Προ ολίγων ημερών, στη φιέστα των Αρχανών, με την ανακοίνωση περί ενιαίου φορέα διαχείρισης των υδάτων της Κρήτης από τον υπουργό, όλους τους αυτοδιοικητικούς που ήταν παρόντες σαν τους “πεινασμένους” για τις κατανομές της ΚΑΠ και τα Leader, όλοι το βρήκαν σωστό, αλλά ούτε ένας έβαλε θέμα ή έστω ερώτημα “τι χαρακτήρα θα έχει αυτός ο ενιαίος φορέας για το αγαθό του νερού, δημόσιο ή με ΣΔΙΤ;”.
Και τότε, όπως έλεγαν κάποιοι καθηγητάδες σε παρουσίαση στη ΔΕΥΑΗ, το νερό δε θα είναι αγαθό αλλά υπηρεσία επί πληρωμή και με κατανομές που θα αποφασίζει για τα ύδατα της Κρήτης ένας ιδιωτικός φορέας; Κι αν η προτεραιότητά του θα είναι αυτό το νερό να το έχει κατά προτεραιότητα, για παράδειγμα, μια βαριά ιδιωτική επένδυση αποθήκευσης ενέργειας, τι θα γίνει τότε;
Σιωπή αυτοδιοικητική
Ο μόνος που ακούσαμε να θέτει θέματα ουσίας για το νερό ήταν ο βουλευτής Φραγκίσκος Παρασύρης, περιφερειάρχης και δήμαρχοι “πετάγανε από τη χαρά τους” για τη μελέτη της ιδιωτικής εταιρείας των Ολλανδών για τη διαχείριση των υδάτων, που θυμίζει copy-paste Θεσσαλίας, αλλά εκεί ο περιφερειάρχης Κουρέτας χάλασε τη “σούπα”. Μελέτη που δεν πληρώνει το υπουργείο, αλλά ιδιώτης με ενδιαφέρον για έργα υποδομών στο νησί, μήπως οι δικές του ανάγκες σε ύδατα θα προτεραιοποιηθούν; Αλλά οι αιρετοί μας άρχοντες μούγκα, αν η διαχείριση θα είναι ιδιωτική ή δημόσια ως δημόσιο αγαθό το νερό. Βάλτε την κατάργηση κρίσιμων υπηρεσιών του Δημοσίου στο νερό, όπως της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, βάλτε τη συρρίκνωση των ΔΕΥΑ (το “τυράκι στη φάκα” είναι η απαλλαγή των Δήμων από τα χρέη κοινωνικής τιμολογιακής πολιτικής) ανά μία σε Περιφέρεια και Ανώνυμη Εταιρεία, όλα καλά;
Λειψυδρία ε, για την υδροκλοπή κουβέντα;
Να μιλάμε όλοι για λειψυδρία στην Κρήτη και τον “συναγερμό”, αλλά να μιλάνε και οι υπηρεσίες της Περιφέρειας και της Αποκεντρωμένης; Εδώ στο φράγμα Φανερωμένης ο δήμαρχος Φαιστού χθες ήταν πάλι στον εισαγγελέα για να κάνει συμπληρωματική μήνυση, δεν του έφταναν οι τρεις αγωγοί επί χρόνια που κατέληγαν ως υδροκλοπή του κεντρικού στον ΤΟΕΒ Τυμπακίου, εντόπισε άλλα 10 ακόμη σημεία υδροκλοπής!
Άρα, την περίοδο των “παχιών αγελάδων”, οι υπηρεσίες Περιφέρειας και Αποκεντρωμένης με τόσο νερό πες δεν το έπαιρναν χαμπάρι, αν και σόλικο ακούγεται. Αλλά ούτε τον καιρό των “ισχνών αγελάδων” από τον Σεπτέμβριο του 2023 και πως έβγαζαν καθημερινά δελτία μετρήσεων με τις ποσότητες του νερού; Για μήνες δηλαδή έστω, ούτε τότε καταλάβαιναν την υδροκλοπή; Είναι τόσο άσχετοι κάποιοι στα πόστα τους; Ναι, αλλά αποδεικνύονται και επικίνδυνοι γιατί σε περιόδους ανομβρίας να μην αντιλαμβάνονται πως το φράγμα στεγνώνει μαζικά και ταχύτατα από την υδροκλοπή; Ή δεν είναι άσχετοι με τις μετρήσεις, οπότε κάτι άλλο συνέβαινε πιο σοβαρής ποιοτικά κατάστασης;
Νερό, ακόμη πιο βαθύ το πρόβλημα
Ο εφιάλτης της λειψυδρίας, που τις τελευταίες μέρες αγγίζει όλο και περισσότερες περιοχές της χώρας, ακόμη και μεγάλα αστικά κέντρα, φέρνει ξανά στην επιφάνεια την ανάγκη για να κατοχυρωθεί το νερό ως κοινωνικό αγαθό, κόντρα στη στρατηγική της εμπορευματοποίησης. Γιατί όσα ζει σήμερα ξανά ο λαός, με τις περικοπές στην ύδρευση, με τις απειλές να στεγνώσουν πόλεις και χωριά, με τους φουσκωμένους λογαριασμούς, είναι αποτέλεσμα της πολιτικής της Ε.Ε., των κυβερνήσεων και των κομμάτων της για νερό-εμπόρευμα, που η διαχείρισή του θα γίνεται με κριτήριο το μέγιστο κέρδος.
Τι έδειξε το παρελθόν
Ο πολίτης έχει πείρα πλέον από την προώθηση της εμπορευματοποίησης τα προηγούμενα χρόνια, όπως με τις αναδιαρθρώσεις της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ και την εισαγωγή τους στο Χρηματιστήριο ως Ανώνυμων Εταιρειών. Πείρα έχουν και οι εργαζόμενοι στις ΔΕΥΑ, με το προσωπικό να απομένει μισό παρά την αύξηση εργασιών τα προηγούμενα χρόνια, με τους μόνιμους εργαζόμενους να λιγοστεύουν και να επεκτείνονται η ελαστική εργασία και η εργολαβοποίηση, με τους μισθούς πείνας.
Αύξηση στα τιμολόγια
Την ίδια στιγμή, οι περισσότερες οικογένειες επιβαρύνθηκαν πάνω από 150% με την αύξηση στις τιμές, με τα υψηλά τέλη σύνδεσης, με τις διακοπές λόγω χρεών. Και ενώ αυτός ο δρόμος παρουσιάζεται ως “λύση” στα προβλήματα, οι απώλειες των δικτύων σήμερα στην Ελλάδα ξεπερνούν το 35% και σημαντικά έργα για την αναβάθμιση των υποδομών καθυστερούν, γιγαντώνοντας το πρόβλημα.
Όλα τα παραπάνω αποτελούν πλευρές των αρνητικών συνεπειών από τη διαχείριση του νερού με τη λογική “κόστος-όφελος”, με γνώμονα το κέρδος και την “εξοικονόμηση πόρων”, τη “δημοσιονομική σταθερότητα” κ.ο.κ., με τα ευαγγέλια δηλαδή με τα οποία λειτουργούν είτε ως κρατικές επιχειρήσεις, είτε ως ιδιωτικές και μικτές.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των νησιών τόσο του Αιγαίου όσο και του Ιονίου, όπου το τουριστικό κύμα αυξάνει δραματικά την επιβάρυνση των υποδομών το καλοκαίρι. Και αντί για την αναγκαία αναβάθμιση των εγκαταστάσεων, για έργα μεγιστοποίησης της προσφοράς νερού, εμφανίζεται ως “λύση” ο περιορισμός της λαϊκής κατανάλωσης. Την ίδια στιγμή, οι πισίνες των μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων είναι γεμάτες, υπηρετώντας τον τουρισμό “υψηλών εισοδημάτων”, ενώ ο λαός ζει το μαρτύριο της σταγόνας.
Η Κοινοτική Οδηγία εμπορευματοποίησης του νερού
Ποιες όμως είναι οι κατευθύνσεις της Κοινοτικής Οδηγίας για το νερό στην Ε.Ε.; Πρόκειται για την Κοινοτική Οδηγία - πλαίσιο του 2000 για το νερό, η οποία θέτει σε προτεραιότητα την εξοικονόμηση της ζήτησης του νερού, σε αντιπαράθεση με τη μεγιστοποίηση της δυνατότητας προσφοράς του σε κάθε υδατικό διαμέρισμα.
Η Οδηγία, με την οποία εναρμονίστηκε η ελληνική νομοθεσία ήδη από το 2003, επιβάλλει την πολιτική τιμολόγησης του νερού και διαμορφώνει το πλαίσιο πλήρους εμπορευματοποίησής του. Η κοινοτική κατεύθυνση τιμολόγησης εστιάζει στη λεγόμενη «ανάκτηση του περιβαλλοντικού κόστους», κάτι που οδηγεί στην ενιαία τιμολόγηση για κάθε χρήση (είτε για πεντάστερο ξενοδοχείο είτε για νοσοκομείο) και στην αύξηση της τιμής όταν αυξάνεται η κατανάλωση. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι η Οδηγία της Ε.Ε. θέτει το πλαίσιο και την κατεύθυνση της εμπορευματοποίησης και αφήνει ανοιχτό το αν αυτή θα γίνει με ιδιωτική, κρατική, δημοτική ή μικτή ιδιοκτησία των επιχειρήσεων, αποδεικνύοντας ότι σε κάτι τέτοια δεν υπάρχουν... δόγματα.
Η έλλειψη νερού λόγω κλιματικών παραγόντων είναι απλώς η κορυφή του παγόβουνου στο θέμα
Έχει περάσει, λοιπόν, πάνω από μία εικοσαετία από όταν, το 1999-2001, η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ μετατράπηκαν σε μετοχικές Α.Ε. και εισήχθησαν στο Χρηματιστήριο, οπότε και κατοχυρώθηκε και νομοθετικά η πλήρης λειτουργία τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Επόμενος σημαντικός σταθμός ήταν το πέρασμα της πλειοψηφίας των μετοχών τους στο ΤΑΙΠΕΔ, που άνοιγε τον δρόμο για την ιδιωτικοποίησή τους, από τις μνημονιακές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της Ν.Δ. την περίοδο 2010-2014.
Ακολούθησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛ., που με τον Ν. 4389/2016 μεταβίβασε τις μετοχές της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ στο Υπερταμείο, με τον «ειδικό σκοπό» να είναι «η επικερδής αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, με στόχο την αποπληρωμή των δανειακών υποχρεώσεων του κράτους και τη στήριξη της αναπτυξιακής στρατηγικής».
Τέλος, το 2023 ήρθε ο νόμος της Ν.Δ. για τη συγκρότηση της Ρυθμιστικής Αρχής για το Νερό, για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή της Κοινοτικής Οδηγίας για την πλήρη εμπορευματοποίηση του νερού. Έδωσε, επίσης, ώθηση στη συγχώνευση δημοτικών επιχειρήσεων, προκειμένου να δημιουργηθούν επιχειρήσεις μεγάλης κλίμακας Α.Ε., σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Ε.Ε.
