Μασσαλία. Αυτό το μεγάλο λιμάνι της Γαλλίας και της Μεσογείου πάντα ήθελα να το επισκεφτώ. Και μου δόθηκε η ευκαιρία φέτος με την ΑΕΚ να παίζει κόντρα στη Μαρσέιγ και τους οπαδούς των ομάδων αδελφοποιημένους. Βλέπετε, όλοι οι υπόλοιποι ξένοι οπαδοί έχουν τη... χειρότερη φιλοξενία από αυτούς της Μαρσέιγ.
Όσο κι αν φαίνεται ρομαντικό από σύμπτωση ή από κάρμα, όπως η ΑΕΚ ιδρύθηκε από πρόσφυγες από την Πόλη και τη Μικρασία, έτσι και η Μασσαλία δημιουργήθηκε από ανθρώπους που ήρθαν από την Ανατολή από... χώματα που στη σύγχρονη εποχή μάτωσαν! Η Μασσαλία ιδρύθηκε από Έλληνες Φωκαείς (από φυλή Ιώνων ουσιαστικά) περί το 600 π.Χ., με άγνωστη την ακριβή ημερομηνία ίδρυσης. Μάλιστα, επισκέφτηκα το Ιστορικό Μουσείο (με δωρεάν είσοδο) και είδα τα μέσα της εποχής που ένωναν τις θάλασσες διασχίζοντας τη Μεσόγειο, και όχι μόνο!
Σύμφωνα με θρύλους, ο Πρωτέας είχε φύγει από την πατρίδα του Φώκαια προκειμένου να ανακαλύψει στη Μεσόγειο θέσεις κατάλληλες για την ίδρυση εμπορικών κόμβων. Ανακάλυψε τυχαία στον κόλπο του Λακιντόν ένα ρεύμα γλυκού νερού προστατευόμενο από τη φύση του με δύο ακρωτήρια. Η ενδοχώρα κατοικείτο εκείνη την εποχή από διάφορες φυλές Λιγουρίων.
Προσκλήθηκε από τον αρχηγό μιας φυλής, που μετά από συμπόσιο του πρόσφερε το χέρι της κόρης του Γκυπτίς σε γάμο.
Ο Πρωτέας δέχτηκε και εγκαταστάθηκε με τη σύζυγό του σε έναν λόφο βορειότερα. Αυτός ήταν ο πυρήνας ίδρυσης της μεγάλης μητρόπολης. Η Μασσαλία εξελίχθηκε σύντομα σε μεγάλη εμπορική αποικία, και ήταν η πρώτη πόλη-κράτος της αρχαίας Ελλάδας στο σημερινό πια γαλλικό έδαφος. Ο πληθυσμός της ξεπέρασε κατά πολύ τους 1.000 κατοίκους. Την Κλασική Εποχή, βλέποντας τον κίνδυνο της συμμαχίας Ετρούσκων με Κέλτες εναντίον τους, οι κάτοικοι της αποικίας συμμάχησαν με τη Ρωμαϊκή δημοκρατία.
Το 1720, η νέα μεγάλη επιδημία πανώλης, ο λεγόμενος μαύρος θάνατος, κόστισε τη ζωή σε 100.000 ανθρώπους στην ευρύτερη περιοχή της πόλης. Ήταν από τις πόλεις που δέχτηκαν με τον μεγαλύτερο ενθουσιασμό τη Γαλλική Επανάσταση το 1792, στέλνοντας πολλούς στρατιώτες στο Παρίσι, από τα πολεμικά εμβατήρια των οποίων προήλθε αργότερα ο γαλλικός εθνικός ύμνος (“Η Μασσαλιώτιδα”).
Τον 19ο αιώνα γνώρισε ακόμα μεγαλύτερη ακμή, ιδιαίτερα μετά τη διάνοιξη της διώρυγας του Σουέζ το 1869. Στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν το κέντρο διοίκησης των εκτεταμένων γαλλικών αποικιών. Εκεί έφτασε το 1934 ο βασιλιάς της Γιουγκοσλαβίας Αλέξανδρος Α’, προκειμένου να συναντήσει τον Γάλλο υπουργό Εξωτερικών Λουί Μπαρτού, αλλά δολοφονήθηκε από τον επαναστάτη Βλάντα Γκεοργκίεφ. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ισοπεδώθηκε πάνω από το 1/3 της πόλης από τους βομβαρδισμούς των Γερμανών και των Ιταλών. Η καταστροφή της πόλης ήταν σκόπιμη γιατί οι Γερμανοί πίστευαν ότι στα πυκνοκατοικημένα κτήρια κρύβονταν πολλά μέλη της αντίστασης.
Μετά το πέρας του πολέμου, η πόλη ανοικοδομήθηκε κατά τη δεκαετία του 1950, με την Ιταλία και τη Γερμανία να εξαναγκάζονται να πληρώσουν τεράστια ποσά αποζημιώσεων για την καταστροφή της πόλης, τους νεκρούς, τους τραυματίες και τους άστεγους. Από το 1962 έγινε το μεγαλύτερο κέντρο εισόδου μεταναστών στην Ευρώπη, καθώς από το λιμάνι της Μασσαλίας πέρασαν τουλάχιστον 1.000.000 μετανάστες, ιδιαίτερα από την Αλγερία.
Παιδί μεταναστών από την Αλγερία ήταν και ο σπουδαίος Γάλλος ποδοσφαιριστής Ζινεντίν Ζιντάν. Οι περισσότεροι μετανάστες - αρκετοί ήταν και οι Τυνήσιοι και οι Μαροκινοί - εγκαταστάθηκαν στην ίδια την πόλη, ώστε το ένα από τα τέσσερα τμήματά της να είναι το κατ' εξοχήν γαλλοαφρικάνικο, με τη μεγαλύτερη αγορά. Μετά την τελευταία μεγάλη εμπορική κρίση του πετρελαίου (1973), η πόλη εξελίχτηκε ταχύτατα, αποκτώντας τη σημερινή της μορφή. Μια μορφή που θυμίζει Ευρώπη αλλά και Βόρεια Αφρική και για τον Έλληνα θυμίζει... Πειραιά, αλλά με τσουχτερές τιμές ειδικά στην εστίαση.
Στο ταξίδι μου ομολογώ πως... έσωσαν το πορτοφόλι τα εστιατόρια Αλγερινών και Τυνήσιων με καλό φαγητό και προσιτές τιμές, όπως και τα ζαχαροπλαστεία στις φτωχογειτονιές.
Στην ευρωπαϊκή και σαφώς πιο αριστοκρατική πλευρά της πόλης, εκεί που βρίσκεις την Γκαλερί Λαφαγιέτ, μεγάλα πολυκαταστήματα αλλά και το διάσημο ελληνικό εστιατόριο του Μαυρομάτη, βρίσκεις και το Σταντ Βελοντρόμ. Το γήπεδο που έχει πλέον ευρωπαϊκό ρεκόρ προσέλευσης κόσμου από το παιχνίδι με την ΑΕΚ και ένιωσα δέος όταν το επισκέφτηκα, αλλά κυρίως από τη συνύπαρξη οπαδών Μαρσέιγ και ΑΕΚ με κοινό κορέο αδελφοποίησης από τους Γάλλους, ήταν γήπεδο του Παγκοσμίου Κυπέλλου του 1998 και του Παγκοσμίου Κυπέλλου Ράγκμπι του 2007. Αποτελεί τη μεγαλύτερη έδρα ποδοσφαιρικής ομάδας στη Γαλλία, με χωρητικότητα 60.031 θεατές. Το στάδιο επίσης χρησιμοποιείται από την εθνική ομάδα ράγκμπι της Γαλλίας.
Σαν Τροπέ- Κάννες- Νίκαια- Μονακό
Ξεκινώντας από τη Μασσαλία μπορείς σε μία ημέρα να πάρεις γεύση απ’ όλες τις πόλεις που διαβάσατε παραπάνω. Είχαμε την τύχη να βρεθούμε στο τριήμερο εκπτώσεων στο Σαν Τροπέ (που μάθαμε και από τραγουδάκι της Γαρμπή όταν ήμασταν παιδιά) με λαοθάλασσα από κόσμο, είδαμε για δεύτερη φορά την πανέμορφη Νίκαια (ελληνικές ρίζες) - μάλιστα αυτή τη φορά και στολισμένη για Χριστούγεννα - ενώ αργά το βράδυ φτάσαμε στο Πριγκιπάτο (Μονακό)...
Ωστόσο, κάναμε μια ξεχωριστή στάση στις Κάννες, στο κτήριο που φιλοξενεί το διάσημο Φεστιβάλ. Το Φεστιβάλ των Καννών είναι ένας από τους σημαντικότερους διεθνείς διαγωνισμούς κινηματογράφου, που διεξάγεται στις Κάννες της Γαλλίας, μία φορά τον χρόνο. Το Φεστιβάλ διοργανώθηκε για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 1939, με προεδρεύοντα τον Λουί Λυμιέρ. Η μόνη ταινία που παρουσιάστηκε στην πρώτη διοργάνωση ήταν η “Παναγία των Παρισίων” του Γουίλιαμ Ντίτερλι, καθώς συνέπεσε χρονικά με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και την κήρυξη πολέμου της Γαλλίας στη Γερμανία. Η πρώτη ολοκληρωμένη διοργάνωση του Φεστιβάλ έγινε το 1946. Ο θεσμός ματαιώθηκε το 1948 και το 1950, λόγω οικονομικών προβλημάτων, ενώ από το 1951, ο χρόνος διοργάνωσής του μετατοπίστηκε στην περίοδο της άνοιξης. Το 1968, το Φεστιβάλ ξεκίνησε στις 10 Μαΐου, αλλά διακόπηκε στις 19 Μαΐου, κατά την περίοδο της φοιτητικής εξέγερσης του Μάη του ’68 και μετά από παρέμβαση φοιτητών, απειλώντας τη διεξαγωγή της διοργάνωσης.
Η Αντίμπ με “άρωμα” Κρήτης και Καζαντζάκη
Το ότι ο Καζαντζάκης πέρασε τα τελευταία εννέα χρόνια της ζωής του στην Αντίπολη της Νότιας Γαλλίας ελάχιστοι το γνωρίζουν και θα ξαφνιαστούν, όπως κι εγώ ξαφνιάστηκα πριν από πολλά χρόνια, όταν έμαθα ότι οι Γάλλοι τον τίμησαν και έδωσαν το όνομά του στην πλατειούλα όπου διατηρείται, σαν μνημείο, το ταπεινό σπιτάκι όπου έζησε. Μια στάση εκεί (όπου έζησε αργότερα και ο Πικάσο) ήταν απαραίτητη.
Τι όμορφη πόλη, τι ευωδία! Μυριάδες λουλούδια στολίζουν τα παρτέρια και τα πάρκα, όλα ωραία τακτοποιημένα, ταιριαστά, ενώ στα υψώματα βασιλεύουν τα πεύκα, που απεγνωσμένα επιμένουν να κρατιούνται όρθια “βυζαίνοντας” τα σπλάχνα της πέτρας. Όπου υπάρχει απλωσιά, το τοπίο ηρεμεί, προσφέρει την ελιά και πιο πέρα, όταν προσπεράσεις τα υψώματα, σε καλωσορίζουν απέραντα λιβάδια λεβάντας. Αυτός ο σπουδαίος Κρητικός πάντα ήξερε να διαλέγει... ζωή!
