Παρά τις ονομαστικές αυξήσεις, οι μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι σε προμνημονιακά επίπεδα, με ονομαστικές απώλειες 20% και πραγματικές άνω του 30% σε σχέση με το 2009 (και να υπολογίσετε πως οι ονομαστικοί μισθοί είναι πάντα υπολογιζόμενοι σε μικτά). Αυτό ακριβώς δείχνουν τα νέα στοιχεία του ΕΦΚΑ. Οι μισθοί στην Ελλάδα πλέον θυμίζουν το ανέκδοτο με εκείνον που τρέχει μόνος του και έρχεται δεύτερος.
Εμείς τρέχουμε με αντίπαλο τον εαυτό μας, όπως ήμασταν πριν από δεκαπέντε χρόνια, και ακόμα τερματίζουμε... ως και 20% χαμηλότερα σε μισθούς ονομαστικά και ακόμη πιο χαμηλά, πιο χαμηλά, που λέει και το άσμα, σε αποπληθωρισμένους μισθούς. Σύμφωνα με το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, χρειαζόμαστε περίπου μία δεκαετία για να φτάσει το ονομαστικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ στα 21.000 ευρώ, όσο ήταν το 2007. Ακόμα και τότε θα είναι περίπου στο 54% του σημερινού μέσου όρου της Ευρωζώνης.
Τι καταγράφει ο ΕΦΚΑ
Στα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του ΕΦΚΑ για την απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα, τον Αύγουστο του 2024 ο μέσος μισθός για πλήρη απασχόληση ανήλθε στα 1.365,81 ευρώ μικτά ή 1.065 καθαρά. Σε σύγκριση με το 2023, ο μέσος μισθός στις κοινές επιχειρήσεις αυξήθηκε κατά 7,17%, ενώ στα οικοδομοτεχνικά έργα κατά 5,43%. Αυτή όμως είναι η μισή εικόνα.
Όπως προκύπτει πάλι από τα στοιχεία του ΕΦΚΑ για τον ίδιο μήνα, από τα περίπου 2,86 εκατομμύρια ασφαλισμένων, πάνω από 630.000 (22%) δούλευαν με μερική απασχόληση, με μέσο μικτό μισθό τα 582 ευρώ (500 καθαρά). Την ίδια στιγμή, οι μισθοί των αντρών εξακολουθούν να είναι σχεδόν 13% υψηλότεροι από εκείνους των γυναικών ή περίπου 170 ευρώ κατά μέσο όρο.
Καθίζηση στον μέσο μισθό
Η σύγκριση είναι ακόμα χειρότερη, αν βάλουμε τον πήχη πίσω στο μακρινό 2009, όταν είχε μεν ξεκινήσει η διεθνής χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά τα “σκάγια” της μόλις που άρχιζαν να φτάνουν στην Ελλάδα. Η καθίζηση στον μέσο ετήσιο μικτό μισθό, προσαρμοσμένο για πλήρη απασχόληση, είναι εντυπωσιακή: Από 21.191 το 2009 κατρακύλησε στα 17.000 ευρώ το 2023, το τελευταίο έτος για το οποίο υπάρχουν συγκεντρωτικά στοιχεία. Πρόκειται για μείωση σχεδόν κατά 4.200 ευρώ ή περίπου 20%.
Ανάλυση του ΚΕΠΕ εκτιμά ότι η πραγματική μείωση, με σταθερές τιμές (2015), ξεπερνάει το 30%. Παρόμοια είναι και τα στοιχεία για το εισόδημα, όπως προκύπτουν από τη Eurostat: Το μέσο ισοδύναμο διαθέσιμο ατομικό εισόδημα σε πραγματικές τιμές παραμένει χαμηλότερο κατά 28,38% σε σύγκριση με το 2010. Αντίθετα, στον μέσο όρο της Ε.Ε. το διαθέσιμο εισόδημα έχει αυξηθεί πάνω από 28%.
Στα 950 ευρώ ο μέσος καθαρός μισθός
Τον Αύγουστο του 2024 - ο τελευταίος μήνας με αναλυτικά στοιχεία από τον ΕΦΚΑ - ο μέσος μικτός μισθός στον ιδιωτικό τομέα ήταν 1.194 ευρώ. Τα καθαρά ήταν μόλις 950 ευρώ. Το ποσό αφορά τον μέσο όρο στο σύνολο των απασχολούμενων, με πλήρη και μερική απασχόληση. Με βάση τα στοιχεία του ΕΦΚΑ για τον Αύγουστο του 2009, την τελευταία χρονιά πριν τα μνημόνια, ο μέσος μισθός πλήρους απασχόλησης ήταν πάνω από 1.400 ευρώ και ο μέσος μισθός στο σύνολο των απασχολούμενων ήταν περίπου 1.300 μικτά. Σε ονομαστικούς όρους, ο μέσος μικτός μισθός του ιδιωτικού τομέα παραμένει 8% χαμηλότερος από το 2009. Σε αυτές τις μειώσεις δεν υπολογίζουμε την επίπτωση του πληθωρισμού, ούτε το “ψαλίδισμα” από τους έμμεσους και άμεσους φόρους. Μόνο η επίδραση του πληθωρισμού κατεβάζει ακόμη 20% και πλέον τον πραγματικό μισθό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2009 οι μισθοί στην Ελλάδα σε μονάδες αγοραστικής δύναμης (ΡΡΡ - ο τρόπος που συγκρίνονται οι μισθοί σε χώρες που έχουν διαφορετικά επίπεδα τιμών) βρίσκονταν στη 14η θέση της Ε.Ε. Σήμερα είναι στην... 27η και τελευταία! Και το ακόμη πιο εντυπωσιακό είναι ότι έχουμε χάσει τρεις θέσεις (μας έχουν ξεπεράσει Βουλγαρία, Ρουμανία, Σλοβενία) μετά το 2019!
Στα ύψη η μερική απασχόληση
Σύμφωνα με τη Eurostat, η μερική απασχόληση στην Ελλάδα - στις ηλικίες 20 με 64 ετών, είναι μόλις το 7,2% του συνόλου των απασχολούμενων, ενώ στην Ε.Ε. είναι πάνω από 17%. Όμως ούτε αυτά τα στοιχεία μάς δίνουν την πλήρη εικόνα. Όπως είδαμε, η μερική απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα κυμάνθηκε στο 22% τον Αύγουστο, ενώ άλλους μήνες ήταν υψηλότερη, ως και 24%.
Τον Αύγουστο του 2009, ο αριθμός των μερικώς απασχολούμενων στον ιδιωτικό τομέα ήταν κάτω από 240.000, ενώ ο μέσος μισθός τους ήταν σχεδόν 620 ευρώ μικτά. Το δε ποσοστό τους στο σύνολο του εργατικού δυναμικού του ιδιωτικού τομέα ήταν κάτω από 13%. Σήμερα οι μερικώς απασχολούμενοι έχουν υπερδιπλασιαστεί σε αριθμητικούς όρους (αύξηση 164%). Το ποσοστό τους στο σύνολο των απασχολούμενων έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες. Ο δε ονομαστικός μισθός για τους μερικώς απασχολούμενους είναι χαμηλότερος από το 2009 κατά -6,5% σε ονομαστικούς όρους.
“Σφαγή” στους μέσους μισθούς
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, οι εν ενεργεία συλλογικές συμβάσεις στα τέλη του 2024 ήταν μόλις 17, ενώ πριν από τα μνημόνια ανέρχονταν σε 55. Όμως οι περισσότερες αργούν να κηρυχθούν καθολικά υποχρεωτικές, με αποτέλεσμα να καταστρατηγούνται στην πράξη. Απογοητευτικά είναι και τα στοιχεία και για το “σφαγείο” των μισθών ανά κλάδο.
Με βάση δημοσιευμένα στοιχεία, από εργατικά σωματεία, από το 2011 ως σήμερα, σε σύνολο 33 κλάδων, στους 23 οι εργαζόμενοι έχουν υποστεί μεσοσταθμικές μειώσεις άνω του 10%. Στους υπόλοιπους οι αυξήσεις είναι κάτω του 4%. Ενδεικτικά: Ο μέσος μισθός στον κλάδο των τροφίμων-ποτών έχει μειωθεί κατά 11% ή 161 ευρώ (από 1.462,75 στα 1.301,75 ευρώ). Στα ταχυδρομεία-τηλεπικοινωνίες η μείωση είναι πάνω από 17% ή -326 ευρώ. Στις χερσαίες μεταφορές ο μέσος μισθός μειώθηκε κατά 26,55% ή -496 ευρώ. Στην ιδιωτική Υγεία είχαμε μείωση 14,29% ή -210,25 ευρώ και στο λιανικό εμπόριο μείωση 6,6% ή -85 ευρώ.
