Η Ευρώπη εξακολουθεί να αντιμετωπίζει με δισταγμό το ρίσκο, σε αντίθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ασία, που επενδύουν δυναμικά στην καινοτομία. Όπως επισημαίνουν οι Financial Times στο άρθρο τους «Οι Ευρωπαίοι πρέπει να μάθουν να αγαπούν το ρίσκο», η Γηραιά Ήπειρος δείχνει να παραμένει εγκλωβισμένη σε συντηρητικά επιχειρηματικά μοντέλα, τα οποία δεν ευνοούν τη δημιουργία νέων ιδεών και τη χρηματοδότηση πρωτοποριακών εγχειρημάτων.
Η κουλτούρα χαμηλού ρίσκου, η περιορισμένη ανάπτυξη των αγορών venture capital και η πολυπλοκότητα των κανονισμών λειτουργούν ως τροχοπέδη. Σύμφωνα με το ΔΝΤ, το ευρωπαϊκό venture capital δεν ξεπερνά το 0,3% του ΑΕΠ, ποσοστό που υπολείπεται σημαντικά των ΗΠΑ. Έτσι, η Ευρώπη αποτυγχάνει να διοχετεύσει κεφάλαια στους τομείς όπου γεννιέται η καινοτομία.
Ο Μάριο Ντράγκι, μέσα από την έκθεσή του για την ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης, προειδοποιεί ότι χωρίς μια νέα, πιο τολμηρή βιομηχανική στρατηγική, η ήπειρος κινδυνεύει να χάσει το πλεονέκτημά της. Όπως υπογραμμίζει, δεν πρόκειται για επιστροφή στον κρατισμό, αλλά για συγκέντρωση κεφαλαίων στους τομείς που μπορούν να παράγουν πραγματική ανάπτυξη – από την τεχνητή νοημοσύνη έως τις πράσινες τεχνολογίες.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει το πρόβλημα: μόνο το 18% των επιχειρήσεων στην Ευρώπη σχεδιάζει να αυξήσει τις δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη έως το 2026, όταν στις ΗΠΑ το ποσοστό φτάνει το 42%. Το χάσμα διευρύνεται και η Ευρώπη συνεχίζει να παράγει ελάχιστα «μονόκερα» (unicorns) σε σχέση με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η έκθεση Ντράγκι σύμφωνα με τον ΟΤ, προτείνει μια σειρά από δράσεις: ενίσχυση της συνεργασίας σε βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας, διευκόλυνση των επενδύσεων και περιορισμό των ρυθμιστικών εμποδίων που αποτρέπουν την καινοτομία. Παράλληλα, ζητείται ευελιξία στην κρατική στήριξη για στρατηγικούς τομείς.
Η Ελλάδα έχει κάνει βήματα προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά το επενδυτικό περιβάλλον παραμένει δύσκολο. Παρά τα διαθέσιμα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης, η απορρόφηση παραμένει αργή, λόγω γραφειοκρατικών αγκυλώσεων. Η ανάγκη για φορολογικά κίνητρα, επιτάχυνση διαδικασιών και στήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων είναι επιτακτική.
Η ουσία της συζήτησης δεν είναι μόνο αν η Ευρώπη πρέπει να ρισκάρει, αλλά αν μπορεί να τολμήσει να αλλάξει. Όσο η ήπειρος παραμένει εγκλωβισμένη στην ασφάλεια του παλιού, τόσο άλλες οικονομίες θα την προσπερνούν — αφήνοντάς την θεατή στη δική της στασιμότητα.
