Μετά και την πρόσφατη συνέντευξη Τύπου, όπου ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΗ Γιώργος Βουρεξάκης, αλλά και ο καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης Σπύρος Παπαευθυμίου, όχι απλά μίλησαν για τα απολύτως αξιόπιστα νέα ψηφιακά υδρόμετρα, αλλά και «δίκαια», όπως τα αποκάλεσαν, κάτι σαν τον “δίκαιο Αριστείδη”, αλλά έκαναν και επιτόπιο πείραμα σε συνθήκες γραφείου, έχουμε ή δεν έχουμε θέμα, για να ερωτάμε τη ΔΕΥΑΗ;
Η ίδια η ΔΕΥΑΗ αλλά και ο καθηγητής μάς είπαν ότι ξεκαθαρίστηκε με τον πλέον σαφή τρόπο το ζήτημα της αξιοπιστίας της καταγραφής των νέων ψηφιακών υδρομέτρων της ΔΕΥΑΗ με το σχετικό πείραμα.
Η προσομοίωση
Κατά τη διάρκεια του πειράματος, είχαν συνδεθεί στο δίκτυο δύο υδρομετρητές, ένας μηχανικός παλαιού τύπου και ένας ψηφιακός, και έγινε προσομοίωση σε συνθήκες γραφείου, όπου: Αρχικά διοχετεύθηκε αέρας, ο οποίος έβγαινε κανονικά από τη βρύση, χωρίς τα υδρόμετρα να γράφουν. Στη συνέχεια, μαζί με τον αέρα, διοχετεύθηκε μικρή ποσότητα νερού. Τότε το παλιό (μηχανικό) έγραφε κανονικά και το νέο (ψηφιακό) δεν έγραφε τίποτα. Αμέσως μετά έκλεισε ο αέρας και έτρεχε στο δίκτυο μόνο νερό. Τότε το παλιό έγραφε κανονικά από την πρώτη στιγμή και το νέο ψηφιακό έγραψε με καθυστέρηση μερικών δευτερολέπτων, μέχρι να επέλθει η πλήρωση του αγωγού (397 lt/ώρα). Στο τέλος, ελαττώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό η ποσότητα του νερού, έτσι ώστε από τη βρύση να τρέχει ελάχιστο, σαν νήμα. Τότε το μηχανικό σταμάτησε να γράφει, ενώ το ψηφιακό έγραφε κανονικά (22 lt/ώρα).
Αυτά είναι τα γεγονότα, ο δε καθηγητής τα εμπλούτισε με επισημάνσεις πως η τεχνολογία των συγκεκριμένων υδρομέτρων είναι σε όλη την Ευρώπη η ίδια και πρόκειται για υδρόμετρα πιστοποιημένα με σειρά πιστοποιήσεων, όπου οι δύο πιο σημαντικές είναι μία πιστοποίηση ISO και μία πιστοποίηση ευρωπαϊκού τύπου, η οποία είναι πάρα πολύ αυστηρή και λέει ξεκάθαρα πώς δουλεύουν. Επεσήμανε ότι η ακρίβειά τους, στις ταχύτητες που έχει το νερό στο Ηράκλειο, είναι της τάξης του συν-πλην 0,5% και ξεκαθάρισε γιατί δε γίνεται να μετρήσουν αέρα: «Τα υδρόμετρα αυτά είναι κατασκευασμένα για να μετράνε μόνο σωματίδια νερού ή υγρά τα οποία είναι αγώγιμα».
Τόνισε επίσης: «Εμείς σχεδόν 10 χρόνια ασχολούμαστε με το κομμάτι της ευφυούς διαχείρισης των υδάτων σε οργανισμούς, έχουμε συνεργαστεί με πάρα πολλές ΔΕΥΑ στην Ελλάδα με την Κρήτη, με όλους τους διαχειριστές. Αυτό που παρατηρούμε και είναι ξεκάθαρο είναι ότι με το που θα εγκατασταθούν αυτά τα υδρόμετρα, επειδή είναι καινούργιος εξοπλισμός θα έχουν ακρίβεια στη μέτρηση, είναι ξεκάθαρο».
Ναι, αλλά οι λεπτομέρειες στο prospectus κατανοούμε τι λένε;
Τα ψηφιακά υδρόμετρα, τα οποία με αγορά προμηθεύτηκε η ΔΕΥΑΗ, είναι το μοντέλο Sensus iPerl της εταιρείας Xylem. Η εταιρεία είναι πολυεθνική και είναι εισηγμένη στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης. Αποτελεί σίγουρα μια αξιόπιστη εταιρεία με αρκετά προϊόντα στην γκάμα της, τα οποία περιλαμβάνουν από αντλίες μέχρι όργανα μέτρησης βιομηχανικών εφαρμογών.
Τα υδρόμετρα Sensus αποτελούν ηλεκτρομαγνητικούς αισθητήρες μέτρησης ροής υγρών. Η λειτουργία τους βασίζεται σε ένα ηλεκτρόδιο το οποίο μετράει την αλλαγή του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου, όπως αυτό μεταβάλλεται κατά τη διέλευση υγρών από τον αγωγό μέτρησης.
Ο “ευαίσθητος” ηλεκτρομαγνητικός αισθητήρας
Η προσέγγιση του ηλεκτρομαγνητικού αισθητήρα στα υδρόμετρα λύνει το θέμα καταγραφής αέρα, αλλά αυτό που δε μας είπαν, όπως προκύπτει από τα prospectus της ίδιας της εταιρείας, είναι πως η λειτουργία τους χρειάζεται πολύ συγκεκριμένες συνθήκες για να είναι οι μετρήσεις τους ακριβείς. Βλέποντας μάλιστα την επίδειξη στη συνέντευξη Τύπου της ΔΕΥΑΗ, μπορεί κάποιος εύκολα να διαπιστώσει κάποια από αυτά τα θέματα, τα οποία μπορεί να προκαλέσουν στο τέλος του μήνα λανθασμένους λογαριασμούς.
Τα αυστηρά δεδομένα του κατασκευαστή
Ο κατασκευαστής ρητά αναφέρει ότι πρέπει να εφαρμόζονται σε δίκτυα με συνεχή ροή νερού. Συγκεκριμένα, λέει ότι το υδρόμετρο δεν πρέπει να μένει για διαστήματα χωρίς παροχή νερού. Στο Ηράκλειο συνήθως η παροχή διακόπτεται για διαστήματα μεγαλύτερα των 12 ωρών. Γι’ αυτόν τον λόγο ο κατασκευαστής δίνει οδηγία να υπάρχει μία βάνα πριν και μία μετά το υδρόμετρο, οι οποίες να κλείνουν όταν δεν υπάρχει ροή για να μην καταστρέφεται ο αισθητήρας. Η τακτική αυτή δεν εφαρμόζεται από τη ΔΕΥΑΗ, με αποτέλεσμα να μη γνωρίζει κανείς ποια θα είναι η ζημιά η οποία θα προκληθεί στα αισθητήρια.
Τι αποκαλύπτει το εγχειρίδιο εγκατάστασης
Το δεύτερο σημείο στο οποίο η συνεχής ροή νερού έχει σημασία είναι στο ότι το υδρόμετρο μπορεί να μη μετράει αέρα, αλλά όταν περνάει νερό με αέρα ο υπολογιστής του αδυνατεί να γνωρίζει ακριβώς το πόσο νερό πέρασε και πόσος αέρας, αφού στην ουσία μετράει την ταχύτητα του νερού που περνάει. Αυτό φαίνεται και στα διαγράμματα που υπάρχουν στο εγχειρίδιο εγκατάστασης του υδρομέτρου, όπου καταδεικνύεται ο τρόπος σύνδεσης ώστε να μην υπάρχουν σπηλαιώσεις και παγίδευση αέρα μέσα στον αισθητήρα.
Ψηφιακά υδρόμετρα και πίεση
Μια δεύτερη προδιαγραφή του κατασκευαστή που συσχετίζεται με το ίδιο θέμα είναι η πίεση του δικτύου. Τα υδρόμετρα δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται σε δίκτυα με χαμηλότερη πίεση των 0,3 bar. Το δίκτυο στο Ηράκλειο είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα δικτύου που λειτουργεί με χαμηλή πίεση και γι’ αυτό χρησιμοποιούν οι κάτοικοι μοτέρ για να “ανεβάζουν” το νερό στα ντεπόζιτά τους.
Η αγωγιμότητα του νερού και το ψηφιακό υδρόμετρο
Το τρίτο σημείο έχει να κάνει με την αγωγιμότητα του νερού. Ο κατασκευαστής συνιστά μια ελάχιστη αγωγιμότητα της τάξης των 120 μS/cm. Το νερό του δικτύου έχει σαφώς μεγαλύτερες τιμές, αλλά υπάρχουν περιοχές όπως οι Ασίτες στις οποίες, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΔΕΥΑΗ, η μέση αγωγιμότητα του νερού πλησίασε τα 300 μS/cm τα τελευταία χρόνια, με προβληματισμό το πως αυτή θα αυξηθεί σε ξηρές περιόδους, τις οποίες έχουμε τώρα καλή ώρα, και στο πως αυτές θα επηρεάσουν το καλιμπράρισμα των υδρομέτρων.
Οι μεταβολές του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου μίας περιοχής
Τέταρτο σημείο το οποίο προκαλεί προβληματισμό είναι το πώς οι μεταβολές του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου μιας περιοχής μπορεί να επηρεάζουν την ευαισθησία του οργάνου. Παρόλο που συνήθως τα ηλεκτρομαγνητικά αισθητήρια περιβάλλονται από υλικά που μειώνουν τη μεταβολή του πεδίου τους, σε περιοχές που υπάρχουν έντονοι πομποί ακτινοβολίας με έντονο σήμα, όπως αυτοί της κινητής τηλεφωνίας, αγνοούμε ποιες θα είναι οι επιδράσεις στην ακρίβεια του οργάνου.
Το ίδιο θέμα μπορεί να προκύψει και από την εναλλαγή υλικών (χαλκός-σίδηρος) στις σωληνώσεις, το οποίο προκαλεί το φαινόμενο της ηλεκτρόλυσης και ως εκ τούτου της αλλαγής του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου του υγρού σε κίνηση.
Δονήσεις και ψηφιακά υδρόμετρα
Πέμπτο σημείο το οποίο διακριτικά απέφυγε να εξηγήσει η επίδειξη της ΔΕΥΑΗ στους δημοσιογράφους είναι οι δονήσεις στις οποίες μπορεί ένα υδρόμετρο να λειτουργεί. Ο κατασκευαστής αναφέρει πως το υδρόμετρο πρέπει να λειτουργεί πακτωμένο με ελάχιστους κραδασμούς. Τα υδρόμετρα της ΔΕΥΑΗ εγκαθίστανται συνήθως στον “αέρα” (Εικόνα 1), απάνω στα δίκτυα, χωρίς πάκτωση σε σταθερό σημείο. Αυτό και μόνο το γεγονός καθιστά τις μετρήσεις αναξιόπιστες.
Καλά τα πειράματα, αλλά χρειάζονται απαντήσεις
Εκτός λοιπόν από τις προσομοιώσεις γραφείου, για να πεις ότι το ψηφιακό υδρόμετρο είναι «δίκαιο» σαν τον Αριστείδη, καλόν είναι να απαντηθούν και αυτά τα κρίσιμα ερωτήματα, που δεν τα βγάλαμε από το κεφάλι μας, αλλά από το prospectous της προμηθεύτριας εταιρείας των ψηφιακών υδρομέτρων, αλλιώς “πολύ μέλι, από τηγανίτα τίποτα” και μάλιστα κανένας και τίποτα δε θα αποκλείει να έχουμε στο τέλος κάθε μήνα λανθασμένους λογαριασμούς και μάλιστα με ψηφιακή μέτρηση.
Ως γνωστόν, ο σοφός λαός μας λέει: «Οι καλοί λογαριασμοί κάνουν και τους καλούς φίλους».
