Το φαινόμενο της άρνησης της αδιαμφισβήτητης πραγματικότητας, που συνήθως ορίζεται από δύο αντίθετους πόλους (στον έναν πόλο τύραννος είναι η πλειοψηφία, στον άλλον η μειοψηφία, στον έναν πάνω από το όριο της φτώχιας, στον άλλο στο τέλος του μήνα δε μένει τίποτα), ονομάζεται φρενοβλαβοποίηση (gaslighting). Πρόκειται για την τεχνική που ακολουθεί ένας χειραγωγός, ο οποίος, για να επιτύχει τον στόχο του, επιτιθέμενος στο μυαλό ενός συνανθρώπου του, προσπαθεί να τον πείσει ότι δε συμβαίνει αυτό που οι άλλοι βλέπουν ολοφάνερα να συμβαίνει. Άρα, προσπαθεί να τον κάνει να πιστέψει ότι δεν έχει... σώας τας φρένας.
Τα στατιστικά και η προοπτική
Η Eurostat λέει: 18,9% των Ελλήνων ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας. Οι Έλληνες λένε: 68,4% νιώθουμε φτωχοί. Πού βρίσκεται η αλήθεια; Μήπως τελικά είμαστε όντως υπερβολικά γκρινιάρηδες, κατά τη ρήση σε πρωινή εκπομπή του κ. Πορτοσάλτε; Άραγε τι είναι πιο πραγματικό; Το να σου λένε ότι βγάζεις πάνω από το “όριο της φτώχιας”; Ή το να ξέρεις ότι στο τέλος του μήνα δε μένει τίποτα; Γιατί έτσι ζουν πολλοί Έλληνες σήμερα.
Τα όρια και η πραγματικότητα
Ναι, ίσως να μην πέφτουν κάτω από το εισοδηματικό όριο που μετράει η Eurostat, αλλά - όπως πάλι μετράει η Eurostat - η χώρα σημειώνει το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό αποταμίευσης (-4%) στην Ε.Ε., κάτι που υποδηλώνει ότι τα ελληνικά νοικοκυριά όχι μόνο αδυνατούν να αποταμιεύσουν, αλλά εξαντλούν ενεργά τους υπάρχοντες πόρους τους ή καταφεύγουν σε δανεισμό για να καλύψουν τις καθημερινές τους ανάγκες.
Το βίωμα της φτώχιας
Η φτώχια, είτε την πεις υποκειμενική είτε όχι, είναι βίωμα. Είναι πρόσωπα. Είναι οι γονείς που αναρωτιούνται πώς θα πληρώσουν τα φροντιστήρια των παιδιών τους. Είναι οι φοιτητές που δε βλέπουν μέλλον. Είναι τα νέα ζευγάρια που σκέφτονται αν θα κάνουν παιδιά. Είναι οι ασθενείς που σκέφτονται δύο και τρεις φορές πριν πάνε στον γιατρό, γιατί η κάθε επίσκεψη, το κάθε φάρμακο, το κάθε διαγνωστικό πακέτο είναι άλλο ένα βάρος που δυσκολεύονται να σηκώσουν.
«Υπερβολές. Δεν είστε τόσο φτωχοί όσο νομίζετε», θα σου πουν. Όχι. Οι εφτά στους δέκα Έλληνες που νιώθουν φτωχοί δεν είναι υπερβολικοί. Είναι κουρασμένοι, θυμωμένοι, καχύποπτοι...
Η πικρή καθημερινότητα
Ακόμα κι αν οι αριθμοί δείχνουν ανάκαμψη, ξέρουν ότι η καθημερινότητά τους δε λέει την ίδια ιστορία. Η φτώχια δεν είναι μόνο οικονομικός όρος. Είναι η αίσθηση ότι δουλεύεις χωρίς αποτέλεσμα. Είναι η χρόνια ανασφάλεια και επισφάλεια. Η κρίση τώρα λέγεται ακριβή στέγαση, υψηλές τιμές στα βασικά αγαθά και τιμολόγια ρεύματος- “φωτιά”. Και αυτός ο συνδυασμός είναι πιο σκληρός από οποιαδήποτε στατιστική.
Η φτώχια είναι πολιτική πράξη
Η φτώχια, είτε την πεις υποκειμενική είτε πραγματική, δεν είναι απλώς οικονομικό φαινόμενο. Είναι πολιτική πράξη. Είναι η ψήφος που δίνεται με θυμό. Είναι η αντίδραση σε ένα σύστημα που φαίνεται να λειτουργεί για λίγους και να αγνοεί τους πολλούς. Και, ως γνωστόν, η φτώχια τροφοδοτεί την αγανάκτηση, η οποία οδηγεί σε λαϊκισμό. Η πρόσφατη ιστορία μας είναι γεμάτη παραδείγματα πολιτικών που αξιοποίησαν τη φτώχεια για να πάρουν την εξουσία. Υποσχέθηκαν ρήξεις, ανέξοδα όνειρα, τιμωρίες στους “εχθρούς”. Και όταν οι υποσχέσεις αυτές έσκαγαν σαν φούσκες, τι έμενε; Περισσότερη φτώχια.
