Είκοσι χρόνια επιτυχημένης λειτουργίας συμπληρώνει του χρόνου το Ενυδρείο Κρήτης CretAquarium, το μεγαλύτερο Ενυδρείο στην Ελλάδα και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου. Στους χώρους του υποδέχεται πλήθος επισκεπτών απ’ όλο τον κόσμο και έχει καταφέρει να γίνει πόλος έλξης ξένων ερευνητών, επιστημόνων, σχολείων, φοιτητών αλλά και τουριστών, μετρώντας κατά μέσο όρο 300.000 επισκέπτες τον χρόνο!
Παράλληλα, αποτελεί κοιτίδα γνώσης που μεταλαμπαδεύεται σε μικρούς και μεγάλους, ευαισθητοποιώντας τους σε θέματα προστασίας του θαλάσσιου κόσμου και γενικότερα του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε.
Το Ενυδρείο Κρήτης CretAquarium ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 2005 και λειτουργεί ως τμήμα του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ). Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα της πρώην αμερικανικής Βάσης Γουρνών Χερσονήσου, σε μια έκταση περίπου 13 στρεμμάτων. Επίσης, είναι τμήμα του “Θαλασσόκοσμου”, του μεγαλύτερου κέντρου θαλάσσιας επιστήμης και ανάδειξης του μεσογειακού θαλάσσιου κόσμου.
Το CretΑquarium εστιάζει στην παρουσίαση και ανάδειξη των ειδών και των βιοτόπων της Μεσογείου. Σε 62 ενυδρεία διαφόρων μεγεθών, με συνολικό όγκο 1.800.000 λίτρων θαλασσινού νερού, που βρίσκονται στους χώρους του σήμερα, φιλοξενεί περισσότερα από 1.800 άτομα από τουλάχιστον 140 διαφορετικά είδη της Μεσογείου. Από τους μεγάλους θηρευτές, τους καρχαρίες (σε ενυδρείο 600 κυβικών), μέχρι τους μικροσκοπικούς κάβουρες και τη φαντασμαγορία των μεδουσών, η ποικιλία των θαλάσσιων ειδών της Μεσογείου αναδεικνύεται με φόντο τα υποθαλάσσια τοπία της κρητικής θάλασσας, όπως τα βράχια των Ματάλων και τον βυθό του Βάι.
Σε 62 ενυδρεία διαφόρων μεγεθών, με συνολικό όγκο 1.800.000 λίτρων θαλασσινού νερού, που βρίσκονται στους χώρους του σήμερα, φιλοξενεί περισσότερα από 1.800 άτομα από τουλάχιστον 140 διαφορετικά είδη της Μεσογείου
Μία πολύ σημαντική αναφορά μέσα στον χώρο του Ενυδρείου γίνεται τόσο στα τροπικά ψάρια της Ερυθράς θάλασσας και του Ινδοειρηνικού, που δύνανται να εποικίσουν τη Μεσόγειο, αλλά και στα ψάρια που έχουν ήδη εισέλθει από τη Διώρυγα του Σουέζ, έχουν εισβάλλει και εγκατασταθεί πλέον στη Μεσόγειο, τα λεγόμενα “λεσεψιανά” είδη, που αλληλεπιδρούν με τα αυτόχθονα είδη στον θαλάσσιο χώρο της Μεσογείου.
Σκοπός του Ενυδρείου Κρήτης
Το Ενυδρείο Κρήτης, όπως προαναφέρθηκε, είναι μέρος του πάρκου “Θαλασσόκοσμος” (οι εγκαταστάσεις του ΕΛΚΕΘΕ στο Ηράκλειο Κρήτης), του μεγαλύτερου συγκροτήματος θαλάσσιας έρευνας, τεχνολογίας και αναψυχής στη Μεσόγειο, και θεμελιώνει τη λειτουργία του και την εξέλιξή του στην επιστημονική γνώση και στις ανακαλύψεις της θαλάσσιας επιστήμης, καθώς επιδιώκει:
- Να αποτελεί ένα μέσο διάδοσης και εκλαΐκευσης της γνώσης και της καινοτομίας, που παράγεται από το ΕΛΚΕΘΕ, αλλά και από την παγκόσμια θαλάσσια έρευνα.
- Να προσφέρει ένα μοναδικό θέαμα που να γοητεύει πάντα μικρούς και μεγάλους και να πληροφορεί, να επιμορφώνει και να ευαισθητοποιεί το κοινό.
- Μαζί µε τον επισκέπτη να ανακαλύπτει, να θαυμάζει, να βιώνει, να κινητοποιεί για τα θαλάσσια θέματα των επόμενων δεκαετιών.
- Να δημιουργεί ερεθίσματα και προβληματισμό σχετικά µε την προστασία και τη βιώσιμη διαχείριση του θαλάσσιου μεσογειακού οικοσυστήματος.
- Να αποκτά ταυτότητα που να το διαφοροποιεί από άλλα ενυδρεία, να το κάνει μοναδικό στις επιλογές προορισμού της Κρήτης, να είναι η εναλλακτική πρόταση ψυχαγωγίας.
- Να αποτελεί μέρος, όπου συνεχίζεται η έρευνα για τη συμπεριφορά και τη διαβίωση θαλάσσιων ειδών που να μπορούν να προσαρμοστούν σε ελεγχόμενες συνθήκες, να έχει πρότυπη ερευνητική υποδομή και θα εξασφαλίζει άριστες προϋποθέσεις πρόσβασης σε ερευνητές και νέους επιστήμονες, να είναι ένα εκκολαπτήριο καινοτομίας.
- Να αναχρηματοδοτεί τις δράσεις του.
Εκπαιδευτικά προγράμματα στο Ενυδρείο Κρήτης
Το Ενυδρείο Κρήτης σχεδιάζει και υλοποιεί σε καθημερινή βάση εκπαιδευτικά προγράμματα, μέσα από τα οποία η γνώση γύρω από το θαλάσσιο περιβάλλον μεταφέρεται με τον πιο κατάλληλο διαδραστικό και εκλαϊκευμένο τρόπο σε όλες τις ηλικιακές ομάδες από το έμπειρο και καταρτισμένο προσωπικό του.
Το Ενυδρείο Κρήτης, ωστόσο, ταξιδεύει σε όλη την Ελλάδα. Στόχος της δράσης αυτής είναι η αξιοποίηση στον μέγιστο βαθμό της ψηφιακής τεχνολογίας, ώστε μέσω νέων διαδραστικών εκπαιδευτικών προγραμμάτων να επιτυγχάνεται η διάδοση και η διάχυση της επιστημονικής γνώσης, με βιωματικό τρόπο, στην εκπαιδευτική κοινότητα, και όχι μόνο. Αξίζει να σημειωθεί πως το σχολικό έτος 2023-2024 έχουν ήδη επισκεφτεί τους χώρους του ενυδρείου 22.000 παιδιά, εκ των οποίων τα περισσότερα έχουν εκπαιδευτεί μέσα από προγράμματά του, όπως και φοιτητές από ξένες χώρες, για να λάβουν γνώση γύρω από το θαλάσσιο περιβάλλον.
Αναπαραγωγή και περίθαλψη τραυματισμένων ζώων
Ιδιαίτερη προσπάθεια καταβάλλεται για την περίθαλψη και την έρευνα απειλούμενων και προστατευόμενων ειδών, όπως οι θαλάσσιες χελώνες. Το Ενυδρείο συνεργάζεται με τις αρμόδιες Αρχές, τα τοπικά Λιμεναρχεία, τους Δήμους, μη κυβερνητικές οργανώσεις για τις περιπτώσεις εκβρασμού τραυματισμένων ή άρρωστων ειδών και ανάλογα αναλαμβάνει να τα μεταφέρει και να τα περιθάλψει στις εγκαταστάσεις του. Μετά την αποκατάστασή τους, τα ζώα που δε φέρουν μόνιμες βλάβες που να απειλούν την επιβίωσή τους επιστρέφουν στο φυσικό τους περιβάλλον. Συχνά η διαδικασία επιστροφής των αποκατεστημένων ζώων στη θάλασσα πραγματοποιείται παρουσία κοινού, δίδοντας στο προσωπικό του ενυδρείου τη δυνατότητα να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο σχετικά με τους κινδύνους που προκαλούνται στον θαλάσσιο χώρο από τον άνθρωπο και τις επεμβάσεις του.
«Η ευζωία των οργανισμών είναι πολύ σημαντική για εμάς εδώ στο Ενυδρείο. Για τον παραπάνω λόγο φροντίζουμε να εκσυγχρονίζουμε τον εξοπλισμό μας, ώστε να μπορούμε να προσφέρουμε τις κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης στους οργανισμούς που φιλοξενούμε. Σε αυτό θέλω να ευχαριστήσω την Περιφέρεια Κρήτης, η οποία μας δείχνει συνεχώς έμπρακτα την υποστήριξή της, ιδιαίτερα στην περίοδο του COVID-19, βοηθώντας μας και ενισχύοντάς μας ώστε να μπορέσουμε να προχωρήσουμε προς στην αναβάθμιση σημαντικού τμήματος του εξοπλισμού μας, επιτυγχάνοντας έτσι βελτιστοποίηση των συνθήκων, μείωση του ενεργειακού κόστους, αλλά και εμπλουτισμό με νέα είδη στα ενυδρεία μας.
Εξαιρετικά σημαντικό όμως είναι και το έργο περίθαλψης και προστασίας τραυματισμένων οργανισμών, περιπτώσεις στις οποίες το εξειδικευμένο προσωπικό του Ενυδρείου έχει συμβάλει ουσιαστικά και σε συνεργασία με κτηνιάτρους και αρμόδιους φορείς, προκειμένου σε θαλάσσιους οργανισμούς που φέρουν κάποιο τραύμα να παρασχεθούν οι πρώτες βοήθειες και όλη εκείνη η ιατρική φροντίδα που χρειάζονται», ανέφερε ο προϊστάμενος του Ενυδρείου, Ιωάννης Παπαδάκης, μιλώντας για το έργο που πραγματοποιείται στο Ενυδρείο.
«Βασική μέριμνά μας είναι οι συνθήκες που έχει κάθε οργανισμός που φιλοξενείται στον Ενυδρείο να είναι πολύ προσεγμένες. Για τον παραπάνω λόγο, τα περισσότερα ψάρια που έχουμε στο ενυδρείο μπορούν και αναπαράγονται αφού τους προσφέρουμε τις κατάλληλες συνθήκες, γεγονός που αποτελεί ένα από τους μεγαλύτερους δείκτες ευζωίας. Επιπρόσθετα, φροντίζουμε να τρέφονται σύμφωνα με τις ιδιαίτερες απαιτήσεις τους, αλλά και να συνυπάρχουν με τους κατάλληλους οργανισμούς, ώστε να αποφεύγονται φαινόμενά θήρευσης μεταξύ τους», πρόσθεσε ο κ. Παπαδάκης, υπογραμμίζοντας την ίδια στιγμή πως ρόλος του Ενυδρείου είναι να λειτουργεί ως “Κιβωτός”. Να είναι δηλαδή σε θέση να προστατεύσει τα είδη εκείνα που τείνουν προς εξαφάνιση, σε συνεργασία με την ερευνητική ομάδα του ΕΛΚΕΘΕ, αλλά και την υπόλοιπη ερευνητική κοινότητα.
Έρευνα στο Ενυδρείο Κρήτης
Το Ενυδρείο Κρήτης αποτελεί ιδανική υποδομή για παρατήρηση και διεξαγωγή θαλάσσιας έρευνας σε ζωντανούς οργανισμούς. Έχει τη δυνατότητα να φιλοξενεί πολλά διαφορετικά είδη, εκ των οποίων αρκετά είναι πολύ λίγο μελετημένα. Πιο συγκεκριμένα, στις εγκαταστάσεις του Ενυδρείου Κρήτης πραγματοποιούνται μελέτες από το επιστημονικό προσωπικό του Ενυδρείου Κρήτης ή και από επιστήμονες από το ΕΛΚΕΘΕ σε θέματα που αφορούν στη μελέτη της επίδρασης της κλιματικής αλλαγής σε θαλάσσιους οργανισμούς, την καταγραφή του ρυθμού ανάπτυξης, της αναπαραγωγής, της συμπεριφοράς και του κύκλου ζωής ψαριών και άλλων οργανισμών.
«Ενημερωτικά πάρα πολλά είδη αναπαράγονται στο Ενυδρείο με την υποστήριξη της επιστημονικής ομάδας της Ενυδρειολογίας, γεγονός που μας βοηθά στο να εμπλουτίζουμε τις δεξαμενές μας με οργανισμούς που γεννούνται στο Ενυδρείο μας. Οι πιο πρόσφατες γέννες στο Ενυδρείο (2023-2024) αφορούσαν τα ψάρια κλόουν, τους καρδινάλιους, τις σουπιές, τις κωλοχτύπες, τα σκυλόψαρα και τις μέδουσες. Γενικά όμως όλα αυτά τα χρόνια έχουμε ζήσει αναπαραγωγές απ’ όλους σχεδόν τους θαλάσσιους οργανισμούς μας (βαλιστές, τσιπούρες, ιππόκαμπους, σαλάχια κ.ά.). Στις περισσότερες των περιπτώσεων, τα “μωρά” όταν γεννηθούν συλλέγονται με προσοχή από το έμπειρο επιστημονικό προσωπικό του Ενυδρείου Κρήτης και μεταφέρονται σε ξεχωριστούς χώρους (καραντίνες), όπου γίνεται προσπάθεια εκτροφής τους», σημείωσε η κ. Θεανώ Δανδαρή, υπεύθυνη του Γραφείου Προώθησης του Ενυδρείου Κρήτης.
Ήδη αποτελέσματα όλων αυτών των μελετών έχουν δημοσιοποιηθεί σε αρκετά άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά ή έχουν παρουσιαστεί σε διεθνή ερευνητικά συνέδρια, ενώ το Ενυδρείο Κρήτης έχει συμμετάσχει σε διεθνή και εθνικά προγράμματα.
Αξέχαστη εμπειρία για μικρούς και μεγάλους
Οι χώροι του Ενυδρείου Κρήτης, με το μοναδικό τους περιβάλλον, διατίθενται για τη διοργάνωση διαφόρων κοινωνικών εκδηλώσεων για μικρούς και μεγάλους, καθώς επίσης και για συνεδρία και συναντήσεις. Για τους μικρούς μας φίλους το Ενυδρείο οργανώνει παιδικά πάρτι με μοναδικά, επιμορφωτικά και βιωματικά παιχνίδια, προσφέροντας μια ποιοτική και αξέχαστη εμπειρία.
«Κοιτάζοντας στα μάτια τη φάλαινα των 24 μέτρων» - Νέα μοναδική εμπειρία εικονικής πραγματικότητας
Η νέα μοναδική εμπειρία εικονικής πραγματικότητας στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα του Ενυδρείου Κρήτης θα σας καταπλήξει! Θα ζήσετε από κοντά το θαύμα και τη μαγεία του βυθού της θάλασσας, αντικρίζοντας μερικούς από τους μεγαλύτερους και πιο συναρπαστικούς θαλάσσιους οργανισμούς των ωκεανών.
«Τόλμησε να κοιτάξεις στα μάτια τη φάλαινα» των 24 μέτρων από απόσταση αναπνοής και να βρεθείς ανάμεσα σε ένα κοπάδι από φωσφορίζουσες μέδουσες ενός κοραλλιογενούς υφάλου. «Εξερεύνησε» με ειδικό φακό τη σκοτεινή Άβυσσο, ανακαλύπτοντας μερικά από τα πιο περίεργα και τρομακτικά είδη που ζουν στα βάθη των Ωκεανών, προτρέπουν τον επισκέπτη οι υπεύθυνοι του Ενυδρείου, προσφέροντάς του μια ξεχωριστή εμπειρία.
Το Ενυδρείο Κρήτης νοιάζεται και ευαισθητοποιεί το κοινό για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος. Το Ενυδρείο Κρήτης ακολουθεί τους κανόνες της ηθικής και της ευζωίας των φιλοξενούμενων θαλάσσιων οργανισμών και αποτελεί τον τόπο όπου γίνεται συνάντηση και γνωριμία των οργανισμών αυτών με τον άνθρωπο. Μέσω της πραγματοποίησης στοχευμένων δράσεων ευαισθητοποίησης, τα οφέλη που αποκομίζονται είναι πολλαπλά τόσο για τον επισκέπτη που μελετά, παρατηρεί και μαθαίνει για τους θαλάσσιους οργανισμούς, αλλά και για τους ίδιους τους οργανισμούς που εξαιτίας της μέριμνας και της φροντίδας που δέχονται δύνανται να αυξήσουν το προσδόκιμο ζωής τους και να αναπαραχθούν. Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην ευαισθητοποίηση του κοινού για είδη τα οποία απειλούνται τόσο από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, αλλά και από άλλους παράγοντες, όπως η κλιματική αλλαγή κ.ο.κ.
Έτσι οι ευαισθητοποιημένοι και σωστά ενημερωμένοι πολίτες πλέον μπορούν να ασκούν ουσιαστική επιρροή για την επίτευξη της προστασίας τόσο των οργανισμών, όσο και του υδάτινου περιβάλλοντος, αλλά και γενικότερα όλης της ζωής πάνω στον πλανήτη μας. Γιατί, όπως καταλήγουν οι υπεύθυνοι του Ενυδρείου, αν δε γνωρίζεις κάτι, δεν μπορείς να το προστατέψεις!
