Δίνουν και παίρνουν οι συζητήσεις γύρω από τη διαμόρφωση του νέου φακέλου των βασικών ενισχύσεων προς τους παραγωγούς του πρωτογενούς τομέα, με πιθανή εκδοχή, σύμφωνα με τις πηγές του ρεπορτάζ, την απομάκρυνση από το σύστημα που ίσχυε μέχρι σήμερα με τις επιλέξιμες γαίες, το οποίο όπως αποδείχτηκε στην πράξη δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, αντιθέτως δημιούργησε σωρεία παραβάσεων, με αποτέλεσμα αυτή τη στιγμή η χώρα μας να βρίσκεται στο “μάτι του κυκλώνα” της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας εξαιτίας του πολύκροτου σκανδάλου στον ΟΠΕΚΕΠΕ, ενώ παράλληλα είναι αντιμέτωπη με ένα βαρύτατο πρόστιμο, το οποίο αναμένεται να πέσει στις πλάτες των φορολογουμένων, οι οποίοι θα πληρώσουν για ακόμα μία φορά το “μάρμαρο”.
Έτσι, λοιπόν, ενόψει της νέας ΚΑΠ, προωθείται ένας καινούργιος μηχανισμός, σύμφωνα με τον οποίο οι ενισχύσεις θα κατευθύνονται πλέον προς τις παραγωγικές γαίες και τις πραγματικές εκτροφές, ενώ θα απευθύνονται σε παραγωγούς που τηρούν συγκεκριμένα κοινωνικο-οικονομικά κριτήρια.
Η νέα ΚΑΠ ανακοινωθεί μέσα στον Ιούλιο.
Σύμφωνα με το Agronews.gr, με βάση τις συζητήσεις και την προπαρασκευή που έχει ήδη προηγηθεί, προκύπτουν τέσσερα βασικά σενάρια, που αφορούν την τελική διαμόρφωση της νέας ΚΑΠ στο κομμάτι κατανομή των βασικών ενισχύσεων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το πρώτο σενάριο, η στόχευση των Ευρωπαίων, όπως είπαμε, είναι να μπει ένα οριστικό τέλος στις επιδοτήσεις που βασίζονται αυστηρά στην επιλέξιμη έκταση ανά αγρότη. Μάλιστα, πρόκειται για μία θέση της προεδρίας της Κομισιόν που δημοσιεύτηκε στα πλαίσια του στρατηγικού διαλόγου για την ΚΑΠ τον περασμένο Σεπτέμβριο. Με βάση αυτήν την πρόταση, πέρα από την ήδη διατυπωμένη προσέγγιση για την αναδιανομή και τα όρια στις ενισχύσεις, οι Ευρωπαίοι νομοθέτες επιδιώκουν να εισάγουν έναν νέο μηχανισμό κατανομής που στηρίζεται πάνω σε κοινωνικές πολιτικές με κριτήρια τη δομή των εκμεταλλεύσεων και διάφορα φίλτρα, όπως αγροτικό εισόδημα (π.χ. Τυπική Απόδοση που είναι δείκτης τζίρου), περιοχή της εκμετάλλευσης κ.ά.
Σε παραγωγικές γαίες οι επιδοτήσεις
«Σύμφωνα με τον κοινωνικοοικονομικό της στόχο, η ΚΑΠ θα πρέπει να παρέχει στήριξη εισοδήματος για ορισμένους ενεργούς αγρότες, αλλά με πολύ πιο στοχευμένο τρόπο. Η εξειδικευμένη στήριξη θα πρέπει να αποτρέπει την εγκατάλειψη των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και να συμβάλλει στη διασφάλιση ότι οι αγρότες μπορούν να έχουν ένα αξιοπρεπές εισόδημα, στοχεύοντας σε όσους έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη, ιδίως σε περιοχές με φυσικούς περιορισμούς, μικρές γεωργικές εκμεταλλεύσεις, νέους αγρότες, μικτές γεωργικές εκμεταλλεύσεις και νεοεισερχόμενους.
Προκειμένου να διασφαλιστεί η εφαρμογή μιας τέτοιας πιο στοχευμένης προσέγγισης, με την απομάκρυνση από τις τρέχουσες μη φθίνουσες πληρωμές ανά έκταση προς μια αποτελεσματική προσέγγιση στήριξης εισοδήματος, η δημόσια οικονομική στήριξη πρέπει να βασίζεται στην οικονομική βιωσιμότητα των αγροτών, η οποία πρέπει να αποδεικνύεται με τυποποιημένη μεθοδολογία. Μια ανεξάρτητη ομάδα εργασίας, που αποτελείται από εμπειρογνώμονες κοινωνικής πολιτικής, οικονομίας και αγρονομίας, θα πρέπει να λάβει εντολή από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αξιολογήσει τους καταλληλότερους μηχανισμούς και κριτήρια για την καλύτερη στόχευση των πληρωμών εισοδήματος», αναφέρει η πρόταση στρατηγικής.
Ενισχύσεις που θα βασίζονται στις ΜΑΕ
Το δεύτερο σενάριο αφορά την υιοθέτηση ενός μηχανισμού που θα βασίζει τις ενισχύσεις στις ΜΑΕ (Μονάδες Ανθρώπινης Εργασίας) ανά εκτάριο επιλέξιμης έκτασης. Η εν λόγω προσέγγιση παρουσιάστηκε στις 15 Μαΐου στο workshop της Ευρωβουλής για την ΚΑΠ μετά το 2027 από τον καθηγητή Άντζελο Φρασκαρέλι του Πανεπιστημίου της Περούτζια της Ιταλίας.
Σύμφωνα με την παρουσίαση αυτή, με αυτόν τον τρόπο οι επιδοτήσεις θα κατευθυνθούν προς τις εκμεταλλεύσεις εντάσεως εργασίας (π.χ. κτηνοτροφία, δενδρώδεις εκτάσεις), που έχουν ισχυρό αποτύπωμα στις αγροτικές κοινωνίες. Παράλληλα αναγνώρισε το ρίσκο να υπονομευθούν οι εκμεταλλεύσεις με εκτατικές καλλιέργειες. Η παραπάνω προσέγγιση βασίστηκε σε μελέτη και ανάλυση ανά κράτος-μέλος, όπου εξετάστηκαν έξι εναλλακτικά κριτήρια και ως το πιο «κατάλληλο» κρίθηκε η αναλογία ΜΑΕ/επιλέξιμη έκταση.
Στροφή σε περιβαλλοντικές και κοινωνικές διαστάσεις
Το τρίτο σενάριο αναφέρεται στην κατάργηση των άμεσων ενισχύσεων ως σύστημα που καλύπτει όλη τη γεωργική γη και εστίαση αποκλειστικά είτε στην περιβαλλοντική είτε στην κοινωνική διάσταση των επιθυμητών γεωργικών χαρακτηριστικών. Πρόκειται για εκτίμηση του Τάσου Χανιώτη, πρώην διευθυντή της Διεύθυνσης Στρατηγικής, Απλοποίησης και Αναλύσεων Πολιτικής στη Γενική Διεύθυνση Γεωργίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Σύμφωνα με τον ίδιο, ο μηχανισμός αυτός θα οδηγήσει σε μαζική μείωση των αξιών των περιουσιακών στοιχείων στο τμήμα της γεωργικής γης που θα μείνει εκτός της στήριξης βάσει έκτασης και, επομένως, οποιασδήποτε μορφής περιβαλλοντικής αιρεσιμότητας. Αυτό θα μπορούσε εύκολα να υπερβεί το ήμισυ της γεωργικής γης της Ε.Ε. με βάση την τρέχουσα δομή της γεωργίας της Ε.Ε. και την κατανομή των ενισχύσεων βάσει έκτασης.
Συνέχιση του ίδιου συστήματος - Φόβοι για μικρότερο προϋπολογισμό
Το τέταρτο σενάριο έχει να κάνει με τη συνέχιση του υπάρχοντος συστήματος άμεσων ενισχύσεων, με τη βασική όμως ενίσχυση που πληρώνεται σε κάθε αγρότη να έχει αρκετά πιο μειωμένο προϋπολογισμό σε σχέση με άλλα καθεστώτα που θα στοχεύουν σε περιβαλλοντικά κίνητρα (π.χ. eco-schemes) και κοινωνικά κριτήρια (π.χ. ένα νέο καθεστώς παρόμοιο με την εξισωτική αποζημίωση).
Σημειώνεται πως η βασική ενίσχυση στην περασμένη ΚΑΠ (2014-2022), μαζί με το πρασίνισμα που πληρωνόταν σε όλους, είχε άνω του 80% του μεριδίου των επιδοτήσεων. Στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο η βασική ενίσχυση καταλαμβάνει περίπου το 40% των επιδοτήσεων. Τα δικαιώματα βασικής ενίσχυσης σε κάθε περίπτωση θα είναι “παρελθόν”.
