Η σχεδιασμένη φονική παράσυρση και η ξαφνική απώλεια της αδικοχαμένης Ράνιας, που σόκαραν το πανελλήνιο χθες, έφεραν στην επιφάνεια ένα πρόβλημα που υπάρχει βαθιά στα θεμέλια της ελληνικής κοινωνίας και τα “σαπίζει” όλο και πιο πολύ, όσο παραμένει άλυτο.
Αυτός που έπραξε τη φοβερή ανθρωποκτονία αποδείχτηκε ότι είχε σοβαρά ψυχιατρικά προβλήματα, τα οποία εμφανέστατα δεν είχαν θεραπευτεί. Αυτό το ρεπορτάζ δεν έχει σκοπό να δώσει ελαφρυντικά στη φρικτή πράξη του κατηγορουμένου, τουναντίον στοχεύει να ευαισθητοποιήσει τον αναγνώστη στο θέμα της ψυχικής υγείας, που σε περιπτώσεις όπως αυτή, όταν μένει αθεράπευτο, έχει ζοφερές συνέπειες.
Γιατί, κακά τα ψέματα, αν ο 33χρονος δολοφόνος είχε διαγνωστεί και θεραπευτεί ή έστω αν δεχόταν να λάβει τη θεραπεία που του πρότειναν οι γιατροί του Νοσοκομείου Ρεθύμνου λίγες μέρες πριν γίνει το μοιραίο, τότε η Ράνια θα ήταν ακόμη εδώ.
Η Ελλάδα, όπως και όλος ο υπόλοιπος κόσμος, οφείλει να καταλάβει ότι οι ψυχικές νόσοι είναι εξαιρετικά σοβαρές και πρέπει να θεραπεύονται ανάλογα. Με απλά λόγια, αν ο κατηγορούμενος πήγαινε στο νοσοκομείο με σπασμένο πόδι αντί για τη σοβαρή ψυχική ασθένεια που έχει, τότε δεν υπήρχε περίπτωση εκείνος να αρνηθεί τη θεραπεία και οι γιατροί σίγουρα δεν θα τον άφηναν να φύγει έτσι απλά. Όταν ένας άνθρωπος διαγνωστεί με ψυχική ασθένεια και την αφήσει να “δράσει” ανενόχλητη, μπορεί να τον καταστρέψει, όπως κάθε άλλη ασθένεια που δε λαμβάνει ιατρική βοήθεια. Πρώτα καταστρέφεται ο ίδιος κι έπειτα αρχίζει να επηρεάζει τους γύρω του. Όταν πλέον φτάσει σε ακραία επίπεδα σε περιπτώσεις όπως η χθεσινή, γίνεται πραγματικά επικίνδυνος.
Προσωπείο δύναμης
Σύμφωνα με το αρχαίο ρητό «Νους υγιής εν σώματι υγιεί», αν το σώμα είναι υγιές, τότε και το πνεύμα είναι υγιές. Τι γίνεται όμως όταν το πνεύμα αρρωσταίνει; Η κατάσταση χειροτερεύει όταν ο άρρωστος δε βρίσκει θεραπεία, είτε επειδή αυτός δεν καταλαβαίνει ότι τη χρειάζεται, είτε επειδή δεν παρέχεται από κανέναν. Η θεραπεία ψυχικών ασθενειών είναι εξαιρετικά δύσκολη μία διάγνωση ακόμη ακολουθείται από τρομερή απαξίωση και κριτική. Αυτή η αντιμετώπιση, που σίγουρα δεν αρμόζει σε όποιον άνθρωπο χρειάζεται βοήθεια, αμβλύνεται σημαντικά για τους άνδρες. Τα παραδοσιακά “ιδανικά” που προορίζονται γι’ αυτούς, απαιτούν να είναι πάντα στωικοί, δυνατοί και θαρραλέοι. Ουσιαστικά υποχρεώνουν τους άνδρες να μπουν σε ένα άφθαρτο “καλούπι” που δεν τους αφήνει να δείχνουν τα συναισθήματά τους. Τους αναγκάζει να ζουν και να αναπνέουν πίσω από ένα προσωπείο δύναμης, το οποίο τους αποτρέπει από το να ζητήσουν βοήθεια. Πρέπει να σπάσει αυτό το “καλούπι” και να αφαιρεθεί οτιδήποτε άλλο εμποδίζει τον κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως φύλου, να αναζητήσει θεραπεία γι’ αυτά που “βράζουν” μέσα του.
«Η βία μπορεί να υπάρχει ακόμη και σε έναν άνθρωπο που έχει σώας τας φρένας. Πολλοί ασθενείς, μεγάλο ποσοστό είναι άνδρες, που έχουν προβλήματα ψυχικά, επιλέγουν να τα “πνίξουν” στο αλκοόλ και τις ουσίες»
Tο neakriti.gr μίλησε με έναν πλέον ειδικό, τον ψυχολόγο και ψυχοθεραπευτή κ. Νικόλαο Παπανικολάου, ο οποίος μας πληροφορεί ότι ευτυχώς τα τελευταία χρόνια το “χάσμα” ανάμεσα σε άνδρες και γυναίκες έχει καλυφθεί.
«Από προσωπική μου εμπειρία σας λέω ότι αυτή τη στιγμή είναι 50/50. Ήδη από την περίοδο της οικονομικής κρίσης, το “ταμπού” που υπήρχε στην ψυχική υγεία άρχισε να διαλύεται και η διαδικασία της θεραπείας να “αποποινικοποιείται” στα μάτια πολλών διστακτικών ασθενών, αφού υπήρχε πλέον ένα ξεκάθαρο πρόβλημα, που έκανε τους πάντες να “χτυπήσουν την πόρτα” του ειδικού: το οικονομικό.
Δεν υπάρχει κάποια αξιόλογη έρευνα βέβαια που να μας επιβεβαιώσει το ποσοστό, όμως αυτή η προθυμία, κυρίως νέων ανδρών, να φροντίσουν τον εαυτό τους, που παρατηρείται είναι πολύ ενθαρρυντική».
Εξαιρετικά “λεπτό” θέμα
Ο κ. Παπανικολάου μίλησε και για ένα εξαιρετικά “λεπτό” θέμα, τη βία και πώς αυτή συνδέεται με μία ψυχική πάθηση. Έκανε ξεκάθαρο από την αρχή ότι «είναι μύθος πως ένας ασθενής απαραίτητα θα ασκήσει βία και είναι επικίνδυνος. Η βία μπορεί να υπάρχει ακόμη και σε έναν άνθρωπο που έχει σώας τας φρένας. Πολλοί ασθενείς, μεγάλο ποσοστό είναι άνδρες, που έχουν προβλήματα ψυχικά, επιλέγουν να τα “πνίξουν” στο αλκοόλ και τις ουσίες. Είναι ένας τρόπος “αυτοθεραπείας” η κατάχρηση, που μπορεί να φέρει τον ασθενή στο σημείο να χρησιμοποιεί τη βία».
Η Πολιτεία πρέπει να κινητοποιηθεί και να προσφέρει δομές αξιόπιστες
Όμως ο κ. Παπανικολάου τόνισε ότι η περίπτωση του κατηγορουμένου είναι ειδική: «Το άτομο αυτό δεν έχει σώας τας φρένας, είναι ξεκάθαρο, και το έγκλημα το διέπραξε σε κατάσταση παραληρήματος, σε επίπεδο που δεν ήξερε ποιον πάτησε. Αυτό βέβαια δεν τον δικαιολογεί, όμως εντείνει την ανάγκη να διαγνωστεί η ασθένεια που προκαλεί τη βία».
Αυτό φαίνεται να είναι γενικά η “πολιτική” του κ. Παπανικολάου για τους “βίαιους” ασθενείς: «Δεν πρέπει να βλέπουμε τη βία αυτή καθαυτή, αλλά πρέπει να εξετάσουμε την ασθένεια που υποβόσκει και προκαλεί τη βία».

«Χρειάζονται οργανωμένες δημόσιες δομές»
Σε μία πρόχειρη εκτίμηση που έκανε για την κατάσταση, είπε: «Μιλάμε για παθολογία ενεργή και υποτροπιάζουσα. Δεν είναι διάγνωση της τελευταίας εβδομάδας. Όπως έχετε πληροφορηθεί κι εσείς, υπήρχαν πολλά προειδοποιητικά σημάδια».
Αυτό όμως που δεν υπήρξε ήταν οι επαρκείς δομές για να θεραπευτεί ο άνθρωπος αυτός. «Υπάρχει κοινωνική υπηρεσία;», αναρωτήθηκε ο κ. Παπανικολάου και μ’ αυτό ανοίγει μία μεγάλη συζήτηση. Το νοσοκομείο είναι η «τελευταία ελπίδα» του ασθενούς και δε θα έπρεπε να βασίζεται σ’ αυτό για την ολοκληρωμένη του θεραπεία. Σε αυτή και σε κάθε άλλη περίπτωση χρειάζονται οργανωμένες δημόσιες δομές, που αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν.
«Οι δομές Ψυχικής Υγείας είναι σε επίπεδο κάτω του ελεεινού», σχολιάζει χαρακτηριστικά ο κ. Παπανικολάου. «Αν υπήρχε συνετή παρακολούθηση, οι γιατροί θα μπορούσαν να προλάβουν τέτοιες καταστάσεις και να αποτρέψουν περιπτώσεις κακοποίησης και βίας».
Ο ψυχολόγος περιγράφει ότι με την τωρινή κατάσταση των δομών Ψυχικής Υγείας αυτό είναι φύσει αδύνατο: «Είναι υποστελεχωμένες σε τραγικό επίπεδο. Φανταστείτε ότι πολλές κλείνουν το σαββατοκύριακο και αναγκάζεται ο ασθενής να επιστρέψει στο βίαιο περιβάλλον από το οποίο προσπαθεί να θεραπευτεί. Ξέρετε πόσο πίσω πάει αυτό το πράγμα τη θεραπεία του;». Πάντως, ένα είναι σίγουρο, ότι αυτή η τραγωδία πρέπει να σημάνει συναγερμό στην Πολιτεία, ότι πρέπει να κινητοποιηθεί και να προσφέρει δομές αξιόπιστες, που θα δίνουν στον κόσμο τη βοήθεια που χρειάζεται.