Ο εντεταλμένος περιφερειακός σύμβουλος Πολιτικής Προστασίας Γιάννης Λεονταράκης μίλησε στη “Νέα Κρήτη” και στο neakriti.gr και στην Αγγέλα Δουλγεράκη για τη διαχρονική έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού, πολιτικής και οράματος και σημείωσε ότι η «αχίλλειος πτέρνα» της Πολιτικής Προστασίας παραμένει η απαξίωση, υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση των υπηρεσιών που εντάσσονται σε αυτήν.
«Εάν θέλουμε ισχυρό μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας, άμεσα, χθες θα πρέπει η Πολιτεία να αναθεωρήσει τον τρόπο σκέψης της και να ενισχύσει τους φορείς που την απαρτίζουν. Η ασφάλεια των πολιτών δεν άπτεται της “πολιτικής”, αλλά της ευθύνης», σημείωσε ενδεικτικά, για να προσθέσει ότι προσωπική του άποψη, αλλά και παραίνεση προς την Πολιτεία είναι η δημιουργία “Εθνικής Σχολής Πολιτικής Προστασίας”, παράλληλα με την επιμόρφωση των υπαλλήλων των ΟΤΑ, σε συνεργασία με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας.
Αναφερόμενος στις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε στο νησί εξαιτίας της δύσκολης γεωμορφολογίας του, με φαράγγια, γκρεμνά, δυσπρόσιτες περιοχές, κ.ά., είπε: «Οφείλουμε να χαρτογραφήσουμε τα δύσκολα κι επικίνδυνα σημεία. Οφείλουμε να ενισχύσουμε τα επιμέρους τοπικά σχέδια. Οφείλουμε να έχουμε επιπλέον αλληλεπίδραση μεταξύ μας οι φορείς της Πολιτικής Προστασίας. Οφείλουμε να ενημερώνουμε σωστά τους πολίτες για να γίνουν κοινωνοί της φιλοσοφίας ότι η πρόληψη κοστίζει λιγότερο της αποκατάστασης».
* Ποιος είναι ο ορισμός της Πολιτικής Προστασίας σήμερα;
«Με τον όρο “Πολιτική Προστασία” περιγράφεται το σύνολο των μέτρων που αποσκοπούν στην πρόληψη, ετοιμότητα, απόκριση και αποκατάσταση από φυσικές καταστροφές, τεχνολογικά ατυχήματα, έκτακτες ανάγκες γενικότερα.
Σκοπός της Πολιτικής Προστασίας είναι η προστασία της ανθρώπινης ζωής, δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας, όπως επίσης και η προστασία του περιβάλλοντος.
Γενικότερα τον μηχανισμό Π.Π. απαρτίζουν Σώματα Ασφαλείας, ΟΤΑ, κρατικές υπηρεσίες, εθελοντικές ομάδες κ.ά.».
* Οι ευθύνες της πώς καταμερίζονται σε Πολιτεία και πολίτες;
«Η Πολιτεία έχει τον πρώτο και κύριο ρόλο βάσει νομοθεσίας, έχει την ευθύνη να νομοθετεί, αλλά και να συντονίζει τους επιμέρους φορείς που απαρτίζουν τον μηχανισμό της Π.Π. Ουσιαστικά οι ευθύνες της Πολιτείας συμπυκνώνονται στις παρακάτω υποχρεώσεις:
Α) Πρόληψη και σχεδιασμός αντιμετώπισης (εντοπισμός τρωτών-επικίνδυνων σημείων).
Β) Ετοιμότητα (πλήρεις και στελεχωμένες υπηρεσίες, σωστή και έγκυρη ενημέρωση).
Γ) Αντιμετώπιση (συντονισμός υπηρεσιών, παροχή βοήθειας).
Δ) Αποκατάσταση (αρωγή σε πληγέντες, αποκατάσταση υποδομών).
Οι πολίτες δε, παρόλο που δεν έχουν κάποιου είδους θεσμική αρμοδιότητα, εντούτοις έχουν, έχουμε, ατομική και συλλογική ευθύνη να τηρούμε τα μέτρα προστασίας, τόσο στην πρόληψη όσο και κατά τη διάρκεια εκδήλωσης εκτάκτων αναγκών.
Να συμβουλεύονται τις ανακοινώσεις της ΓΓΠΠ, αλλά και των φορέων Tοπικής Αυτοδιοίκησης. Να σεβόμαστε τον συνάνθρωπό μας και το περιβάλλον!».
* Η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού πάνω σε ποιο στρατηγικό σχεδιασμό στηρίζεται για να αναλάβει τις υπηρεσίες αυτές;
«Η Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ ουσιαστικά στηρίζεται στον γενικό σχεδιασμό Π.Π. του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και στα ειδικά σχέδια δράσης ανάλογα την έκτακτη ανάγκη.
Η Π.Π. είναι μια αλυσίδα φορέων και υπηρεσιών σε εθνικό αλλά και τοπικό επίπεδο, που ο κάθε κρίκος ενεργεί βάσει των σχεδίων εκτάκτων αναγκών, αλλά και συντονισμένα μεταξύ μας, για την ανθεκτικότητα της κοινωνίας γενικότερα.
Τα επιχειρησιακά σχέδια Π.Π. ανάλογα την έκτακτη ανάγκη διαχωρίζονται σε:
Α) “ΙΟΛΑΟΣ” για τις δασικές πυρκαγιές.
Β) “ΒΟΡΕΑΣ” για τις χιονοπτώσεις-παγετό.
Γ) “ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ” για τους σεισμούς.
Δ) “ΔΑΡΔΑΝΟΣ” για τις πλημμύρες.
Ε) “ΤΑΛΩΣ” για την ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Ζ) ΣΑΤΑΜΕ για τα τεχνολογικά ατυχήματα (“Ηράκλειτος”).
Πέρα τα γενικά σχέδια, έχει σημασία κάθε Οργανισμός Τοπικής Αυτοδιοίκησης να έχει εκπονήσει το δικό του σχέδιο έκτακτης ανάγκης βάσει των δικών του αναγκών, αλλά και τη γεωμορφολογία του.
Ακόμα και στο σπίτι μας οφείλουμε να έχουμε σχέδια έκτακτης ανάγκης και το αναφέρω ως παραίνεση».
* Μιλάτε πολύ συχνά για κρίκους μιας αλυσίδας (Πολιτική Προστασία) που αν έστω και λίγο φθαρεί ένας από αυτούς, προκαλεί δυσλειτουργίες στο σύνολο με ανυπολόγιστη ζημιά. Τι θέλετε να πείτε;
«Νομίζω ο όρος “αλυσίδα” περιγράφει πλήρως τον μηχανισμό της Πολιτικής Προστασίας. Κάθε κρίκος της αποτελείται κι από έναν φορέα, έναν “παίχτη” δηλαδή. Εάν ένας “παίχτης” δεν είναι σωστά προετοιμασμένος ή δυσλειτουργεί, η “αλυσίδα” θα σπάσει και το αποτέλεσμα πιθανόν να έχει βαρύτατες συνέπειες για την κοινωνία. Αυτό συμβαίνει διότι κάθε κρίκος αποτελεί προηγούμενο, αλλά και συνέχεια του όλου εγχειρήματος».
* Ποιες είναι για εσάς φέτος οι αδυναμίες της αντιπυρικής περιόδου, καθώς υπουργείο και υπηρεσιακοί λένε ότι μπροστά μας έχουμε άλλη μια δύσκολη περίοδο, όμως τόσο προληπτικά όσο και κατασταλτικά θα έχουμε τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουμε κρίσιμες καταστάσεις. Σας ρωτάω, δηλαδή, ποια θεωρείτε πως είναι η “αχίλλειος πτέρνα” της Πολιτικής Προστασίας.
«Προσωπικά για μένα, όχι μόνο φέτος αλλά διαχρονικά και δεν αφορά μόνο την αντιπυρική περίοδο και την Πολιτική Προστασία, είναι η έλλειψη εθνικού σχεδιασμού, εθνικής πολιτικής, η έλλειψη οράματος.
Το πώς θα θέλαμε να είναι η χώρα, στους τομείς της δημόσιας διοίκησης μετά από 10, 20, 30 χρόνια και με γνώμονα το όραμα-σχέδιο να επιχειρήσουμε, αφήνοντας κάθε γενιά ένα “λιθαράκι” στην επόμενη.
Παρ’ όλα αυτά, για μένα η “αχίλλειος πτέρνα” είναι η απαξίωση, υποστελέχωση και υποχρηματοδότηση σημαντικών υπηρεσιών της αλυσίδας που ανέφερα προηγουμένως. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τα Δασαρχεία, που σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στην ευθύνη που τους αναλογεί.
Ακολούθως, οι μόνιμες προσλήψεις στους ΟΤΑ, οι συμβάσεις που δεν ανανεώνονται, τα “ψίχουλα” που λαμβάνουν μπροστά στις υποχρεώσεις που έχουν ή ανακύπτουν, όπως και μηδενική χρηματοδότηση στις Περιφέρειες. Καλός ο τεχνικός εξοπλισμός και πρέπει να εξοπλίζονται οι δυνάμεις πυρόσβεσης, όμως απαιτούνται μόνιμες προσλήψεις προσωπικού. Νομίζω - άλλωστε αυτό διαπιστώνουμε - πως τίποτα δεν είναι τυχαίο και πάρτε παράδειγμα την αποκομιδή των σκουπιδιών που είναι στην επικαιρότητα. Αρχικά η Πολιτεία απαξιώνει τις υπηρεσίες, όπως περιέγραψα, και εν συνεχεία το έργο των υπηρεσιών αναλαμβάνουν ιδιώτες, χωρίς να θέλω να δαιμονολογήσω την ιδιωτική πρωτοβουλία. Το ίδιο και με τα Δασαρχεία, τον ρόλο των οποίων πλέον έχουν αναλάβει συμπράξεις εταιρειών μέσω του ΤΑΙΠΕΔ.
Εάν θέλουμε ισχυρό μηχανισμό Πολιτικής Προστασίας, άμεσα, χθες θα πρέπει η Πολιτεία να αναθεωρήσει τον τρόπο σκέψης της και να ενισχύσει τους φορείς που την απαρτίζουν. Η ασφάλεια των πολιτών δεν άπτεται της “πολιτικής”, αλλά της ευθύνης».
* Σε μία δύσκολη Περιφέρεια όπως την Κρήτη, εξαιτίας του γεωμορφολογικού ανάγλυφού της, πού πρέπει να εστιάσουμε περισσότερο φέτος, κύριε Λεονταράκη;
«Κοινή ομολογία όλων, φυσικής και πολιτικής ηγεσίας, είναι πως η Περιφερειακή Ενότητα Κρήτης είναι η δυσκολότερη από άποψη επιχειρησιακής αντιμετώπισης.
Ξεκινώντας λοιπόν από το δεδομένο της δύσκολης γεωμορφολογίας του νησιού, φαράγγια, γκρεμνά, δυσπρόσιτες περιοχές κ.ά., οφείλουμε να χαρτογραφήσουμε τα δύσκολα κι επικίνδυνα σημεία. Οφείλουμε να ενισχύσουμε τα επιμέρους τοπικά σχέδια. Οφείλουμε να έχουμε επιπλέον αλληλεπίδραση μεταξύ μας οι φορείς της Πολιτικής Προστασίας. Οφείλουμε να ενημερώνουμε σωστά τους πολίτες για να γίνουν κοινωνοί της φιλοσοφίας ότι η “πρόληψη κοστίζει λιγότερο από την αποκατάσταση”».
* Αν έχουμε όλοι κατανοήσει τι σημαίνει Πολιτική Προστασία, με τι εφόδια ξεκινάμε ή ποιος είναι ο βαθμός ετοιμότητάς μας;
«Πιστέψτε με, στην Περιφέρεια Κρήτης, με επικεφαλής τον περιφερειάρχη, έχουμε καταλάβει απόλυτα την ευθύνη μας απέναντι στους πολίτες του νησιού. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο που πρόσφατα η Εθνική Αρχή Διαφάνειας κατέταξε πρώτη, μεταξύ δεκατριών Περιφερειών, την Περιφέρεια Κρήτης σε μέτρα πρόληψης αλλά και υλοποίησης των σχεδίων έναντι φυσικών καταστροφών.
Προσωπικά οφείλω και πρέπει δημόσια να ευχαριστήσω και να συγχαρώ τις υπηρεσίες μας. Παρά τις δυσκολίες, αποτελούν παράδειγμα και δε σας κρύβω πως ακόμα και στα σχέδια τεχνολογικών καταστροφών πρωτοπορούμε!
Δυστυχώς όμως η Πολιτεία δε θεωρεί ισότιμο μέρος την Αυτοδιοίκηση, αντιθέτως τη χρησιμοποιεί ενίοτε ως εκτελεστικό βραχίονα μικροπολιτικής.
Εφόδιό μας είναι η εμπειρία, δεν είναι άλλωστε λίγες οι φορές που στο πεδίο ενεργήσαμε και πέραν των αρμοδιοτήτων μας, όπως επίσης και η καθημερινή επαφή μεταξύ στελεχών της Πολιτικής Προστασίας.
Από άποψη επιχειρησιακή, πρόσφατα εξαγγέλθηκαν επιπλέον εφόδια για τις πυροσβεστικές δυνάμεις του νησιού τόσο σε εναέρια μέσα, τεχνολογικό εξοπλισμό, όσο και σε εποχικούς πυροσβέστες.
Πολύ σημαντικό εφόδιο, και οφείλουμε να τις ευχαριστήσουμε όλες, είναι οι εθελοντικές ομάδες του νησιού. Επιτελούν, και το έχουν αποδείξει, σημαντικό ρόλο στο όλο εγχείρημα της πρόληψης και αντιμετώπισης έκτακτων αναγκών. Σύντομα μάλιστα θα έχουμε τη δυνατότητα να τους συνδράμουμε επιπλέον στο έργο τους με παροχή εξοπλισμού.
Ωστόσο, εχθρός του καλού είναι το καλύτερο, άρα πάντα θα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης και άρα όσο καλός και να είναι ο βαθμός ετοιμότητας, πάντοτε κάτι θα μας διαφεύγει, που σημαίνει ξυπνάς και κοιμάσαι με την αγωνία!».
* Υπήρξαν αιτήματα προς το υπουργείο ΚΚΠΠ που έμειναν αιτήματα για διάφορους λόγους, όπως υπηρεσιακούς, οικονομικούς, αδυναμίας ή πολιτικούς;
«Πάγιο και βασικό αίτημα όλων των Περιφερειών είναι να θεσμοθετηθεί κωδικός χρηματοδότησης για την Πολιτική Προστασία! Ακόμα και σήμερα, για λόγους ανεξήγητους, δεν έχει υλοποιηθεί κι αποτελεί πραγματικά ντροπή για την Πολιτεία.
Επιτακτική ανάγκη είναι η πρόσληψη μόνιμου προσωπικού, αλλά ούτε αυτό βλέπουμε να συμβαίνει. Αντιθέτως βλέπουμε πληθώρα αρμοδιοτήτων να έρχονται στους ΟΤΑ από την Πολιτεία, χωρίς τους ανάλογους πόρους. Συγνώμη, αλλά αυτό δεν είναι Αυτοδιοίκηση!
Λέμε για χαρτογράφηση των επικίνδυνων σημείων, εμείς το έχουμε κάνει. Μάλιστα οι υπηρεσίες μας έχουν επισημάνει τι παρεμβάσεις απαιτούνται, με έτοιμες μελέτες. Δυστυχώς, όμως, η Πολιτεία έχει επιλεκτική ή και καθόλου ακοή. Για παράδειγμα, δε γίνεται να υπάρχουν έτοιμες μελέτες για αντιπλημμυρικά από την Περιφέρεια Κρήτης και η Πολιτεία να αναθέτει σε ξένη εταιρεία να συντάξει, υποτίθεται, μελέτες θωράκισης ή και διαχείρισης του νερού εντέλει.
Θέλει η Πολιτεία ασφαλείς πολίτες και υποδομές; Να αναλάβει την ευθύνη να απελευθερώσει πόρους για παρεμβάσεις ή να αναλάβει η ίδια να τις υλοποιήσει».
* Οι ΟΤΑ μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων ενισχύθηκαν ως έπρεπε; Σε προσωπικό και υποδομές.
«Είναι γεγονός πως ως Περιφέρεια αναζητούμε οποιοδήποτε χρηματοδοτικό εργαλείο. Όντως στο παρελθόν εξοπλίσαμε τις υπηρεσίες μας σε μέσα και τεχνικό εξοπλισμό, εκμεταλλευόμενοι ευρωπαϊκά προγράμματα και εξακολουθούμε. Δυστυχώς όχι όμως για μόνιμες προσλήψεις, όχι λόγω δικής μας αδυναμίας, αλλά λόγω πλαισίου της Ε.Ε.».
Τι πρέπει να κάνει η Πολιτεία - Πολιτική Προστασία όλο τον χρόνο
* Πολιτική προστασία 12 μήνες τον χρόνο μπορούμε να έχουμε;
«Προσωπική μου άποψη, αλλά και παραίνεση προς την Πολιτεία είναι η δημιουργία “Εθνικής Σχολής Πολιτικής Προστασίας”, παράλληλα με την επιμόρφωση των υπαλλήλων των ΟΤΑ, που κι εμείς διαχρονικά δρομολογούμε σε επίπεδο Περιφέρειας Κρήτης και Δήμων, σε συνεργασία με τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας.
Θα πρέπει οι υπάλληλοι-συνεργάτες μας, που ηγούνται των τμημάτων Π.Π., να έχουν “αποφοιτήσει” από την εν λόγω σχολή. Επιπλέον, έχω τη βεβαιότητα πως η Πολιτική Προστασία θα πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία, πρόταση που είχαμε καταθέσει στο παρελθόν κι επίσημα. Με τον τρόπο αυτό, επενδύοντας στην Παιδεία, καλλιεργούμε νέες γενεές Ελλήνων που θα έχουν από μικρά παιδία αναπτύξει την κουλτούρα του σεβασμού στο περιβάλλον και στον συνάνθρωπο.
Το όραμα που επιμένω και λέω... Ναι, με αυτόν τον τρόπο, όντως μπορούμε!».
