Την τελευταία μιάμιση δεκαετία έχει μπει στο πολιτικό μας λεξιλόγιο η έκφραση “αντισυστημικός”, με μια εντελώς νέα έννοια. Βεβαίως προϋπήρχε, αφού η αντίθεση στο “σύστημα” ήταν μια τάση διαρκής μεταξύ συγκεκριμένων ομάδων του πληθυσμού, αλλά την τελευταία μιάμιση δεκαετία έχει λάβει μια εντελώς διαφορετική διάσταση.
Η Ζωή... προχωρά
Θα ξεκινήσουμε αυτήν την αναφορά μας με ένα ζήτημα που απασχολεί όλο και περισσότερο κόσμο: τη δημοσκοπική άνοδο της Ζωής Κωνσταντοπούλου και του κόμματός της Πλεύση Ελευθερίας. Στις δημοσκοπήσεις των “μεγάλων” εταιρειών γράφει περί το 9-10%, με ανοδική δυναμική, ενώ δύο μικρότερες εταιρείες την έδωσαν στη... δεύτερη θέση των δημοσκοπήσεων, με ποσοστά άνω του 13% και σαφώς πάνω από το ΠΑΣΟΚ. Δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε κατά πόσο αυτά τα στοιχεία είναι αξιόπιστα (οι δημοσκοπήσεις στην Ελλάδα πάσχουν σοβαρά από την “ασθένεια” της αναξιοπιστίας) και αν ναι, αν αποδειχτούν “ανθεκτικά” ή απλώς αποτελούν συγκυριακή “έκρηξη”.
Όλα αυτά μένει να αποδειχτούν. Αυτό που λένε πολλοί που στηρίζουν την Πλεύση στις δημοσκοπήσεις είναι ότι πρόκειται για «αντισυστημικό κόμμα».
Αλήθεια, τι ακριβώς σημαίνει αυτό;
Οι αντισυστημικοί ψηφοφόροι
Υπάρχει λοιπόν μία πολύ μεγάλη μερίδα ψηφοφόρων που θεωρεί ότι είναι “αντισυστημικό” ή αντιμετωπίζει την “αντισυστημικότητα” ως κάτι καλό.
Σε πρόσφατη δημοσκόπηση της GPO, το 40% των ερωτηθέντων αντιμετωπίζει θετικά τον αντισυστημισμό και μάλιστα το 37% αυτοπροσδιορίζεται ως αντισυστημικό. Το πλέον εντυπωσιακό όμως είναι ότι πάνω από τους μισούς (54,3%) έχουν τη γνώμη πως ο αντισυστημισμός αποτελεί ένδειξη κοινωνικών αντανακλαστικών.
Αλλά... τι στα κομμάτια είναι αυτός ο αντισυστημισμός;
Το σύστημα και το αντι-σύστημα
Ξεκινάμε από το τι είναι λοιπόν “το σύστημα”. Εδώ υφίσταται η μεγάλη παρεξήγηση, που είναι αναμενόμενη μιας και μιλάμε για ανθρώπους που δεν έχουν αναπτυγμένη ιδεολογικο-πολιτική αντίληψη, οπότε δρουν εν πολλοίς αντανακλαστικά και όχι επαγωγικά. “Το σύστημα” είναι το σύνολο των σταθερών της σημερινής κοινωνικο-πολιτικο-οικονομικής πραγματικότητας. Και κυρίως είναι ο καπιταλισμός, που είναι η υλική βάση του συστήματος, η οποία και προσδιορίζει το εποικοδόμημα (πάντα βάζουμε... τα άλογα μπροστά από το κάρο και όχι αντίστροφα - αν τα άλογα δεν τραβήξουν το κάρο, αυτό δεν πρόκειται να κουνηθεί).
Πάνω στον καπιταλισμό δομούνται οι θεσμοί του αντίστοιχου πολιτικού συστήματος, που στην περίπτωση της Δύσης (στην οποία περιλαμβάνεται και η Ελλάδα) είναι μορφές δημοκρατικής διακυβέρνησης, με σαφή διάκριση (στη θεωρία τουλάχιστον) των τριών εξουσιών, νομοθετικής, εκτελεστικής και δικαστικής. Βεβαίως, το αν ένα κόμμα είναι συστημικό ή όχι δεν καθορίζεται από το αν δηλώνει υπακοή στους θεσμούς του εποικοδομήματος, αλλά πώς αντιμετωπίζει την υλική βάση. Την οικονομική πολιτική δηλαδή.
Και ερχόμαστε... στην ΤΙΝΑ
Την ΤΙΝΑ την ξέρετε: There Is No Alternative, δεν υπάρχει εναλλακτική ελληνιστί. Είναι αυτό που λέμε “νεοφιλελευθερισμός”, η οικονομική πολιτική που έχει επικρατήσει πλήρως και καθολικά τα τελευταία 35 χρόνια και εφαρμόζεται απ’ όλα - δίχως ΚΑΜΙΑ εξαίρεση - τα λεγόμενα “συστημικά” κόμματα. Οπότε, η πρώτη, βασική και επί της ουσίας μοναδική προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ένα κόμμα “αντισυστημικό” θα έπρεπε να είναι η αντίθεσή του στην οικονομική φιλοσοφία αυτή, σωστά;
Αν δούμε τα κόμματα που πλασάρει σήμερα το... ίδιο το “σύστημα” ως “αντισυστημικά”, θα διαπιστώσουμε, πέραν κάθε αμφιβολίας, ότι ΟΥΤΕ ΕΝΑ από αυτά δεν εκπληρώνει αυτήν την προϋπόθεση. Από τα φασιστικά/νεοναζιστικά ή απλώς “λάιτ ακροδεξιά” κόμματα ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, ΟΛΑ δίχως ούτε μία εξαίρεση ομνύουν στον νεοφιλελευθερισμό.
Ακόμη πιο σκληροί!
Μερικά μάλιστα είναι πολύ πιο σκληρά νεοφιλελεύθερα από τα συστημικά κόμματα: λ.χ. η AfD στη Γερμανία, ο Τραμπ στις ΗΠΑ, ο Μιλέι στην Αργεντινή, όλοι αυτοί είναι τόσο νεοφιλελεύθεροι που κάνουν τα συστημικά κόμματα να μοιάζουν σχεδόν... σοσιαλίζοντα. Θέλουν ακόμη περισσότερες φοροαπαλλαγές στον μεγάλο πλούτο και τις επιχειρήσεις, ακόμη περισσότερες επιχορηγήσεις και επιδοτήσεις στους πλούσιους, ακόμη μικρότερο κράτος, ακόμη λιγότερη χρηματοδότηση στις δημόσιες δομές, ακόμη περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις.
Αυτά όχι απλώς είναι “συστημικά”, αλλά είναι ο ορισμός του συστήματος! Το σύστημα δεν είναι τα διεφθαρμένα κοινοβούλια, η δικαιοσύνη αλά καρτ και οι “πουλημένες” κυβερνήσεις, αυτά είναι επιφαινόμενα του συστήματος. Το σύστημα είναι ο αγοραίος καπιταλισμός που ΑΠΑΤΕΙ διεφθαρμένα κοινοβούλια, αλά καρτ δικαιοσύνη και “πουλημένες” κυβερνήσεις για να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να παράξει αμύθητο πλούτο για τους ολίγους ζάμπλουτους.
Οπότε, ποιοι είναι “αντισυστημικοί”;
Υπό αυτό το φως, αντισυστημικό κόμμα είναι λ.χ. στην Ελλάδα το ΚΚΕ. Άντε και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Κανένα μα κανένα άλλο. Όλοι οι υπόλοιποι (τουλάχιστον από τα “μεγαλούτσικα” κόμματα, δεν πάμε στις γκρούπες της άκρας Αριστεράς) είναι συστημικότατοι. Συμπεριλαμβανομένων της Νέας Αριστεράς και του ΜέΡΑ25, βεβαίως. Δηλαδή ακόμη και οι λεγόμενοι “Αριστεροί”. Και πολύ περισσότερο οι ακροδεξιοί - αν έχετε ρίξει μια ματιά στο οικονομικό πρόγραμμα του Βελόπουλου ή της Λατινοπούλου, θα φρίξετε: αντιγραφή του αντίστοιχου της AfD και του Τραμπ, μιλάμε για νεοφιλελευθερισμό στα κόκκινα!
Τι θεωρεί ο κόσμος “αντισυστημικό”;
Είδαμε τι ακριβώς είναι τα πραγματικά αντισυστημικά κόμματα. Ωστόσο, ο κόσμος δείχνει να θεωρεί αντισυστημικό όποιον δεν έχει κυβερνήσει ή όποιον “τα λέει χύμα” ή όποιον χρησιμοποιεί οξύ, καταγγελτικό λόγο, “σκληρά” συνθήματα και επιθετική ρητορική. Καμία σχέση με “αντισυστημικότητα” όλα αυτά. Γι’ αυτό και έχει πέραση ως “αντισυστημική” σήμερα η Ζωή Κωνσταντοπούλου, που έχει συλλάβει το zeitgeist και “τα λέει” στους έχοντες την εξουσία. Βεβαίως η Ζωή Κωνσταντοπούλου δεν εμφανίστηκε ξαφνικά στα πολιτικά πράγματα της χώρας, έχει διαγράψει μια πορεία την τελευταία 15ετία, μια πορεία που μας διαβεβαιώνει, πέραν κάθε αμφιβολίας, ότι δεν αμφισβητεί σε τίποτε το υφιστάμενο οικονομικο-κοινωνικό σύστημα. Οπότε προφανώς και δεν είναι ούτε αυτή αντισυστημική.
Η αλάθητη μέθοδος
Για όσους δεν μπορούν να αντιληφθούν την πραγματική διαφορά μεταξύ “συστημικού” και “αντισυστημικού”, που εξηγήσαμε παραπάνω, υπάρχει ένας εμπειρικός τρόπος που δεν απαιτεί γνώση διαλεκτικής και πολιτικής θεωρίας και πράξης, για να διαπιστώσουν αν ένα κόμμα ή ένας πολιτικός είναι αντισυστημικός: αν τον “παίζουν” τα διαπλεκόμενα media, ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ούτε για αστείο αντισυστημικός. Αυτό δε σημαίνει ότι, αν δεν τον παίζουν, είναι, μπορεί να υπάρχουν άλλοι λόγοι (συμφέροντος, πάντα). Αλλά αν τον παίζουν, σίγουρα δεν είναι.
