Η Κρήτη, ένας τόπος με μακραίωνη ιστορία φιλοξενίας και πολιτισμικής συνύπαρξης, βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με την πρόκληση της διαχείρισης των αυξανόμενων μεταναστευτικών ροών.
Με τις αυξανόμενες τάσεις των μεταναστών και προσφύγων στη νότια Κρήτη, τη Γαύδο και τα Δωδεκάνησα να αποτελούν πλέον καθημερινότητα, το ζήτημα της δημιουργίας υποδομών υποδοχής και ταυτοποίησης αποκτά πρωταρχική σημασία, μέσα σε ένα ευρύτερο σύμπλεγμα συντονισμού.
Σύμφωνα με τον αντιδήμαρχο Κοινωνικής Μέριμνας του Δήμου Ηρακλείου, Γιώργο Τσαγκαράκη, ο οποίος έχει τη δικαιοδοσία επί των θεμάτων μετανάστευσης, η παρούσα κατάσταση στην Κρήτη φαίνεται να μην έχει οδηγήσει ακόμα σε έντονες πιέσεις, ωστόσο η έλλειψη επαρκών υποδομών δημιουργεί σοβαρές προκλήσεις.
«Οι αφίξεις των μεταναστών είναι πλέον συχνές, αλλά το κεντρικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε είναι η έλλειψη υποδομών», όπως επισημαίνει.
Κρίσιμο κρίνεται να αναφερθεί ότι το περασμένο έτος το νησί είδε κατακόρυφη άνοδο στους αριθμούς των αφίξεων, αφού συνολικά το 2023 σημειώθηκαν μόλις 780 αφίξεις, ενώ το 2024 ξεπέρασαν τους 4.700 μετανάστες. Τα κέντρα ταυτοποίησης και φιλοξενίας που υπάρχουν στην ενδοχώρα συχνά δεν επαρκούν, με αποτέλεσμα οι μετανάστες να φιλοξενούνται προσωρινά σε ακατάλληλους χώρους, όπως το υπόστεγο στάθμευσης του Λιμεναρχείου Χανίων.
Επ’ αυτού, η ανάγκη για τη δημιουργία υποδομών κρίνεται επιτακτική, ιδιαίτερα σε περιοχές που δέχονται μεγαλύτερες ή αυξανόμενες ροές. Η κατάσταση στο Ηράκλειο παραμένει προς το παρόν διαχειρίσιμη, με τις μεταναστευτικές ροές να μην ασκούν ιδιαίτερη πίεση. Ωστόσο, η έλλειψη υποδομών καθιστά την κατάσταση ευάλωτη σε ενδεχόμενη αύξηση των αφίξεων.
Ωστόσο, «η Κρήτη αντιμετωπίζει αυξανόμενες μεταναστευτικές ροές. Παρά το γεγονός ότι μέχρι στιγμής δεν έχουμε δομές φιλοξενίας, ο αυξανόμενος συντονισμός μεταξύ των υπηρεσιών - Λιμενικό, Ερυθρός Σταυρός, τοπικές Αρχές - μας επιτρέπει να διαχειριζόμαστε την κατάσταση», επισήμανε ο κ. Τσαγκαράκης.
Περαιτέρω, αυτό που γίνεται αντιληπτό είναι ότι η διαδικασία διάσωσης και μεταφοράς των μεταναστών αποτελεί κύρια ευθύνη του Λιμενικού Σώματος, το οποίο όμως αντιμετωπίζει προβλήματα, όπως η έλλειψη σκαφών. Μετά τις διαδικασίες διάσωσης, οι τοπικές Αρχές αναλαμβάνουν τη φροντίδα και τη μεταφορά των μεταναστών σε δομές της ενδοχώρας. Επεξηγηματικά, ο Δήμος αναλαμβάνει την παροχή φαρμάκων και σε άμεση συνεργασία με τον Ερυθρό Σταυρό, ο οποίος παρέχει την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη, προχωρούν στην ολοκλήρωση των απαραίτητων διαδικασιών, προκειμένου να μπορέσουν να μεταφερθούν οι αποκαλούμενες ως «νέες αφίξεις» σε δομές της πάνω Ελλάδας.
Συνοψίζοντας, γίνεται αντιληπτό ότι η τοπική κοινότητα δεν έρχεται σε επαφή με τις νέες μεταναστευτικές ροές και τούτο διότι με το που γίνονται οι διαδικασίες μεταφέρονται απευθείας σε δομές, οι οποίες στεγάζονται στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Οι ενέργειες του Δήμου Ηρακλείου
Ο Δήμος Ηρακλείου, αν και δε διαχειρίζεται άμεσα τις νέες ροές, έχει προχωρήσει σε σημαντικές πρωτοβουλίες ενσωμάτωσης, όσον αφορά τους μετανάστες οι οποίοι διαμένουν μόνιμα στην περιοχή. Όπως υπογραμμίζει ο κ. Τσαγκαράκης, ο Δήμος συνεργάζεται στενά με φορείς, όπως την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, για τη διευκόλυνση της ένταξης.
«Έχουμε δημιουργήσει το Κέντρο Ένταξης Μεταναστών που έχει εξυπηρετήσει περισσότερους από πέντε χιλιάδες μετανάστες, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα να αποκτήσουν τα απαραίτητα έγγραφα, απαραίτητα, για τη μόνιμη παραμονή και ένταξή τους», τόνισε ο κ. Τσαγκαράκης, προσθέτοντας πως « επιπλέον, οργανώνουμε μαθήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας, η οποία μέχρι στιγμής αφορά 50 άτομα».
Σημαντικός, επίσης, είναι ο ρόλος του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών (ΣΕΜ), το οποίο λειτουργεί συμβουλευτικά προς τον Δήμο, παρέχοντας κατευθύνσεις για την καλύτερη υποστήριξη των μεταναστών. Το Συμβούλιο αποτελείται από εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, οργανώσεις και ερευνητικά κέντρα, διασφαλίζοντας μια ολιστική προσέγγιση στη διαχείριση της ένταξης.
Οι σχεδιασμοί του υπουργείου
Παρά την αναγνώριση του προβλήματος, η δημιουργία Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης στην Κρήτη παραμένει εκκρεμής. Ο σχεδιασμός που είχε αναγγελθεί το προηγούμενο έτος από τον πρώην υπουργό Μετανάστευσης, κ. Καιρίδη, περιλαμβάνει τη δημιουργία μικρών δομών, χωρητικότητας 300 ατόμων, οι οποίες θα παρείχαν βραχυπρόθεσμη φιλοξενία. Ωστόσο, η υλοποίηση αυτού του σχεδίου φαίνεται να έχει “παγώσει”.
Σε ερώτηση αναφορικά με τον λόγο αυτής της καθυστέρησης, ο αντιδήμαρχος ανέφερε πως «η δημιουργία των δομών εμπίπτει στη δικαιοδοσία της κεντρικής κυβέρνησης και ειδικότερα στο υπουργείο Μετανάστευσης. Η αλήθεια είναι ότι δε γνωρίζουμε τους λόγους για τους οποίους δεν προχωράει το παραπάνω σχέδιο».
Σε παλαιότερες δηλώσεις της στον Τύπο, η αντιδήμαρχος Κοινωνικής Πολιτικής του Δήμου Χανίων κ. Ελένη Ζερβουδάκη είχε επιβεβαιώσει την ύπαρξη διαδικασιών αναζήτησης κατάλληλων χώρων για τη δημιουργία δομών, με προτεινόμενες τοποθεσίες να περιλαμβάνουν ανενεργά στρατόπεδα ή άλλους δημόσιους χώρους.
Ο ρόλος της στο εθνικό σχέδιο διαχείρισης
Η αυξητική τάση των ροών προς τη νότια Κρήτη έχει οδηγήσει σε μια αναγκαία εξέταση του ενδεχομένου δημιουργίας κλειστών ελεγχόμενων δομών στο νησί, από την κεντρική κυβέρνηση, με τα σχέδια να βρίσκονται ακόμα σε υποτυπώδες και μη εφαρμόσιμο επίπεδο. Συγκεκριμένα, σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νίκος Παναγιωτόπουλος, τόνισε ότι «οποιαδήποτε απόφαση θα ληφθεί σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες».
Οι συνεχείς αφίξεις μεταναστών από την Αφρική και τη Μέση Ανατολή έχουν αυξήσει την πίεση για την εύρεση λύσεων, ενώ η αυξανόμενη ένταση στη Μέση Ανατολή, με τον πόλεμο στη Γάζα και την πολιτική ανακατάταξη του συριακού οικοδομήματος, προκαλούν ανησυχία για την περαιτέρω αύξηση των ροών, με τον κ. Τσαγκαράκη να υπολογίζει πως «θα δούμε αυξημένα κύματα κατά τη διάρκεια του έτους».
Ωστόσο, η θετική ανταπόκριση της τοπικής κοινωνίας και οι πρωτοβουλίες ενσωμάτωσης των μόνιμων μεταναστών φαίνεται να αποτελούν ελπιδοφόρα δείγματα για το μέλλον. Η συνεργασία μεταξύ τοπικών και διακυβερνητικών φορέων, η ταχύτητα στη λήψη αποφάσεων και η ευαισθησία απέναντι στις ανθρωπιστικές ανάγκες είναι τα “κλειδιά” στη βιώσιμη και δίκαιη διαχείριση της κατάστασης. Η πρόκληση, όμως, παραμένει μεγάλη και η πορεία προς τη λύση απαιτεί συνεχή εγρήγορση και δέσμευση.
