Τη “μαύρη” και ανασφάλιστη εργασία αφορούν 6 στα 10 πρόστιμα που επέβαλε η Επιθεώρηση Εργασίας σε επιχειρήσεις το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024. Αξιοπρόσεκτο είναι το στοιχείο ότι η ψηφιακή κάρτα εργασίας δεν απέφερε τα αναμενόμενα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση παράνομων πράξεων, καθώς από το σύνολο των 1.039 παραβάσεων, οι 206 αφορούν επιχειρήσεις που έχουν υιοθετήσει το μοντέλο της ψηφιακής κάρτας, ήτοι το 19,82%.
Η υποστελέχωση των υπηρεσιών, που είναι επιφορτισμένες με το έργο της Επιθεώρησης Εργασίας, και η έλλειψη εντατικών ελέγχων ενισχύουν τα φαινόμενα εργοδοτικής αυθαιρεσίας, σύμφωνα με τα εργατικά συνδικάτα.
Ο παράγοντας των αδήλωτων υπερωριών εξακολουθεί να βρίσκεται στις πρώτες θέσεις της παραβατικότητας από πλευράς εργοδοσίας, αφού μεγάλο μέρος των εργαζομένων εξακολουθεί να απασχολείται περισσότερες ώρες από τις συμφωνημένες, όπως προβλέπει η σύμβαση που υπογράφει ο εργαζόμενος. Ειδικότερα, τον μήνα Αύγουστο εντοπίστηκαν 609 παραβάσεις, οι οποίες αφορούν τα ωράρια εργασίας, που αυτό αντιστοιχεί στο ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό του 58,61% του συνόλου των ελέγχων.
Αντίστοιχη κατάσταση εντοπίζεται και στα στοιχεία οκταμήνου, αφού σε σύνολο 8.153 παραβάσεων, εντοπίστηκαν 4.694 παραβάσεις που αφορούν στο ωράριο.
Καθημερινά τα περιστατικά εργοδοτικής ασυδοσίας και στην Κρήτη
Ο πρόεδρος του Εργατικού Κέντρου Ηρακλείου κ. Στέλιος Βοργιάς, σχολιάζοντας τα στοιχεία που προέκυψαν μέσα από τους ελέγχους που έκανε το σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, επεσήμανε ότι τα αποτελέσματα θεωρούνται αναμενόμενα και συστήνει εντατικότερους ελέγχους στους χώρους εργασίας από τις αρμόδιες υπηρεσίες, οι οποίες σήμερα στελεχώνονται από ένα πολύ περιορισμένο αριθμό υπαλλήλων.
«Δε μας παραξενεύουν τα στοιχεία που ανακοίνωσε το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, δυστυχώς καθημερινά συναντάμε αρκετά περιστατικά εργοδοτικής ασυδοσίας. Όταν βλέπεις μέσα στον “ΕΡΓΑΝΗ” ότι ένα μεγάλο ποσοστό εργαζομένων, περίπου 60%, δηλώνεται για τετράωρη απασχόληση, αντιλαμβάνεστε ότι αυτό δεν ισχύει απολύτως, εφόσον υπάρχουν εργοδότες που επιβάλλουν στους υπαλλήλους τους ένα διαφορετικό ωράριο από αυτό που έχουν δηλώσει στις συμβάσεις εργασίας. Το ίδιο ισχύει και στους κλάδους που ζητούν επίμονα εργατικά χέρια, όπως στον κλάδο του Επισιτισμού-Τουρισμού. Πίσω απ’ όλα αυτά βέβαια κρύβονται τα παράνομα σχέδια που προωθεί μία μερίδα της εργοδοσίας, όπως εισφοροδιαφυγή και μικρότερες οικονομικές απολαβές προς τους εργαζομένους».
Η ψηφιακή κάρτα εργασίας αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο για την αποτροπή φαινομένων εργοδοτικής αυθαιρεσίας, ωστόσο, αν αυτό δε συνοδευτεί από εντατικούς επιτόπιους ελέγχους στους χώρους δουλειάς, δεν μπορεί να λειτουργήσει αποτελεσματικά, αφού και πάλι αυτοί που θέλουν να παρανομήσουν θα βρίσκουν τρόπους να το κάνουν, εξασφαλίζοντας πολλές φορές την ανοχή και τη συναίνεση των εργαζομένων, όπως υποστηρίζουν οι εκπρόσωποι των εργατικών σωματείων.
«Ο ρόλος της ψηφιακής κάρτας είναι θετικός, γι’ αυτό ως εργατικά σωματεία είδαμε με καλό μάτι την εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου. Παρ’ όλα αυτά, το μέτρο για να αποδώσει πρέπει να συνοδεύεται από εντατικούς ελέγχους της Επιθεώρησης στους χώρους εργασίας. Για παράδειγμα, ένας εργαζόμενος υποθέτουμε ότι φεύγει από τη δουλειά του στις 4 το απόγευμα, σύμφωνα με το ωράριο που προβλέπει η σύμβασή του, όμως σε συνεννόηση με τον εργοδότη του αυτός χτυπάει την κάρτα στη λήξη του ωραρίου, αλλά συνεχίζει μετά να εργάζεται κάνοντας υπερωρίες, οι οποίες δε φαίνονται πουθενά. Αν δεν έρθει κάποιο κλιμάκιο στον χώρο εργασίας να δει τι ακριβώς συμβαίνει, κανένα σύστημα δε θα μπορέσει να αποτρέψει τους παράνομους χειρισμούς του εργοδότη. Γι’ αυτό ζητάμε περισσότερους ελέγχους από το Σώμα Επιθεώρησης, με προσλήψεις περισσότερων υπαλλήλων. Επίσης, ζητούμε από τους εργαζομένους να μη φοβούνται να καταγγείλουν οτιδήποτε παράνομο εντοπίσουν στη δουλειά τους, εμείς ως εργατικά σωματεία έχουμε τον τρόπο διακριτικά να παρέμβουμε, ειδοποιώντας παράλληλα τις αρμόδιες υπηρεσίες», τόνισε ο κ. Βοργιάς.
Σε αριθμούς
Αναλυτικά, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας, στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024 πραγματοποιήθηκαν από την Επιθεώρηση Εργασίας 50.804 έλεγχοι, καταγράφηκαν 11.469 παραβάσεις και επιβλήθηκαν πρόστιμα συνολικού ύψους 30.610.815 ευρώ. Μόνο για ζητήματα εργασιακής φύσεως οι παραβάσεις ήταν 8.153 και τα πρόστιμα ανήλθαν σε αυτή την περίπτωση στο ποσό των 25.719.370 ευρώ. Για αδήλωτη εργασία εντοπίστηκαν 835 παραβάσεις, που κόστισαν στους παραβάτες 9.450.000 ευρώ. Άλλα 5.474.120 ευρώ πρόστιμα κλήθηκαν να πληρώσουν επιχειρήσεις για 2.324 παραβάσεις που εντοπίστηκαν στους πίνακες προσωπικού. Άλλες 193 κυρώσεις επιβλήθηκαν για υπέρβαση χρόνου εργασίας, με πρόστιμα 304.000 ευρώ, ενώ μόνο για την ψηφιακή κάρτα τα πρόστιμα ήταν 3.519.290 ευρώ για 1.342 παραβάσεις.
Έτσι, διαπιστώνεται ότι στο οκτάμηνο ανήλθαν στις 4.694, με τα πρόστιμα που επιβλήθηκαν γι’ αυτές ακριβώς τις περιπτώσεις να υπολογίζονται σε 18.747.410 ευρώ. Ο αριθμός αυτός αντιστοιχεί στο 72,89% του συνόλου των προστίμων που αφορούσαν παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας.
Οδεύοντας προς τη δηλωμένη οικονομία
Για τις κυβερνήσεις, τα οφέλη από τη μεταφορά της αδήλωτης εργασίας στη δηλωμένη οικονομία είναι ότι βελτιώνει το επίπεδο των δημοσίων εσόδων, επιτρέποντας έτσι στις κυβερνήσεις να πραγματοποιήσουν υψηλότερες δαπάνες για έργα κοινωνικής ένταξης και κινητικότητας.
Για τις επιχειρήσεις του επίσημου τομέα που συμμορφώνονται με το κανονιστικό πλαίσιο, η δηλωμένη οικονομία αποτρέπει τον αθέμιτο ανταγωνισμό και επιτρέπει στην επιχειρηματική κοινότητα να συμμορφωθεί καλύτερα με το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο, να δημιουργήσει επίσημες θέσεις εργασίας και να αποτελέσει τη “μηχανή” της ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς.
Ταυτοχρόνως, για τους αδήλωτους εργαζομένους τα βασικά οφέλη είναι ότι μπορούν να επιτύχουν τα ίδια επίπεδα νομικής προστασίας και συνθήκες εργασίας με τους δηλωμένους εργαζόμενους.
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Επιθεώρησης Εργασίας, στο οκτάμηνο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2024 πραγματοποιήθηκαν από την Επιθεώρηση Εργασίας 50.804 έλεγχοι, καταγράφηκαν 11.469 παραβάσεις και επιβλήθηκαν πρόστιμα συνολικού ύψους 30.610.815 ευρώ
Για τους πελάτες, επιπλέον, τα πλεονεκτήματα της νομιμοποίησης της αδήλωτης οικονομίας είναι ότι αυτοί οι πελάτες επωφελούνται από τη νομική προσφυγή εάν παρασχεθεί κακής ποιότητας εργασία, έχουν πρόσβαση σε ασφαλιστική κάλυψη, απολαμβάνουν εγγυήσεις σχετικά με την εργασία που εκτελείται και έχουν μεγαλύτερη βεβαιότητα ότι τηρούνται οι κανονισμοί για την υγεία και την ασφάλεια.
Οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν επιδείξει ισχυρή δέσμευση για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας, θέτοντάς την ως προτεραιότητα σε όλους τους ελεγκτικούς μηχανισμούς και ιδρύματα.
Η Επιθεώρηση Εργασίας, ως ανεξάρτητη ελεγκτική Αρχή, αναλαμβάνει την πρωταρχική ευθύνη αντιμετώπισης παραβιάσεων του εργατικού δικαίου, είτε εργασιακών σχέσεων, είτε ασφάλειας και υγείας στην εργασία. Δεδομένου δε ότι η αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας στην Ελλάδα θεωρείται πρωτίστως ότι συνδέεται με την κοινωνική προστασία των εργαζομένων, η Επιθεώρηση Εργασίας θεωρείται ως ο κύριος φορέας στην αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας, αναλαμβάνοντας την ευθύνη για την εφαρμογή πολιτικών αποτροπής, εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, καθώς και πιλοτικών προγραμμάτων για στοχευμένες και κοινές επιθεωρήσεις με άλλους ελεγκτικούς οργανισμούς.