Σε θρίλερ εξελίσσεται η υπόθεση του ηλεκτρικού καλωδίου Κρήτης –Κύπρου μετά τη χθεσινή επεισοδιακή συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, το οποίο δεν κατάφερε να ανοίξει τον δρόμο και να επικυρώσει την καταρχήν συμφωνία που επιτεύχθηκε την Τρίτη με τον ΑΔΜΗΕ.
Η συζήτηση, η οποία ήταν προγραμματισμένη για χθες το πρωί, μετατέθηκε για το απόγευμα και τελικά πήρε νέα αναβολή πυκνώνοντας τα σύννεφα γύρω από το πολύπαθο έργο, όπως αναφέρει το newmoney.gr. Μόνο «θλιβερή» χαρακτήριζαν χθες την εξέλιξη των διαβουλεύσεων αρμόδιες κυβερνητικές πηγές με γνώση του παρασκηνίου, εκφράζοντας σοβαρές αμφιβολίες για το πόσο εφικτό μπορεί να γίνει το γεφύρωμα των διαφωνιών χαρακτηρίζοντας μάλιστα οριακό πλέον το επίπεδο για την επίτευξη μιας συμφωνίας.
Όπως μετέδωσαν χθες κυπριακά μέσα ενημέρωσης το θέμα θα τεθεί επί τάπητος στη σημερινή έκτακτη συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου. Από χθες το πρωί διεξάγονταν στο Προεδρικό Μέγαρο πολύωρες διαβουλεύσεις για το περιεχόμενο της συμφωνίας, με συμμετοχή του Προέδρου της Δημοκρατίας, του Γενικού Εισαγγελέα, του υπουργού Οικονομικών και του υπουργού Ενέργειας.
Στην Αθήνα
Την ίδια στιγμή έντονες ήταν οι διεργασίες και στην Αθήνα με σκοπό την οριστικοποίηση του επιτρεπόμενου εσόδου (WACC) από την Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας προκειμένου να εκπληρωθούν οι όροι και οι προϋποθέσεις που έχει θέσει η Nexans για να αποσύρει το τελεσίγραφο για το καλώδιο μέχρι αύριο 6 Σεπτεμβρίου. Το WACC αναμένεται να περάσει σήμερα από την Ολομέλεια της ΡΑΑΕΥ με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι θα είναι κάτω από τον πήχη που έχει θέσει ο Διαχειριστής και Φορέας Υλοποίησης του έργου που ήταν 9%. Πληροφορίες αναφέρουν ότι το επιτρεπόμενο έσοδο θα κινηθεί στο 7,2% καθώς η ΡΑΑΕΥ έχει ήδη λάβει αποφάσεις και έχει δεχτεί το γεωπολιτικό ρίσκο του έργου κάτι που δεν έχει γίνει εφικτό από την Κυπριακή πλευρά.
Το θέμα θα τεθεί επί τάπητος στην σημερινή έκτακτη συνεδρία του Υπουργικού Συμβουλίου
«Ως υπεύθυνη Κυβέρνηση, με τη δέουσα επιμέλεια και υπευθυνότητα, οφείλουμε να αξιολογήσουμε όλες τις παραμέτρους, όταν και εφόσον ληφθούν οι απαντήσεις στις διευκρινίσεις που έχουν ζητηθεί, και στη βάση αυτών των διευκρινίσεων θα ληφθεί η όποια τεκμηριωμένη, υπεύθυνη απόφαση με στόχο να μην επιβαρυνθούν οι λογαριασμοί του ηλεκτρισμού επιπρόσθετα, πριν από την ολοκλήρωση του έργου» δήλωσε χθες μετά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης.
Το υπουργικό συμβούλιο της Κύπρου είναι κρίσιμο καθώς καλείται να εγκρίνει την καταρχήν συμφωνία που επιτεύχθηκε την Δευτέρα μεταξύ των υπουργών Ενέργειας των δύο χωρών, της ΡΑΕΚ και του ΑΔΜΗΕ. Η συμφωνία αυτή προβλέπει την ανάκτηση από τον ΑΔΜΗΕ 25 εκ. ευρώ για τα πρώτα πέντε χρόνια της κατασκευαστικής περιόδου (συνολικά 125 εκατ.) τα οποία θα προέλθουν από τα έσοδα από τα δικαιώματα των ρύπων. Η έγκριση αυτή είναι αναγκαία προϋπόθεση ώστε να εκδοθούν μέχρι αύριο οι δύο ρυθμιστικές αποφάσεις από την ΡΑΕΚ που συνδέονται με την τροποποίηση του κόστους ανάκτησης που οι Κύπριοι ζητούσαν να ξεκινήσει με την εμπορική λειτουργία του έργου και η δεύτερη με το βαθμό απόδοσης της επένδυσης στο 8,3% για 17 χρόνια.
Οι φόβοι της Κύπρου και ο ρόλος της Τουρκίας
Η επικύρωση της συμφωνίας για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου, μέσω Κρήτης, βρίσκεται στον αέρα καθώς η κυπριακή κυβέρνηση φαίνεται να διστάζει να την επικυρώσει. Ένας από τους λόγους είναι ότι δημιουργούνται ερωτήματα ως προς την ωφελιμότητα του έργου για τους καταναλωτές ρεύματος.
Η συμφωνία επιτεύχθηκε μεν ανάμεσα στην κυπριακή κυβέρνηση, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ελληνική κυβέρνηση και τον ΑΔΜΗΕ, ως φορέα υλοποίησης, αλλά όπως φάνηκε από τις δηλώσεις, του Κύπριου κυβερνητικού εκπροσώπου Κωνσταντίνου Λετυμπιώτη η Λευκωσία θέλει μάλλον να επαναξιολογήσει το έργο με τη βοήθεια κάποιου ξένου οίκου μελέτης, σε ό,τι αφορά τη σχέση κόστους-οφέλους.
Τρία ερωτήματα
Τα βασικά ερωτήματα, όπως γράφει η "Ναυτεμπορική", είναι τρία:
- Θα ξεκινήσει η χρέωση των Κύπριων καταναλωτών από την 1η Ιανουαρίου του 2025;
- Θα καταβάλει 125 εκατ. το κράτος, με κάποιον τρόπο, μέχρι το 2029, για να καλυφθούν κάποιες από τις δαπάνες του φορέα υλοποίησης της διασύνδεσης;
Και το κρισιμότερο: Τι θα γίνει και ποιος θα αναλάβει το ρίσκο της οικονομικής καταστροφής της επένδυσης αν η Τουρκία αντιδράσει και η διασύνδεση οδηγηθεί σε ναυάγιο; Η πρόσφατη προκλητική παρέμβαση της Τουρκίας στην Κάσο, με αφορμή την πόντιση του καλωδίου, ενισχύει άλλωστε τους φόβους.
Ο φόβος για κάτι που δεν θα γίνει
«Καίει» ο φόβος «να πληρώσει ο κόσμος για κάτι που ίσως δεν γίνει», σύμφωνα με την κυπριακή εφημερίδα. Η επικύρωση της συμφωνίας αναβλήθηκε χθες στο παρά πέντε της επίσημης απόφασης από το Υπουργικό, γιατί «η κυβέρνηση δίστασε, αναλογιζόμενη το μεγάλο ρίσκο που θα αναληφθεί από μέρους της, αν ανάψει πράσινο φως για την εκταμίευση χρημάτων προς τον φορέα υλοποίησης, χωρίς αυτός να αναλαμβάνει το ρίσκο της οικονομικής καταστροφής της επένδυσης αν κάποια παρέμβαση της Τουρκίας οδηγήσει σε ναυάγιο τη διασύνδεση». Ο ΑΔΜΗΕ ζητά άλλωστε να αναλάβουν οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Κύπρου όλο το γεωπολιτικό ρίσκο. Ώστε να διασφαλιστεί από τώρα ότι θα πάρει πίσω όλα τα λεφτά που θα δαπανήσει, αν παρ’ ελπίδα το έργο δεν προχωρήσει, λόγω εμπλοκής της Τουρκίας.
Κύπριοι αξιωματούχοι υποστηρίζουν ότι δεν προστατεύονται τα συμφέροντα της Κύπρου σε περίπτωση ανατροπών με ευθύνη της Τουρκίας, καθώς η διατύπωση της παραγράφου 25 της συμφωνίας δίνει σοβαρά δικαιώματα διεκδίκησης αποζημιώσεων εκατομμυρίων ευρώ», στον ΑΔΜΗΕ και τη γαλλική εταιρεία Nexans, η οποία είναι υπεύθυνη για την κατασκευή του καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Ο ΑΔΜΗΕ ενημέρωσε ήδη τις κυπριακές αρχές και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ) για την επικείμενη διακοπή της κατασκευής του υποθαλάσσιου καλωδίου από την γαλλική εταιρεία Nexans. Η γαλλική εταιρεία αποφάσισε να σταματήσει τις εργασίες από τις 2 Σεπτεμβρίου, επικαλούμενη τις αποφάσεις της ΡΑΕΚ. Μπορεί όμως η κυπριακή κυβέρνηση να διεκδικήσει αλλαγή της ρυθμιστικής απόφασης για να μεταβιβαστεί ο γεωπολιτικός κίνδυνος στον ΑΔΜΗΕ ή αλλού; Προφανώς όχι, χωρίς να ναυαγήσει αμέσως το έργο και να ακυρωθεί η χορηγία των 657 εκατ. που παραχώρησε η Ευρωπαϊκή Ενωση.
Στην πράξη όμως, είναι πιο πιθανό ο ΑΔΜΗΕ και η Ε.Ε. να αντιδράσουν έντονα αν η κυπριακή κυβέρνηση αποφύγει να λάβει απόφαση επικύρωσης της συμφωνίας της Δευτέρας ή προχωρήσει σε «πάγωμα» ή ακύρωση του έργου. Από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ έγινε ήδη σαφές προς την κυπριακή πλευρά πως το θέμα πρέπει να κλείσει μέχρι αύριο Παρασκευή.
«Βόμβα» Τατάρ
Την ίδια ώρα, ο Τουρκοκύπριος κατοχικός ηγέτης Ερσίν Τατάρ, έριξε τη δική του βόμβα σχολιάζοντας την ηλεκτρική διασύνδεση λέγοντας ότι «την 1η Ιουλίου 2022, είχαμε μια πολύ σημαντική πρόταση για τη σύνδεση της ηλεκτρικής ενέργειας με την Ε.Ε. μέσω της Τουρκίας με ένα διασυνδεδεμένο σύστημα. Συνεχίζουμε να ενημερώνουμε τα Ηνωμένα Έθνη, την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο σχετικά με αυτό. Η ριζική λύση στο θέμα αυτό είναι η σύνδεση με την Ε.Ε. μέσω Τουρκίας με καλώδιο τόσο για το νότο όσο και για το βορρά. Η Τουρκία απέχει 40 χιλιόμετρα, η Ελλάδα απέχει 1.000 χιλιόμετρα».
