγή κυμαίνεται από 30% έως 45%, κι αυτό δε φαίνεται να μπορεί να αλλάξει πριν ολοκληρωθεί ένα επαρκές δίκτυο επενδύσεων στις μπαταρίες αποθήκευσης ρεύματος (και αυτό με αμφίβολα προσώρας αποτελέσματα), χώρια που χρειάζεται τουλάχιστον πέντε χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι, παρά το ισχυρό επενδυτικό ενδιαφέρον για τις μονάδες μπαταριών standalone που θα μπορούν να συνδεθούν με τα δίκτυα μεταφοράς του ΑΔΜΗΕ και διανομής του ΔΕΔΔΗΕ, η ηγεσία του ΥΠ.ΕΝ. προσανατολίζεται σε ολιγόμηνη παράταση της προθεσμίας για την υποβολή αιτήσεων από εταιρείες και κοινοπραξίες, που λήγει σε λίγες μέρες, καθώς η “πιάτσα” αποδείχτηκε απροετοίμαστη.
Το αναπόφευκτο φυσικό αέριο
Επομένως, η χώρα μας παραμένει εξαρτημένη από την ηλεκτροπαραγωγή φυσικού αερίου, παρά την υποτιθέμενη ευρωπαϊκή στρατηγική της “απανθρακοποίησης” και το γεγονός ότι μόλις το 2023 η κυβέρνηση έφερε και ψήφισε νομοσχέδιο που θα έβαζε τέλος στις άδειες για νέες τέτοιες μονάδες. Ακόμη χειρότερα, που δεν κάνουμε τίποτα για να αξιοποιήσουμε το δικό μας φυσικό αέριο, αλλά εισαγάγουμε αφειδώς απ’ όπου βρούμε και φυσικά και το πανάκριβο υγροποιημένο από τις ΗΠΑ. Από το 2023 λοιπόν που υποτίθεται “σφυρίζουμε πράσινα” έχουν αδειοδοτηθεί τουλάχιστον τέσσερις επενδύσεις φυσικού αερίου, εισαγωγής δυστυχώς, που μάλιστα αφορούν μεγάλους “παίκτες” της ελληνικής ενεργειακής αγοράς (Metlen, ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Motor Oil, ΔΕΗ, ΔΕΠΑ Εμπορίας, Κοπελούζος), ήδη δρομολογούνται επενδύσεις ύψους 1,6 δισ. ευρώ και σε άλλες, με στόχο να προστεθεί ισχύς 2,9 TW στο σύστημα, ενώ το ΥΠ.ΕΝ. προετοιμάζει και πλαίσιο στήριξης των σχετικών επενδύσεων.
Το ακαταμάχητο επιχείρημα
Ποιο είναι το επιχείρημα υπέρ αυτής της μάλλον σιωπηλής αλλά θεαματικής μεταστροφής; Ότι η ηλεκτροπαραγωγή από μονάδες φυσικού αερίου είναι παράγοντας ευστάθειας και εξισορρόπησης του συστήματος ηλεκτροδότησης της χώρας, αλλά και όλου του διασυνδεδεμένου δικτύου της ΝΑ Ευρώπης, όπως και ομαλής μετάβασης στην πλήρως “πράσινη” ενέργεια, λένε οι αρμόδιοι κυβερνητικοί παράγοντες, ποντάροντας και στη δυσκολία του μέσου πολίτη να καταλάβει την τεχνική λειτουργία του ενεργειακού “καζίνου”. Θα μπορούσαν, ωστόσο, απλώς να ομολογήσουν ότι έχει αποτύχει παταγωδώς ο ενεργειακός σχεδιασμός που επί χρόνια μοιράζει άδειες για μικρές και μεγάλες μονάδες ΑΠΕ, χωρίς να έχουν εξασφαλιστεί οι υποδομές απορρόφησης του άφθονου και φθηνού ρεύματος που παράγουν. Τελευταία και καταϊδρωμένη στην Ε.Ε. η κυβέρνηση ανακάλυψε ως «επείγουσα προτεραιότητα» την αποθήκευση ρεύματος (μπαταρίες) και τις διασυνδέσεις (καλώδια).
Σαν το “γιοφύρι της Άρτας”
Για το γιοφύρι της Άρτας ο μύθος έλεγε «αν δε στοιχειώσει άνθρωπος, γιοφύρι δε στεριώνει», έτσι ως φαίνεται ο ενεργειακός ανασχεδιασμός από κυβέρνηση, διαχειριστές συστήματος και μεγάλους ηλεκτροπαραγωγούς θέλει και τις θυσίες του. Θύματά του, λοιπόν, εκατοντάδες μικρές, μεσαίες και μεγάλες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής από φωτοβολταϊκά (δευτερευόντως και από ανεμογεννήτριες) που “πετιούνται” από το δίκτυο για όλο και περισσότερες ώρες της μέρας, με αποτέλεσμα το φθηνό ρεύμα που παράγουν να μένει αδιάθετο, οι ίδιες να χάνουν έσοδα και κάποιες να αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο χρεωκοπίας. Ο εκτοπισμός των φωτοβολταϊκών πάρκων από το δίκτυο ηλεκτροδότησης έχει προκαλέσει και μια έντονη κινητικότητα στους μικρούς και μεσαίους επιχειρηματίες (πολλοί ήταν αγρότες που διέθεσαν τα χωράφια τους), που έβαλαν λεφτά στις ΑΠΕ με την υπόσχεση μιας εγγυημένης απορρόφησης και απόδοσης. Αυτή η υπόσχεση διαψεύδεται παταγωδώς. Πιθανότατα και σκοπίμως, για να τρομοκρατηθεί η “μαρίδα” του τομέα να φύγει από την αγορά και οπωσδήποτε να σταματήσει να απαιτεί νέες άδειες. Αλλά ταυτόχρονα, αυτή η διάψευση προκαλεί μια αξιοσημείωτη κινητικότητα στον κλάδο, όπου καταγράφεται κι ένας ιδιότυπος διαγκωνισμός για την εκπροσώπηση.
Οι μικρομεσαίοι συνενώνονται
Εκτός από την Πανελλήνια Ομοσπονδία των Συλλόγων των Παραγωγών Ηλεκτρικής Ενέργειας από Φωτοβολταϊκά (ΠΟΣΠΗΕΦ) και τον Σύνδεσμο Εταιρειών Φωτοβολταϊκών (ΣΕΦ), την περασμένη Πέμπτη έκανε το δημόσιο ντεμπούτο του, στη Λάρισα, ο νεοσύστατος Σύνδεσμος Φωτοβολταϊκών Ελλάδος (ΣΥΦΩΕΛ), για να εκπροσωπήσει τους μικρούς παραγωγούς με εγκατεστημένη ισχύ έως 500 kW σε όλη τη χώρα, που αντιμετωπίζουν πια προβλήματα βιωσιμότητας. Τι ζητάνε; Να σταματήσουν οι περικοπές ισχύος, να αποζημιωθούν για όσες έχουν ήδη υποστεί, να σταματήσει η έκδοση νέων αδειών μέχρι να εξομαλυνθεί η κατάσταση. Αυτό το Σάββατο παίρνει τη σκυτάλη ο ΠΟΣΠΗΕΦ, με συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη και αντίστοιχα αιτήματα.
Σκούρα τα πράγματα
Αν όμως προτεραιότητα της κυβέρνησης είναι να βρει μηχανισμό ενίσχυσης των μονάδων φυσικού αερίου - και χρηματοδοτικής - το αίτημα των μικρών «συλλεκτών ηλίου» για αποζημιώσεις είναι απίθανο να βρει «δημοσιονομικό χώρο». Όλα της “πράσινης” ενέργειας των “μικρών” δύσκολα.
