Ο όρος “γυναικοκτονία” έχει υπάρξει πολλές φορές αντικείμενο για δημόσιο διάλογο και δικαίως μάλλον, καθώς πια τα δυο μας χέρια δε μας φτάνουν για να μετρήσουμε τις περιπτώσεις θυμάτων έμφυλης βίας. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση της Ν.Δ. φαίνεται να αρνείται να κατοχυρώσει νομικά τον όρο, την ίδια στιγμή που έχουν σημειωθεί 15 γυναικοκτονίες εντός του 2024.
Τι λέει ο υπουργός
Πιο συγκεκριμένα, ο υπουργός Δικαιοσύνης αναφέρει τα εξής: «Το ποινικό μας σύστημα και όλων των προηγμένων χωρών του κόσμου προστατεύει την ανθρώπινη ζωή. Μπορεί να είναι άνδρας, γυναίκα, παιδί, ηλικιωμένος και δεν μπορούμε να ρευστοποιήσουμε την έννοια του ανθρώπου, λέγοντας ότι ο καθένας είναι διαφορετικός. Αν κάποιος επιχειρήσει να αφαιρέσει μια ανθρώπινη ζωή, είναι αντιμέτωπος με την εσχάτη των ποινών, εφόσον κριθεί ένοχος, που σημαίνει ισόβια». Αυτό, βέβαια, στα δικά μου αφτιά ηχεί σαν μια άριστη και καλοφτιαγμένη δικαιολογία, που έχει σκοπό να αγνοήσει ένα κοινωνικό πρόβλημα που, αν μη τι άλλο, είναι πραγματικό.
Και συνεχίζει ο κ. Γιώργος Φλωρίδης: «Αν ξεχωρίσουμε τη γυναίκα ως κάτι ξεχωριστό στο ποινικό σύστημα, το αποτέλεσμα είναι ίδιο, γιατί θα επιβάλει στον δράστη την εσχάτη των ποινών. Το θέμα που πρέπει να μείνει στην κοινωνία είναι να συνεχίσει ο όρος γυναικοκτονία στη δημόσια συζήτηση, για να εκπαιδεύει τον κόσμο στον σεβασμό του ανθρώπου προς τον άνθρωπο και ειδικά προς τις γυναίκες, από το σχολείο (...). Υπάρχει ένα δυσδιάκριτο σημείο. Λένε ότι σκοτώνουν επειδή το θύμα είναι γυναίκα. Υπάρχουν περιπτώσεις που ένας δολοφονεί τη γυναίκα του και αυτοκτονεί, εκεί τι έχουμε; Το ποινικό μας σύστημα προστατεύει την ανθρώπινη ζωή και δεν τη ρευστοποιεί. Όταν αφαιρείται μια ζωή, έχουμε την εσχάτη των ποινών».
Κατά συρροή εγκληματική πράξη, αλλά...
Με όλα τα παραπάνω, αντιλαμβανόμαστε πως “ξετυλίγεται” μπροστά στα μάτια μας μια κατά συρροή εγκληματική πράξη, με πολύ συγκεκριμένο κίνητρο, κι εμείς εθελοτυφλούμε ή τουλάχιστον είμαστε αναγκασμένοι να το κάνουμε, καθώς το αρμόδιο υπουργείο φαίνεται να “κολλάει” στις λέξεις και στις ταμπέλες, με κύριο επιχείρημα πως όλες οι ανθρωποκτονίες είναι ίδιες, γιατί αυτό διαπραγματεύεται. Αυτό το “τσουβάλιασμα” υποθέσεων και η υπεραπλουστευμένη προσέγγιση των πραγμάτων δεν είναι ικανοποιητική, καθώς η έμφυλη βία και κατά επέκταση και οι γυναικοκτονίες δεν είναι και πολύ μακριά από το σπίτι μας, ενώ αυτά δεν τα λέμε εμείς, αλλά τα νούμερα. Δεδομένα της Eurostat έδειξαν πως το 2021 το 18% των γυναικών που είχαν ποτέ σύντροφο έχουν βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία από τον σύντροφό τους, και αν ληφθεί επίσης υπόψη η ψυχολογική βία, το 32% έχει ή είχε έναν βίαιο σύντροφο στη διάρκεια της ζωής του.
Η γυναικοκτονία ως ιδιάζον έγκλημα
Η έμφυλη βία, βεβαίως, έχει πολλές εκφάνσεις και έχουν γίνει βήματα προς την αντιμετώπισή της - όταν μόλις ελάχιστες δεκαετίες πριν όλο το σχετικό πλαίσιο το βάζαμε βολικά “κάτω από το χαλί” και το ξεχνούσαμε. Ωστόσο, η δολοφονία γυναικών, ακριβώς γιατί είναι γυναίκες, αιτιολογεί επαρκώς τη συμπερίληψη ενός όρου όπως το “γυναικοκτονία” στο νομικό “οπλοστάσιο” της Δικαιοσύνης. Διότι πρόκειται για βία με συγκεκριμένα αίτια και ελατήρια, αλλά και προεκτάσεις και συνέπειες. Και άλλες χώρες έχουν συμπεριλάβει τον όρο στο νομικό τους λεξιλόγιο, βεβαίως.
Η αναγκαιότητα της Δικαιοσύνης
Αυτό που μας κάνει όμως πραγματικά να αναρωτιόμαστε είναι πώς γίνεται να διαχωρίζουμε την κοινωνία με τη Δικαιοσύνη, αφού η Δικαιοσύνη είναι ο θεσμός που έχει την ιδιότητα και υποτίθεται την ικανότητα να αξιολογεί τη νομιμότητα της κοινωνίας και των κατοίκων της. Άλλωστε, αν δεν υπήρχαν νοσηρές και παράνομες ενέργειες, η Δικαιοσύνη δε θα είχε κανένα χώρο σε αυτό το πλαίσιο, ούτε και θα ήταν αναγκαιότητα. Εκεί που θέλουμε να καταλήξουμε είναι ότι ο Ποινικός Κώδικας θα έπρεπε να προκύπτει από τα υφιστάμενα εγκλήματα και όχι από την επικείμενη τιμωρία που θα ακολουθήσει.
“Χέρι-χέρι” με την κοινωνία
Νομίζω είναι σωστό να αναδιατυπώσουμε τις δηλώσεις του αρμόδιου υπουργού και να συνυπολογίσουμε πως η Δικαιοσύνη πηγαίνει “χέρι-χέρι” με την κοινωνία, καθώς εμάς εξυπηρετεί κι εμείς της δίνουμε υπόσταση και σώμα. Μπορεί η έννοια του ανθρώπου να μη ρευστοποιείται, σύμφωνα με τον κ. Γιώργο Φλωρίδη, αλλά η Δικαιοσύνη είναι ρευστή, ανάθεμα άμα είχαμε τον ίδιο ποινικό κώδικα του μακρινού παρελθόντος. Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο ο όρος “γυναικοκτονία” είναι σωστό και επόμενο να συμπεριλαμβάνεται στον Ποινικό Κώδικα, καθώς υπάρχει και θα εξακολουθήσει να υπάρχει με ή χωρίς την κατοχύρωση του όρου, αλλά τουλάχιστον θα είμαστε δίκαιοι, όπως “επιθυμεί και η Δικαιοσύνη άλλωστε”, απέναντι στις τόσες αδικοχαμένες γυναίκες, οι οποίες αξίζουν να διαφοροποιηθούν από οποιοδήποτε άλλο έγκλημα.
Η χρήση του όρου στη δημόσια σφαίρα
Ωστόσο, η έκκληση του κ. Φλωρίδη να παραμείνει ο όρος “γυναικοκτονία” στη δημόσια συζήτηση, ώστε να εκπαιδεύει τον κόσμο για τον σεβασμό του ανθρώπου προς τον άνθρωπο και ιδίως προς τις γυναίκες είναι μια φράση και μια σκέψη που δεν μπορεί να προχωρήσει άμα δε συμβούν και κάποιες ενέργειες εκ μέρους του. Είναι γνωστό πως πολλοί άνθρωποι επικρίνουν τον όρο ή δεν τον θεωρούν αρκετά σημαντικό, ώστε να χρησιμοποιηθεί, επομένως η χρήση της φράσης “δημόσιος διάλογος” είναι πολύ αισιόδοξη, καθώς πολλές φορές δεν είναι “διάλογος” αλλά “αντίλογος”.
Όποτε γίνεται αντιληπτό πως η κατοχύρωση του όρου “γυναικοκτονία” θα εξισορροπήσει τις κοινές γνώμες, χωρίς κενά για αμφιβολίες και έτσι θα δημιουργηθεί και το “έφορο έδαφος” για την ενίσχυση του σεβασμού μεταξύ ανθρώπων και πόσω μάλλον των γυναικών.
