Κάθε χρόνο τέτοιες μέρες βλέπουν το φως στα κοινωνικά δίκτυα κυρίως, αλλά όχι μόνο (γράφονται πραγματάκια και σε κανονικά έντυπα), βαθυστόχαστες και εμβριθείς αναλύσεις για τη “γενιά του Πολυτεχνείου”. Οι αναλύσεις (ας τις πούμε έτσι, αν και προφανώς... δεν αναλύουν τίποτε, απλώς αναμασούν κοινοτοπίες και παραμύθια) αυτές έχουν το ίδιο σημείο εκκίνησης: πως “η γενιά του Πολυτεχνείου” κατέστρεψε τη χώρα και φαλκίδεψε τις μελλοντικές γενιές.
Το αφήγημα πάνω στο οποίο στηρίζονται αυτές οι μπούρδες (περί τέτοιων πρόκειται, προφανώς) είναι πολύ ισχυρό και στέρεο, και ανακυκλώνεται τα τελευταία 50 σχεδόν χρόνια. Ας το δούμε λίγο... ιστορικά και ιδεολογικά.
Το ρυπαρό αφήγημα
Το όλο αφήγημα περί της «καταστροφικής γενιάς του Πολυτεχνείου» εκπορεύεται από την ελληνική ακροδεξιά. Φυσικά. Οι ακροδεξιοί μισούν τον συμβολισμό του Πολυτεχνείου, μισούν ό,τι αντιπροσωπεύει και φυσικά πέρα και πάνω απ' όλους μισούν όσους μετείχαν ή είχαν οτιδήποτε να κάνουν με αυτό.
Αναμενόμενο και φυσιολογικό, ήταν “η αρχή του τέλους” για την αγαπημένη τους χούντα, επιτάχυνε τις εξελίξεις που οδήγησαν στην πτώση του καθεστώτος και δημιούργησε κύματα αντίδρασης στο εξωτερικό, που επιτάχυναν κάποιες... απαραίτητες εξελίξεις, στις οποίες η χούντα είχε κομβικό ρόλο (βλέπε Κύπρο - αν αποχαρακτηριστούν κάποτε τα αμερικανικά αρχεία της περιόδου, θα ξερνάμε για βδομάδες ολόκληρες από τη δυσωδία των αποκαλύψεων).
Δεν περιορίστηκε φυσικά στην ακροδεξιά το αφήγημα αυτό. Αν και μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 ουδείς μη ακροδεξιός είχε αναφέρει καν την έκφραση “η γενιά του Πολυτεχνείου” (όχι στο περιεχόμενο με το οποίο την έχουμε συνηθίσει, τουλάχιστον) στα τέλη της ίδιας δεκαετίας, η έκφραση είχε μπει στην καθομιλουμένη και αναφερόταν πού και πού από άσχετους. Όχι δηλαδή ακροδεξιούς.
Τι λέει η θεωρία
Η συγκεκριμένη θεωρία περί “γενιάς του Πολυτεχνείου” θέλει όλους τους συμμετέχοντες και γενικότερα εκείνους που ενηλικιώθηκαν περίπου αυτήν την περίοδο (ή που βρισκόταν σε Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα εκείνη την περίοδο) να έχουν “ξεπουληθεί”, να έχουν επωφεληθεί από την πλημμύρα δανεικών που γέμισαν την Ελλάδα μετά την ανάληψη της κυβέρνησης από το ΠΑΣΟΚ, να έχουν δημιουργήσει μια νέα πλουτοκρατία και γενικώς να έχουν “ξεζουμίσει” τη χώρα, μη αφήνοντας... χρήματα για τις επόμενες γενιές.
Αυτή είναι η τελική μορφή του αφηγήματος, η οποία προέκυψε την περίοδο των μνημονίων, όταν στις πλατείες πολλοί ad hoc “ρήτορες”, στα λαϊκιστικά τους κρεσέντα ανέφεραν συχνά-πυκνά τη “γενιά του Πολυτεχνείου”.
Γιατί είναι ανοησίες
Για να εξηγήσουμε γιατί όλο αυτό το αφήγημα είναι ένα μάτσο ανοησίες... θα πρέπει να αναφέρουμε κάμποσα:
- Καταρχάς, δεν υπάρχει “γενιά του Πολυτεχνείου” ως μία ομάδα ανθρώπων με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Υπάρχουν εκείνοι που συμμετείχαν στα γεγονότα, που ήταν κυρίως μεγάλα τμήματα της φοιτητικής νεολαίας της εποχής και κάποιοι εργαζόμενοι, ακόμη και μαθητές. Αλλά και πολλοί ακόμη, που επιζητούσαν δημοκρατία. Στα γεγονότα έπαιξαν σημαντικό ρόλο κάποιοι νέοι που αργότερα έγιναν σημαίνοντα πρόσωπα στην πολιτική, οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας. Κάτι που είναι λογικό, αφού προφανώς και άτομα σαν αυτά, έξυπνοι και ικανοί νέοι και νέες, ήταν λογικό να βρίσκονται στη φοιτητική πρωτοπορία και να παίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια εποχή που οι έννοιες φοιτητής και προοδευτικός ήταν σχεδόν ταυτόσημες.
Πολλοί απ' αυτούς τους νέους φυσικά αργότερα, όταν η δημοκρατία επανήλθε, πήραν τα πτυχία τους και μπήκαν στην αγορά, συμβιβάστηκαν, “μπήκαν στο σύστημα”, έκαναν περιουσίες. Κάποιοι ολίγοι (μονοψήφιος αριθμός) “εξαργύρωσαν” τη συμμετοχή τους με πολιτικά οφίτσια. Πολλοί δεν απέκτησαν ούτε οφίτσια, ούτε λεφτά. Οι περισσότεροι μάλλον.
Σε κάθε περίπτωση, μιλάμε για έναν πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων που δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να προσδώσουν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά σε μία ολόκληρη γενιά.
Ποιοι την... κατέστρεψαν
Το τελευταίο επιχείρημα είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι, αυτή η “γενιά”, κατέστρεψε την Ελλάδα. Καταρχάς οι κυρίαρχοι στο πολιτικό σκηνικό της μεταπολίτευσης, αρχικά ο Καραμανλής μετά ο Παπανδρέου, δεν είχαν καμία σχέση με τη “γενιά του Πολυτεχνείου”. Και αυτοί με τις επιλογές τους δημιούργησαν την Ελλάδα στην οποία ζούμε σήμερα.
Βεβαίως, η “καταστροφή” της Ελλάδας προέκυψε συνεπεία της ανάγκης προσαρμογής της χώρας στο “σύμφωνο σταθερότητας”, το οποίο επέβαλλε αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες, σύμφωνους με το νεοφιλελεύθερο οικονομικό δόγμα, βάσει του οποίου λειτουργεί η παγκόσμια οικονομία τις τελευταίες 3 δεκαετίες. Το λαϊκιστικό αφήγημα περί γενιάς κ.λπ. ρίχνει τις ευθύνες για τις επιλογές της παγκόσμιας πλουτοκρατίας στους Έλληνες που θέλησαν να προκόψουν και να ζήσουν καλύτερα από τους πατεράδες και τους παππούδες τους.
Ναι, είναι ηλίθιο αφήγημα. Όπως όλα τα λαϊκίστικα αφηγήματα. Αλλά... για πολλούς αποτελεί ευαγγέλιο. Ακόμη κι ανθρώπους εκείνης της γενιάς που... απλώς δεν τα κατάφεραν στη ζωή τους, δεν “πρόκοψαν”. Και κουβαλάνε την πίκρα σαν κακοφορμισμένη πληγή στην ψυχή τους. Και αναζητούν κάποιους στους οποίους να ρίξουν το φταίξιμο.
Ξορκίζουν τον... δαίμονα
Οπότε η όλη αυτή ανοησία περί “γενιάς του Πολυτεχνείου” απλώς χρησιμοποιείται από την ακροδεξιά και όσους αδυνατούν να κοιτάξουν τα γεγονότα κατάματα και να δουν την αλήθεια - η οποία, ναι, είναι περίπλοκη και θέλει σκέψη. Δύσκολα χωρά σε εύπεπτα αφηγήματα και πιασάρικα συνθήματα.
Και γι’ αυτό θα αναπαράγεται αυτή η μπούρδα, εσαεί...
Γ.Ψ.
