Σημαντικές αλλαγές φέρνει η νέα ΚΑΠ για τους παραγωγούς, καθώς σύμφωνα με το νέο ευρωπαϊκό αγροτικό μοντέλο που προωθεί η Ε.Ε. οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις τίθενται στον πυρήνα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, με το ζητούμενο να είναι η θέσπιση ειδικών μέτρων στήριξης που αφορά τους μικρούς αγρότες, οι οποίοι σε πανελλαδικό επίπεδο αφορούν το 74% του συνόλου των παραγωγών, αποτελώντας ουσιαστικά τη "ραχοκοκκαλιά" του πρωτογενούς τομέα της χώρας μας.
Στόχος είναι, σύμφωνα με τη λογική που διέπει αυτή τη στιγμή την Ε.Ε., η ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών σε όλα τα ευρωπαϊκά κράτη, και φυσικά η στήριξη των αγροτικών οικογενειών, οι οποίες παραδοσιακά μεταφέρουν τα περιουσιακά τους στοιχεία στα νεότερα μέλη τους, να συνεχίσουν να παράγουν, κάτι που για να συμβεί βέβαια χρειάζονται χρηματοδοτικά εργαλεία, τα οποία θα βοηθήσουν τους νέους παραγωγούς να ανταποκριθούν στα σύγχρονα δεδομένα. Πάνω σε αυτούς τους άξονες αναμένεται να στηριχθεί η νέα ΚΑΠ τα επόμενα χρόνια και συγκεκριμένα μετά το 2027.
Ήδη στην Ισπανία το αρμόδιο υπουργείο Γεωργίας έχει θέσει προς διαβούλευση νομοθετική ρύθμιση, σύμφωνα με την οποία στο επίκεντρο της γεωργικής πολιτικής της χώρας τίθενται οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, στις οποίες θα κατευθύνονται κατά προτεραιότητα οι οικονομικές ενισχύσεις που θα προέρχονται από την Ε.Ε.
Το πλάνο αυτό αποτελεί έναν οδηγό για το τι πολιτική στον αγροτικό τομέα αναμένεται να ακολουθήσουν και τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη. Η φιλοσοφία αυτού του μέτρου σχετίζεται άμεσα με τις προτεραιότητες που πρέπει να δοθούν στον τομέα των επιδοτήσεων, με τις διευκολύνσεις που παρέχονται στους παραγωγούς ώστε να μπορούν να εκμεταλλεύονται με τον πιο εποικοδομητικό τρόπο τις ιδιοκτησίες τους, να χρηματοδοτείται η παραγωγή σύμφωνα με την αξία της, να γίνονται επενδύσεις στις σύγχρονες τεχνολογίες και το κυριότερο απ' όλα, να δίνονται κίνητρα στους νέους ανθρώπους να ασχοληθούν με τον πρωτογενή τομέα.
Ο Ισπανός υπουργός Γεωργίας Λουίς Πλάνας, πλήρως εναρμονισμένος σε αυτό το δόγμα, ανέφερε σε πρόσφατη δήλωσή του τα εξής: «Υπό αυτήν την έννοια, η καινοτομία, η ψηφιοποίηση και οι νέες γνώσεις και διαθέσιμες τεχνικές επιτρέπουν πιο αποτελεσματική, κερδοφόρα και βιώσιμη παραγωγή. Ωστόσο, οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις, μερικές φορές λόγω του μικρότερου μεγέθους και της οικονομικής τους ικανότητας, ενδέχεται να αντιμετωπίζουν περισσότερες δυσκολίες στην πραγματοποίηση των απαραίτητων επενδύσεων ή να επωφεληθούν από τα πλεονεκτήματα που προσφέρουν οι οικονομίες κλίμακας. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να υποστηριχθούν οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις µε διαφορετικό τρόπο, ώστε να μπορούν να βελτιωθούν και να προσφέρουν οφέλη στην κοινωνία και το περιβάλλον».
►Διαβάστε επίσης: Έρχονται αποζημιώσεις για τους αμπελουργούς του Ηρακλείου!
Μέτρα προστασίας της Ε.Ε. στον αγροδιατροφικό τομέα
Την ίδια στιγμή, η νέα ΚΑΠ προβλέπει να επιβληθεί ένα νέο δόγμα προστασίας των αγροτών από αθέμιτες πρακτικές:
Ειδικότερα, η Ένωση προτίθεται να αναπτύξει ένα φιλόδοξο "Δίκτυ Ασφάλειας Ένωσης" (Unity Safety Net) για τον αγροδιατροφικό τομέα της Ε.Ε. Σε περιπτώσεις οικονομικού εξαναγκασμού της Ε.Ε. ή των κρατών-µελών της από τρίτες χώρες, η Ένωση θα προστατεύει τον αγροδιατροφικό τομέα µε όλα τα διαθέσιμα μέσα, μεταξύ άλλων στο πλαίσιο του ΠΟΕ ή των αυτόνομων μέσων της Ε.Ε., όπως το μέσο κατά του καταναγκασμού, όπου χρειάζεται.
Προωθείται συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για την παροχή εξαγωγικών πιστώσεων που εξαλείφουν τον κίνδυνο των εξαγωγών για τον αγροδιατροφικό τομέα της Ένωσης. Σε αυτό το πλαίσιο, σημαντικό ρόλο θα παίξει το αποθεματικό του 1 δισ. που ανακοινώθηκε στο πλαίσιο της συμφωνίας Ε.Ε.- Mercosur στο επόμενο Πολυετές Δημοσιονομικό Πρόγραμμα.
Η Επιτροπή θα εργαστεί για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της ανθεκτικότητας ευαίσθητων τομέων, όπως η κτηνοτροφία. Θα παρουσιάσει ένα πακέτο απλούστευσης που θα συμβάλλει στην ανταγωνιστικότητα των Ευρωπαίων γεωργών διατηρώντας παράλληλα τη συμβολή στους κοινωνικούς στόχους, θα προτείνει επέκταση της επισήμανσης της χώρας προέλευσης σύμφωνα µε τις τομεακές ιδιαιτερότητες και τους κανόνες της ενιαίας αγοράς και θα εντείνει την πολιτική προώθησης.
Επιπλέον, η Επιτροπή προτίθεται να διασφαλίσει ότι η σχετική νομοθεσία για την ασφάλεια των τροφίμων εφαρμόζεται και επιβάλλεται σωστά. Θα συσταθεί ειδική ομάδα εργασίας, η οποία θα αντλεί εμπειρογνωμοσύνη και δυνάμεις από τα κράτη-µέλη, γεγονός που θα αυξήσει σημαντικά την ανταπόκριση της Ένωσης στην περαιτέρω ενίσχυση του ελέγχου στις εισαγωγές, συμπεριλαμβανομένης της ισχυρής ενίσχυσης των επιτόπιων ελέγχων.
Ακόμα, στα πλάνα είναι να θεσπίσει μια αρχή, σύμφωνα µε την οποία τα πιο επικίνδυνα φυτοφάρμακα που απαγορεύονται στην Ε.Ε. για λόγους υγείας και περιβάλλοντος δεν επιτρέπεται να επιστρέφουν στην Ε.Ε. µέσω εισαγόμενων προϊόντων. Για να προχωρήσει σε αυτό, η Επιτροπή θα ξεκινήσει το 2025 την εκτίμηση επιπτώσεων, που θα εξετάσει τις επιπτώσεις στην ανταγωνιστική θέση της Ε.Ε. και τις διεθνείς επιπτώσεις και, εάν χρειάζεται, θα προτείνει τροποποιήσεις στο ισχύον νομικό πλαίσιο. Ομοίως, η Επιτροπή θα αξιολογήσει επίσης το θέμα της εξαγωγής επικίνδυνων χημικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένων των φυτοφαρμάκων, που απαγορεύονται στην Ε.Ε.
Η Ε.Ε. θα είναι πιο δυναμική όσον αφορά στην προώθηση και την υπεράσπιση στρατηγικά των εξαγωγών προϊόντων της Ε.Ε., διασφαλίζοντας ότι τρίτες χώρες θα επωφεληθούν από την εφαρμογή μέτρων διευκόλυνσης του εμπορίου. Θα ενισχύσουμε τη γεωργοδιατροφική µας οικονομική διπλωματία και τις ειδικές αποστολές υψηλού επιπέδου.
Τα συμφέροντα των Ευρωπαίων αγροτών θα συνεχίσουν να προστατεύονται. Η Ε.Ε. θα ενισχύσει την εφαρμογή και επιβολή των κεφαλαίων/διατάξεων για το Εμπόριο και τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, καθώς και τα κεφάλαια των Συστημάτων Αειφόρου Τροφίμων, µε πιο στοχευμένες και λειτουργικές προτεραιότητες και δράσεις ανά χώρα. Στους διαλόγους της εταιρικής µας σχέσης θα δώσουμε ιδιαίτερη προσοχή στον πιθανό αντίκτυπο των ρυθμιστικών πολιτικών της Ε.Ε. στα τοπικά συστήματα αγροδιατροφής και θα διασφαλίσουμε τη συνοχή μεταξύ των εσωτερικών και εξωτερικών πολιτικών της Ε.Ε., που σχετίζονται µε τη γεωργία, το περιβάλλον, το κλίμα και την υγεία.
Την πλειοψηφία αποτελούν οι μικρές ιδιοκτησίες
Σύμφωνα µε τα τελευταία αποτελέσματα της γεωργικής απογραφής που δημοσίευσε η Eurostat, οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην Ε.Ε. αγγίζουν τα 9,1 εκατομμύρια, µε το 64% αυτών να είναι μικρού μεγέθους, κάτω των 5 εκταρίων. Οι οικογενειακές εκμεταλλεύσεις κυριαρχούν, αποτελώντας το 93% του συνόλου. Όπως αναφέρεται στα στοιχεία από τη γεωργική απογραφή του 2020, η Ρουμανία κατέχει την πρωτοκαθεδρία µε 2,9 εκατομμύρια εκμεταλλεύσεις (31,8%), ενώ ακολουθούν η Πολωνία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Ελλάδα, η οποία καταλαμβάνει την πέμπτη θέση (6%). Ειδικότερα, το 74% των εκμεταλλεύσεων στην Ελλάδα είναι μικρού μεγέθους, ευνοούμενες από τις κατάλληλες συνθήκες για καλλιέργεια ειδών όπως τα δημητριακά, τα φρούτα και οι ελιές. Η απογραφή ανέδειξε, επίσης, την υποχώρηση των εκμεταλλεύσεων, οι οποίες από το 2025 μειώθηκαν κατά 37%.
Την ίδια στιγμή, η Ε.Ε. σκοπεύει να απλώσει πλέγμα προστασίας πάνω στους παραγωγούς, με στόχο την προστασία τους από τις αθέμιτες πρακτικές, που αφορούν τα μεγάλα εμπορικά συμφέροντα. Συγκεκριμένα, η Κομισιόν υποστηρίζει: «Όταν οι εμπορικοί µας εταίροι καταφεύγουν σε αθέμιτο ανταγωνισμό και μονομερείς ενέργειες, που στοχεύουν παράνομα τον αγροδιατροφικό µας τομέα ή τον τομέα μεμονωμένων κρατών-µελών, µε στόχο να µας διχάσουν ως Ένωση, η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει όλα τα προστατευτικά εργαλεία που έχει στη διάθεσή της».
