Ελιά ξερή

Η κλιματική κρίση απειλεί τις κρητικές καλλιέργειες - Άμεση λήψη μέτρων ζητούν οι φορείς

Κρήτη
Η κλιματική κρίση απειλεί τις κρητικές καλλιέργειες - Άμεση λήψη μέτρων ζητούν οι φορείς

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ραγδαία είναι η αύξηση των εισαγόμενων προϊόντων λόγω της μειωμένης παραγωγής

Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ και έχει έρθει για να ανατρέψει τα πάντα, αφού ο πρωτογενής τομέας παρακολουθεί “μουδιασμένος” τις εξελίξεις, την ώρα που οι καταναλωτές γεμίζουν τα καλάθια τους με εισαγόμενα και χαμηλότερης ποιότητας προϊόντα. 

Είναι γνωστό, άλλωστε, πως η Κρήτη εδώ και καιρό έχει βρεθεί αντιμέτωπη με την ανομβρία και την ξηρασία, οι οποίες με τη σειρά τους έχουν προκαλέσει ανεπανόρθωτες καταστροφές, με τους αγρότες φυσικά να βρίσκονται στον “αέρα”, ενώ ο πρόεδρος Μικρών Συνεταιρισμών της ΕΘΕΑΣ κ. Μύρων Χιλετζάκης ξεκαθαρίζει πως «η επιχείρηση που δε στεγάζεται δεν είναι επιχείρηση», αποδεικνύοντας έτσι πως αγρότες και κτηνοτρόφοι έχουν βρεθεί με τα χέρια δεμένα απέναντι στην κλιματική αλλαγή. 
Ωστόσο, εξίσου θύματά της φέρονται να είναι και οι καταναλωτές, οι οποίοι συναντούν την επικείμενη έλλειψη στα ράφια των σούπερ-μάρκετ, επιλέγοντας έτσι διαφορετικά είδη τροφίμων, τα οποία δεν έχουν καμία σχέση με αυτό που ονομάζουμε “Μεσογειακή διατροφή”. 

 

Το πρόβλημα υπάρχει και ζει ανάμεσά μας 

Αν και το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής δεν απασχολεί μεμονωμένες περιοχές, αλλά ολόκληρο τον πλανήτη, η Ελλάδα τα τελευταία χρόνια πλήττεται σοβαρά από το καταστροφικό της πέρασμα, ενώ, όπως επιβεβαιώνει και ο γεωπόνος κ. Τάσος Χαραλαμπής στη “Νέα Κρήτη” και το neakriti.gr, «η κλιματική αλλαγή μάς χτυπάει την πόρτα και προσπαθούμε με νύχια και με δόντια να μην της ανοίξουμε».

Ωστόσο, η αλλαγή της ατμόσφαιρας φέρνει στο προσκήνιο αλυσιδωτά προβλήματα, με το πρώτο και κυριότερο να είναι η συνολική καταστροφή της χλωρίδας. Βέβαια, η πρωταγωνίστρια στο “θρίλερ” της κλιματικής κρίσης είναι η ελιά, η οποία έχει πληγεί σε όλη την ελληνική επικράτεια, καθώς σημειώνονται αρνητικά αποτελέσματα τόσο στην ποιότητα και στην ποσότητα, όσο και στη γονιμοποίηση του καρπού. 

Πιο συγκεκριμένα, παλαιότερα η Κρήτη παρήγαγε 100 χιλιάδες τόνους ελαιολάδου, την ώρα που φέτος οι παραγωγοί... αγκομαχούν για 70 χιλιάδες.

Την ίδια εποχή πέρυσι είχαν ολοκληρωθεί όλες οι διαδικασίες μαζέματος, ενώ φέτος αντίστοιχα σημειώνονται μεγάλες καθυστερήσεις λόγω της αλλαγής του κλίματος, όπως επιβεβαιώνει και ο κ. Χιλετζάκης, πρόεδρος Μικρών Συνεταιρισμών της ΕΘΕΑΣ. Παράλληλα, εξίσου σημαντικό για όλους είναι η μείωση της ποιότητας, αφού ελαιοπαραγωγοί και καταναλωτές έρχονται αντιμέτωποι με το ίδιο πρόβλημα, ενώ η πηγή του προβλήματος σαφώς είναι η ξηρασία, καθότι ο καρπός πλέον είναι ξερικός και αφυδατωμένος. 
«Η κλιματική αλλαγή έχει ανατρέψει ολοκληρωτικά τον κύκλο της ζωής των ελαιόδεντρων, αφού η γονιμοποίηση του καρπού έχει αλλοιωθεί», ανέφερε στη “Νέα Κρήτη” και το neakriti.gr ο κ. Μύρων Χιλετζάκης και συνέχισε: «Ο κανόνας των ελαιόδεντρων ήταν ο εξής: Όταν η σοδειά δεν ήταν καλή, οι παραγωγοί περίμεναν τον επόμενο χρόνο καλύτερα αποτελέσματα. Τώρα, ενδεχομένως η κλιματική αλλαγή έχει θέσει διαφορετικούς κανόνες, με το παρελθόν να είναι μάλλον η εξαίρεση, καθώς κάθε χρόνο είναι και χειρότερα». 

Σαφώς, όλα τα παραπάνω είναι άμεσα συνδεδεμένα και με τις υπόλοιπες καλλιέργειες, όπως ξεκαθαρίζει και ο κ. Χαραλαμπής: «Τα περασμένα χρόνια τα εσπεριδοειδή, το αμπέλι και τα κηπευτικά άντεχαν την ατμόσφαιρα και τον καιρό της Κρήτης, ενώ τώρα δεν μπορούν να κρατηθούν στην ίδια κατάσταση, καθώς αδυνατούν να διατηρηθούν υπό αυτές τις συνθήκες». 

Πιο αναλυτικά, τα προϊόντα που απειλούνται είναι προφανώς η βρώσιμη ελιά και το λάδι, τα σταφύλια και το κρασί, τα εσπεριδοειδή, όπως είναι μανταρίνια, πορτοκάλια, λεμόνια και σίγουρα έχουν πληγεί και κάποια κηπευτικά, καθώς δεν μπορούν να καλλιεργηθούν χωρίς νερό. 

Γίνεται, λοιπόν, φανερό πως η ραχοκοκκαλιά της κρητικής αν όχι μεσογειακής διατροφής βρίσκεται υπό την απειλή της κλιματικής αλλαγής, δημιουργώντας έτσι ερωτηματικά τόσο στους παραγωγούς όσο και στους καταναλωτές. Παράλληλα, ο γεωπόνος κ. Τάσος Χαραλαμπής προτείνει βιώσιμες λύσεις, ενώ πιο συγκεκριμένα τονίζει: «Πρέπει με κάποιον τρόπο να αξιοποιήσουμε και να αποθηκεύσουμε το νερό των λιγοστών βροχών, όπως με κάποιο φράγμα. Επομένως το “κλειδί” είναι η σωστή και συνειδητή χρήση του νερού, μετά από μια επιτυχημένη αποταμίευση κατά τη διάρκεια του χειμώνα, καθώς τη θερινή περίοδο είναι αδύνατον να συλλεχθεί νερό, αφού σύμφωνα με τις τελευταίες μετρήσεις του καλοκαιριού, οι βροχοπτώσεις είναι σταθερά μηδενικές».

Αυξάνονται τα εισαγόμενα προϊόντα στα ράφια των σούπερ-μάρκετ 

Η Κρήτη φαίνεται πως αδυνατεί να υποστηρίξει τις επιθυμίες και τις ανάγκες των καταναλωτών, με αποτέλεσμα να οδηγείται στη μοναδική λύση, τα εισαγόμενα προϊόντα, τα οποία από τη μια καλύπτουν τις διατροφικές ανάγκες των καταναλωτών, από την άλλη όμως η γεύση τους δεν είναι ίδια με εκείνα των ντόπιων. Ωστόσο, πολλοί καταναλωτές δεν αγοράζουν πλέον εισαγόμενα προϊόντα, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται από την κλασική και εδραιωμένη διατροφή που προσφέρει ο τόπος μας.

Αξίζει να αναλυθεί και η παράμετρος "ακρίβεια", αφού η υγιεινή διατροφή έχει γίνει πολυτέλεια, αφού τα εισαγόμενα και τα ντόπια προϊόντα έχουν διαφορετική κοστολόγηση. 

Για παράδειγμα, δεν είναι λίγες οι φορές που στα ράφια των σούπερ-μάρκετ τα εισαγόμενα εμφανίζονται σε καλύτερη και πιο προσιτή τιμή, ενώ στην αντίθετη πλευρά βρίσκονται τα ντόπια, τα οποία σταδιακά ακριβαίνουν, όπως είναι το λάδι, που λόγω της κλιματικής αλλαγής η τιμή του ανά καιρούς έχει φτάσει έως και 17 ευρώ για τους καταναλωτές. 

«Αν η Κρήτη αναγκαστεί να υποκύψει στον κλοιό των εισαγόμενων προϊόντων, θα είναι πράγματι καταστροφικό», επιβεβαιώνει και ο κ. Τάσος Χαραλαμπής.

Και ο πρόεδρος Μικρών Συνεταιρισμών της ΕΘΕΑΣ είπε ότι «τα εισαγόμενα προϊόντα έχουν ήδη κατακτήσει την τοπική αγορά σε συγκεκριμένα είδη. Για παράδειγμα, η Κρήτη έχει εγκαταλείψει την καλλιέργεια της σταφίδας, δίνοντας τη “σκυτάλη” στην Τουρκία, η οποία προμηθεύει το νησί μας με χιλιάδες τόνους σταφίδας. Την ίδια ώρα που ο νομός Ηρακλείου τη δεκαετία του ’60 καλλιεργούσε ετησίως 130 χιλιάδες τόνους σταφίδας, με ολόκληρη την Τουρκία τότε να παράγει μόλις 30 χιλιάδες». 

Όλα τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα την εγκατάλειψη του πρωτογενούς τομέα, με αγρότες και παραγωγούς να αποφασίζουν να στραφούν προς διαφορετικές κατευθύνσεις, ενδεχομένως πιο βιώσιμες και κερδοφόρες. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί πως η οικονομία της Κρήτης αλλάζει μοντέλο, αφού πριν δεκαετίες οι δύο πυλώνες της τοπικής οικονομίας ήταν ο τουρισμός και ο πρωτογενής τομέας, την ίδια στιγμή που τώρα βαδίζουμε στο μονοπώλιο του τουρισμού, αφού υπάρχουν περιπτώσεις ακόμα και αγροτών που στρέφονται προς τα εκεί. 

Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης - Απειλείται η μεσογειακή διατροφή, αλλά η Κρήτη έχει τη λύση

Το μοντέλο της μεσογειακής διατροφής έχει ως πυρήνα τις θρεπτικές συνήθειες ορισμένων χωρών, οι οποίες βρέχονται από τη Μεσόγειο θάλασσα. Βέβαια, πρωταγωνιστικό ρόλο είχε κάποτε η Κρήτη, καθώς στις αρχές της δεκαετίας του ’60 το νησί μας βρέθηκε στο “μικροσκόπιο” των ερευνητών, στρέφοντας το ενδιαφέρον τους στη μακροζωία των κατοίκων, χαρακτηρίζοντας την περίπτωσή τους «φαινόμενο της Κρήτης». 

Παρ’ όλα αυτά, εν έτει 2024 δε σημειώνονται τα ίδια θετικά αποτελέσματα του παρελθόντος, αφού σε όλη τη Μεσόγειο οι φυσικές καταστροφές είναι τεράστιες, με την Ισπανία για παράδειγμα να αντιμετωπίζει τον ίδιο εχθρό με διαφορετική μορφή, καθώς καταστροφές από πλημμύρες δεν είχαν προηγούμενο. Έτσι λοιπόν, η κλιματική αλλαγή είναι φανερό πως δεν έχει σύνορα, καθώς δείχνει τα... “δόντια” της σε όλες τις γειτονικές χώρες, απειλώντας τη διατροφική αλυσίδα, η οποία θρέφει εδώ και πολλές γενιές εκατομμύρια ανθρώπους. 

αγροτεμάχια, δασικοί χάρτες

Επομένως, τα πρωτοφανή καιρικά φαινόμενα και η αλλαγή της ατμόσφαιρας είναι μια πολυπαραγοντική κατάσταση με πολλαπλά μέτωπα, όπως επιβεβαιώνει και η κ. Αντωνία Ψαρουδάκη, επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστημών Διατροφής και Διαιτολογίας του Μεσογειακού Πανεπιστημίου. 

Ωστόσο, ελπιδοφόρα μηνύματα στέλνει το ΕΛΜΕΠΑ, δίνοντας λύσεις στις επικείμενες ελλείψεις λόγω της κλιματικής αλλαγής και των καταστροφών, ενώ όπως εξηγεί και η επίκουρη καθηγήτρια, «ήδη πριν την κλιματική αλλαγή είχαμε δραστηριοποιηθεί, ώστε να ταυτοποιήσουμε ορισμένα παραδοσιακά προϊόντα της Κρήτης, δημιουργώντας έτσι ψήγματα μιας άλλης εποχής, με την παραδοσιακή διατροφή της Κρήτης να αποκτά συγκεκριμένη πληροφορία, με επικυρωμένες ονομασίες και πρωτόκολλα καλλιέργειας». 

Η ίδια συνεχίζει: «Κάτι τέτοιο προφανώς εξυπηρετεί την τρέχουσα επικίνδυνη κατάσταση της κλιματικής αλλαγής, αφού με αυτόν τον τρόπο προστατεύονται οι φυτικοί πόροι της Κρήτης, διαφυλάσσοντας έτσι και τις ευεργετικές διατροφικές συνήθειες του νησιού, ενώ ταυτόχρονα με αυτόν τον τρόπο οι αγρότες έχουν έναν άξονα καλλιέργειας, προλαμβάνοντας έτσι και την υγεία του καταναλωτή, καθώς πρόκειται για τοπικά προϊόντα, στα οποία ανιχνεύονται ουσίες με αντιμικροβιακές δράσεις, οι οποίες σαφώς επαληθεύονται σύμφωνα με διεθνή συστήματα». 

Παράλληλα, σύμφωνα με την επίκουρη καθηγήτρια, η μελέτη αφορά φυτά που βρίσκονται στην κατηγορία C4, καθώς, όπως μας εξηγεί η ίδια, «είναι μια περίπτωση φυτών, καρπών ή χόρτων που απορροφούν περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα από εκείνα τύπου C3, ενώ ταυτόχρονα όλα δείχνουν πως καλλιεργούνται με λιγότερο νερό και σε αλατοποιημένα εδάφη. Ενώ γίνεται φανερό πως με αυτόν τον τρόπο έχουν την ευκαιρία να καλλιεργηθούν πιο υποβαθμισμένα εδάφη, δίνοντας έτσι λύσεις σε πολλά προβλήματα που προκαλεί η κλιματική αλλαγή». 

Ωστόσο, η πρακτική αυτή πράγματι λύνει τα χέρια τόσο στους παραγωγούς, όσο και στους καταναλωτές, καθώς δημιουργούνται γενετικές δεξαμενές, με τους παραγωγούς να έχουν πλέον κοινό άξονα καλλιέργειας για τα πλέον εύκολα καλλιεργήσιμα προϊόντα, με το νησί να βρίσκεται και πάλι στην ευχάριστη θέση να αποκτά πίσω έστω και λίγο την αυτάρκειά του.

Ταυτόχρονα αντιμετωπίζονται και τα προβλήματα μετάδοσης ασθενειών, αφού τα περισσότερα προϊόντα θα καλλιεργούνται εντός του νησιού, ενώ με τον περιορισμό των εισαγόμενων προϊόντων μειώνεται και το ενεργειακό αποτύπωμα της μεταφοράς, δεδομένου ότι μπορεί να δεχόμαστε προϊόντα από την άλλη πλευρά του κόσμου. Έτσι λοιπόν, υπάρχει ελπίδα και “αντίδοτο” στην καλλιέργεια εν μέσω της κλιματικής αλλαγής, καθώς το ΕΛΜΕΠΑ δίνει λύσεις, οι οποίες ανταποκρίνονται στη σύγχρονη πραγματικότητα. 
 

ΤΑ ΝΕΑ του neakriti.gr στο Google News