Ενόψει και ανησυχιών για κλιμάκωση και γενίκευση της έντασης στη Μέση Ανατολή (με τις ανησυχίες να φτάνουν έως και... γενικευμένη σύρραξη), οι “αγορές” αναμένεται να αντιδράσουν με τον συνήθη τρόπο τους, οδηγώντας στα ύψη τις τιμές σε μια σειρά είδη. Ποιος είναι ο συνήθης τρόπος που αντιδρούν σε περιστάσεις έντασης και συγκρούσεων; Μα, με γνώμονα το πρόσκαιρο όφελος και την άμετρη κερδοσκοπία.
Η εισβολή στην Ουκρανία
Το είδαμε στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, όταν ενισχύθηκαν οι κερδοσκοπικές τάσεις, πολλαπλασιάστηκαν λόγω της “νευρικότητας των αγορών” (μια από τις φράσεις-πασπαρτού, διά πάσαν νόσον, που χρησιμοποιούν οι οικονομικοί αναλυτές όταν δε θέλουν να πουν ωμά την αλήθεια) και οδήγησαν στο πληθωριστικό “ράλι” του 2022. Βεβαίως, στην πραγματικότητα το “ράλι” του πληθωρισμού είχε ξεκινήσει ήδη από το καλοκαίρι του 2021, καθώς η περίοδος μετά τους περιορισμούς της πανδημίας επελέγη από κάποιους διεθνείς κερδοσκόπους, ώστε να πολλαπλασιάσουν τα κέρδη τους, κυρίως στην αγορά του φυσικού αερίου. Το ντόμινο που ακολούθησε ανέβασε τις τιμές του ρεύματος στα ύψη και, όταν η ενέργεια βρίσκεται στα ύψη, όλα ακολουθούν.
Κερδοσκοπία
Μιλάμε για μεγάλης κλίμακας κερδοσκοπία, γι’ αυτό και διεθνείς οργανισμοί που είναι 100% υπέρ του φιλελεύθερου καπιταλισμού, όπως το ΔΝΤ, αναγκάστηκαν να παραδεχτούν ότι ο πληθωρισμός, ακόμη και στην κορύφωση της ουκρανικής κρίσης, ήταν κυρίως “πληθωρισμός απληστίας”. Εκτιμάται ότι από 50 έως 70% των πληθωριστικών πιέσεων προέρχεται από τις άνευ άλλης αιτίας (εκτός από την απληστία!) προσπάθειες των εταιρειών και όλων των εμπλεκόμενων στην εφοδιαστική αλυσίδα, να κερδίσουν περισσότερα, εκμεταλλευόμενοι την αναμπουμπούλα και την (υπαρκτή) άνοδο του κόστους.
Τι θα γίνει τώρα
Ως προς το τι μπορεί να γίνει στη συνέχεια τώρα, μένει να δούμε πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση στη Μέση Ανατολή. Αυτή τη στιγμή, ο κόσμος περιμένει την απάντηση του Ισραήλ σε αυτό το μπρα ντε φερ ισχύος με το Ιράν. Το Ισραήλ συνήθιζε να απαντά πολλαπλάσια στις επιθέσεις που δέχεται. Ας πούμε για τους 1.500 νεκρούς των επιθέσεων της Χαμάς, αυτή τη στιγμή έχουμε ξεπεράσει τους 35.000 νεκρούς στη Γάζα. Για μία βομβιστική επίθεση με ένα θύμα, έχει ισοπεδώσει μια ολόκληρη επαρχία στον Λίβανο. Για έναν νεκρό Ισραηλινό στρατιώτη, έχει συλλάβει 200 Παλαιστίνιους. Και πάει λέγοντας, μιλάμε για ένα καθεστώς το οποίο μετρά την πολεμική ισχύ ως τον υπ’ αριθμόν 1 παράγοντα στη διεθνή του πολιτική και λειτουργεί με μεσαιωνικούς όρους - θα μου δώσεις μια σφαλιάρα; Θα σε πυροβολήσω!
Ανησυχία
Οπότε φυσικά και υπάρχει ανησυχία. Οι ΗΠΑ βοήθησαν με όλες τους τις δυνάμεις να εξουδετερωθεί η επίθεση των Ιρανών με drones κατά ισραηλινών στόχων και τώρα καλούν το Ισραήλ να επιδείξει «αυτοσυγκράτηση». Δεν είναι και πολύ πιθανή μια τέτοια “αυτοσυγκράτηση”, το καθεστώς του Ισραήλ δε συγκρατείται, είπαμε, μεσαιωνικού τύπου. Ως προς τη χρήση της στρατιωτικής ισχύος του, ως προς τα υπόλοιπα είναι... στην παγκόσμια πρωτοπορία. Ακόμη δεν μπορούμε να εκτιμήσουμε το πότε και πώς θα κλιμακώσει την αντιπαράθεση το Ισραήλ, αλλά... θα την κλιμακώσει. Αυτό είναι το μόνο βέβαιο.
Τα απόνερα
Επανερχόμαστε, λοιπόν, στις οικονομικές συνέπειες. Τα απόνερα τυχόν κλιμάκωσης θα φτάσουν φυσικά και στην Ελλάδα, μιλάμε για την παγκοσμιοποιημένη οικονομία, στην οποία η μετάδοση κάθε κρίσης είναι δεδομένη. Οπότε ας δούμε και τις πιθανές αφορμές κρίσης.
Λ.χ. οι αναλυτές προσπαθούν να εκτιμήσουν τι θα γίνει με τις τιμές του πετρελαίου. Ήδη η City ανέβασε τις προβλέψεις για πετρέλαιο (μέχρι τώρα δινόταν πιθανή η αποκλιμάκωση των τιμών), αλλά κι αυτό εξαρτάται από συγκεκριμένες κινήσεις. Λ.χ. η αγορά παρακολουθεί αν το Ιράν διακόψει τις μεταφορές μέσω του Στενού του Ορμούζ, κάτι που είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τα κράτη του Κόλπου, τα οποία αντιπροσωπεύουν περίπου το 25% της παγκόσμιας παραγωγής αργού. Κατά την άποψη της Citi, αρκετοί παράγοντες υποδηλώνουν ότι το κλείσιμο του Ορμούζ δεν είναι πολύ πιθανό.
Ο πληθωρισμός
Πέραν συγκεκριμένα της αγοράς πετρελαίου, υπάρχει συνολικά το “μέτωπο του πληθωρισμού”. Εξηγήσαμε ήδη ότι, πέραν των υπαρκτών επιπτώσεων (αύξηση ασφαλίστρων λ.χ. ή δυσκολίες στις μεταφορές ή κλείσιμο συγκεκριμένων εμπορικών οδών κ.λπ.), υπάρχουν και οι κερδοσκοπικές προσπάθειες των εμπλεκομένων, που βρίσκουν ευκαιρία να αποκομίσουν περισσότερα οφέλη. Σε κάθε περίπτωση, γενικευμένη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή με εμπλοκή και άλλων χωρών και πραγματικές πολεμικές επιχειρήσεις θα προκαλέσει φρενίτιδα στην παγκόσμια αγορά, με απρόβλεπτες συνέπειες.
Τα καύσιμα
Για να επανέλθουμε στα καύσιμα, σημειώσαμε ήδη ότι η πρώτη αντίδραση των αγορών δεν ήταν άνοδος της τιμής, αντίθετα χθες είχαμε μια μικρή αποκλιμάκωση της τιμής, η οποία ωστόσο παραμένει υψηλά (πάνω από τα 90 δολάρια/βαρέλι). Επίσης η Ελλάδα δεν έχει αναφορά σε παραδόσεις από το Ιράν, λόγω του εμπάργκο, ωστόσο μια κλιμάκωση της έντασης, που θα σηματοδοτήσει περαιτέρω άνοδο των τιμών, θα επηρεάσει καταλυτικά τα κόστη παραγωγής αλλά και μεταφοράς. Αλλά για να δείτε πώς λειτουργεί “η αγορά”, παρότι τις τελευταίες λίγες ημέρες δεν έχει υπάρξει αύξηση της διεθνούς τιμής και χθες ψιλομειώθηκε κιόλας, ήδη οι πρατηριούχοι και γενικά “η αγορά” προετοιμάζει τον κόσμο για... αυξήσεις! Πόθεν θα προκύψουν αυτές οι αυξήσεις; Κερδοσκοπία, φυσικά! Των πρατηριούχων ή των διυλιστηρίων, αδιάφορο ακριβώς ποιανού. Αλλά η τιμή που βρίσκεται σήμερα στο κατώφλι των 2 ευρώ για την αμόλυβδη στην Κρήτη θα ανέβει τις επόμενες ημέρες. Παρότι δε δικαιολογείται αυτό από τίποτε, μέχρι την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές τουλάχιστον.
Και άμα ρωτήσετε, θα σας πούνε «α, ανέβηκαν οι τιμές του πετρελαίου λόγω της αναστάτωσης στη Μέση Ανατολή». Έτοιμη η δικαιολογία!
Η κυβέρνηση
Κάτι που επεσήμανε και ο υφυπουργός Οικονομικών Χ. Θεοχάρης, που προχθές δήλωνε «είναι σημαντικό να μη δεχτούμε αναιτιολόγητες αυξήσεις, σε αποθέματα καυσίμων που έχουν ήδη τιμολογηθεί και φορολογηθεί», και συνέχισε λέγοντας ότι «η Πολιτεία έχει τους μηχανισμούς για να κάνει τους ελέγχους. Είναι προφανές ότι αυτή η περίοδος, που υπάρχει αναταραχή, είναι η περίοδος που όλοι οι μηχανισμοί πρέπει να είναι σε εγρήγορση. Είτε έχουν σχέση με την αισχροκέρδεια, είτε έχουν σχέση με τη φοροδιαφυγή. Τις επόμενες ημέρες θα είναι στους δρόμους τα κλιμάκια της ΑΑΔΕ και της ΔΙΜΕΑ, ώστε να πραγματοποιούν ελέγχους».
Άντε να δούμε...
