Στον περίπλοκο διασυνδεμένο ενεργειακό κόσμο της Ευρώπης, το “φαινόμενο της πεταλούδας” βρίσκει την πρακτική εφαρμογή του, σε βάρος πάντα του ανύποπτου καταναλωτή, που πέφτει θύμα όχι μόνο των συνήθως κερδοσκοπικών διαθέσεων της αγοράς, αλλά και... ανόητων λαθών των διαχειριστών των συστημάτων ενέργειας.
Είναι πολλά τα ανησυχητικά σινιάλα στην αγορά του ρεύματος ενόψει καλοκαιριού, και το τελευταίο από αυτά είναι ότι ακόμη και ένας «λάθος» υπολογισμός στα πληροφοριακά συστήματα, όπως αποκάλυψε το Montel, μπορεί να εκτινάξει τις τιμές στα ενεργειακά χρηματιστήρια της γειτονιάς μας.
Σε μια μικρογραφία όσων συνέβησαν πέρυσι τον Ιούνιο, ένα σφάλμα των Διαχειριστών των χωρών της Κεντρικής Ευρώπης που δεν υπολόγισαν σωστά τη μεταφορική ικανότητα των μεταξύ τους διασυνδέσεων, άρα και την ισχύ που χρειάζεται για να καλυφθούν οι ανάγκες, απογείωσε προχθές τις τιμές στη... ΝΑ Ευρώπη.
355 ευρώ!
Σε Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουγγαρία, η μέγιστη χθες βράδυ έπιασε τα 355 €/MWh, μακράν η υψηλότερη στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ρεκόρ τριμήνου για τη χώρα μας, αυξάνοντας κατά 40% τη μέση τιμή μέσα σε μία μέρα.
Στη Σερβία μάλιστα, χώρα που δεν είναι συζευγμένη στο ευρωπαϊκό σύστημα, η μέγιστη τιμή εκτινάχθηκε κατά 60%, “χτυπώντας” τα 400 €/MWh.
Ζώντας με τον φόβο του μίνι μπλακ-άουτ που της συνέβη την Κυριακή, όπως και στη γειτονική Β. Μακεδονία, οι τιμές απογειώθηκαν με το που έλαβε η χώρα το “σήμα” ότι κάτι δεν πάει καλά με τις διασυνδέσεις της Κ. Ευρώπης.
Και περί αστοχίας όμως να επρόκειτο που εμπόδισε τον ακριβή υπολογισμό της μεταφορικής ικανότητας των διασυνδέσεων πλειάδας χωρών - από τη Γερμανία, τη Γαλλία και την Ολλανδία μέχρι την Αυστρία, την Πολωνία, την Ουγγαρία και τη Ρουμανία - οι τιμές στη Βόρεια Ευρώπη επηρεάστηκαν ελάχιστα.
Επειδή έχει πλούσιες διασυνδέσεις, το έλλειμμα φάνηκε λιγότερο σε αυτούς και επηρέασε κυρίως εμάς που διαθέτουμε λιγοστές εναλλακτικές. Την ίδια ώρα που οι τιμές στην περιοχή μας ανέβαιναν στα 350 και 400 ευρώ, η Γερμανία και η Αυστρία “έπαιζαν” στα 114,3 €/MWh. Η Ολλανδία στα 130, το Βέλγιο στα 149 και η πυρηνική Γαλλία στα 80 €/MWh.
Ο ευάλωτος “διάδρομος”
Το περιστατικό δείχνει για μια ακόμη φορά πόσο ευάλωτος είναι ο νοτιοανατολικός διάδρομος που “χτυπά” με το παραμικρό υψηλές τιμές, χωρίς καμία συσχέτιση με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ειδικά αν έχουμε και stress events σαν τα περυσινά, δηλαδή υψηλές θερμοκρασίες που ξεπερνούν κατά πολύ τα φυσιολογικά για την εποχή επίπεδα, απότομη μείωση της αιολικής παραγωγής σε συνδυασμό με προβλήματα στην παραγωγή θερμοηλεκτρικών μονάδων (πυρηνικών, κ.λπ.) μαζί με χαμηλά υδραυλικά αποθέματα.
Ενόψει καλοκαιριού, τον Μάρτιο, κατά την πρώτη τους συμμετοχή σε Συμβούλιο Υπουργών Ενέργειας, o αρμόδιος υπουργός Σταύρος Παπασταύρου και ο υφυπουργός Νίκος Τσάφος είχαν θέσει στους ομολόγους τους την ανάγκη για ένα καλύτερο συντονισμό μεταξύ Διαχειριστών, Ρυθμιστών και κυβερνήσεων, μέσω της δημιουργίας μιας Task Force. Ένα όργανο που θα διασφάλιζε ενόψει καλοκαιριού ότι υπάρχει επαρκής δυναμικότητα στις διασυνδέσεις, προλαμβάνοντας να διορθώσει τις όποιες αστοχίες. Δεν υπάρχει ακόμη κάποια ενημέρωση για την τύχη της ελληνικής πρότασης.
Και άλλο “καμπανάκι”
Ωστόσο, δεν είναι μόνος λόγος ανησυχίας αυτός. Το δεύτερο “καμπανάκι” έρχεται από τη συμπεριφορά των futures στο Ευρωπαϊκό Χρηματιστήριο Ενέργειας, όπου για τους πλέον επικίνδυνους μήνες, δηλαδή τον Ιούλιο, καθώς και για το 3ο τρίμηνο του έτους, οι traders κάνουν πράξεις σε αισθητά ψηλότερα επίπεδα από τα σημερινά.
Στην αγορά της Ουγγαρίας, που θεωρείται “benchmark” λόγω της κεντρικής της θέσης στην Ευρώπη και των πολλών διασυνδέσεων με τον Νότο (από αυτή ξεκίνησε η περυσινή κρίση που μεταδόθηκε σε εμάς), από τα 85,4 €/MWh τον Μάιο, τα συμβόλαια που κλείνονται για τον Ιούνιο είναι στα 100,20 ευρώ. Και για τον Ιούλιο στα 132,10 €/MWh, με αύξηση 55%.
Και στη Γερμανία, την αγορά παραγώγων με μακράν τη μεγαλύτερη ρευστότητα στην Ευρώπη, παρότι πιο συγκρατημένες οι αυξήσεις, εντούτοις δεν είναι αμελητέες. Έχουμε πράξεις 69,25 €/MWh για τον Μάιο, 76,22 για τον Ιούνιο, 82,55 για τον Ιούλιο και 86,52 €/MWh σε επίπεδο 3ου τριμήνου.
Το... τρίτο καμπανάκι έρχεται από τα νερά. Τα υδραυλικά αποθέματα κατά το πρώτο τρίμηνο ήταν εξαιρετικά χαμηλά, όπως έδειξαν τα προχθεσινά αποτελέσματα της ΔΕΗΔΕΗ +0,90% και η παραγωγή στα μεγάλα υδροηλεκτρικά μειώθηκε κατά 240 GWh σε ετήσια βάση (-27%).
Το δεύτερο τρίμηνο δε δείχνει καλύτερη εικόνα. Στα μέσα Μαΐου, το απόθεμα των εγχώριων υδροηλεκτρικών διαμορφωνόταν στα επίπεδα των 2.300 GWh, δηλαδή 16% χαμηλότερα από τις 2.740 GWh, την ίδια ημέρα πέρυσι. Οι 400 γιγαβατώρες που λείπουν δεν είναι αμελητέα ποσότητα.
Σημειωτέον ότι ο Μάιος θεωρείται υπό φυσιολογικές συνθήκες ως ο μήνας με την υψηλότερη στάθμη του έτους στους ταμιευτήρες. Είθισται τα φράγματα να γεμίζουν, καθώς έχουν στο μεταξύ λειώσει τα χιόνια στα βουνά. Αλλά αυτό δε συμβαίνει φέτος. Κανονικά, η στάθμη θα έπρεπε να βρίσκεται στις 2.800 Γιγαβατώρες και πάνω, όπως λένε οι γνωρίζοντες, επίπεδα τα οποία θεωρούνται ασφαλή.
Ακόμη ένα “καμπανάκι” για μπλακ-άουτ στα Δυτικά Βαλκάνια
Το τελευταίο “καμπανάκι” αφορά τη συνεχώς επιδεινούμενη κατάσταση στα δίκτυα των Δ. Βαλκανίων. Μετά το μίνι μπλακ-άουτ της Κυριακής, το ερώτημα για το τι θα συμβεί φέτος το καλοκαίρι πλανάται όχι μόνο πάνω από τη Σερβία, αλλά και στη Β. Μακεδονία, της οποίας η ηλεκτρική διασύνδεση με την Ελλάδα είναι εξαιρετικά σημαντική για την ασφάλεια του συστήματος και την ανταλλαγή ενέργειας ανάμεσα στις δύο χώρες.
Το περυσινό καλοκαίρι η ταυτόχρονη εμφάνιση ισχυρού καύσωνα, μαζί με τα άλλα προβλήματα, εμπόδισαν τις εισαγωγές και κάθε χώρα χρησιμοποίησε την παραγωγή της για να καλύψει τις δικές της ανάγκες. Είχε προηγηθεί μπλακ-άουτ τον Ιούνιο στη γείτονα.
«Το περιφερειακό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται ολοένα και πιο ευάλωτο, καθώς ο ρυθμός επέκτασης των φωτοβολταϊκών είναι πολύ ταχύτερος από αυτόν με τον οποίο γίνονται επενδύσεις σε υποδομές μεταφοράς», δήλωσε την περασμένη Τρίτη στο Montel ο σύμβουλος Ενέργειας της Βόρειας Μακεδονίας Βίκτορ Αντόνοφ.
Εκτός από δεκαετίες υποεπένδυσης, η ανισορροπία μεταξύ της αυξανόμενης παραγωγής Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και της περιορισμένης χωρητικότητας στα δίκτυα έχει αυξήσει περαιτέρω τον κίνδυνο διακοπών ρεύματος στη χώρα.
