Να δοθούν περισσότερα χρήματα στον χώρο της δημόσιας ψυχιατρικής περίθαλψης ζητούν ψυχίατροι και πανεπιστημιακοί, με σκοπό τη στήριξη των ασθενών. Όπως επισημαίνουν, οι δημόσιες δομές Ψυχικής Υγείας είναι αναγκαίες για έναν ασθενή με ψυχιατρικό νόσημα και γι’ αυτό η χρηματοδότηση από την Πολιτεία κρίνεται απαραίτητη.
Σε κάθε περίπτωση, οι ψυχίατροι τονίζουν επίσης τη σημασία της πρωτοβάθμιας φροντίδας Ψυχικής Υγείας, που είναι καθοριστικής σημασίας για να λειτουργήσει σωστά και αποδοτικά το σύστημα Ψυχικής Υγείας. Είναι άξια αναφοράς, μεταξύ άλλων, και η παρέμβαση του προέδρου του Σωματείου Εργαζομένων του Νοσοκομείου Αγίου Νικολάου, Γιώργου Μανουσάκη, ο οποίος τόνισε την ανάγκη η Πολιτεία να προστατέψει την περιοχή του Αγίου Νικολάου.
Ειδικότερα, η Ψυχική Υγεία είναι ένα ευαίσθητο θέμα για την ελληνική Πολιτεία και την ελληνική κοινωνία. Καλή ψυχική υγεία δε σημαίνει μόνο απουσία ψυχικού πόνου, αλλά ευεξία και ικανοποίηση για το ίδιο το άτομο. Η ευεξία αυτή μεταφράζεται σε λειτουργικότητα μέσα στην κοινωνία, αφού το άτομο μπορεί να συμμετέχει στην κοινωνικο-οικονομική ζωή.
Το ζήτημα της Ψυχικής Υγείας έχει και ευαίσθητες αποχρώσεις που ακουμπούν τον πυρήνα της δημόσιας και δωρεάν ψυχικής υγείας, πέραν του ζεστού διαλόγου που μπορεί να προκαλέσει ανάμεσα σε απλούς και καθημερινούς πολίτες. Τόσο οι θεραπείες των ψυχιατρικών ασθενών, όσο και το συνολικό κόστος λειτουργίας ψυχιατρικών δομών είναι κοστοβόρες. Το ζήτημα είναι πως οι εικόνες από ψυχιατρικά ιδρύματα, όπως με τα ράντζα στο ΠΑΓΝΗ, δεν τιμούν ούτε το ψυχιατρικό επάγγελμα, ούτε τους ίδιους τους ασθενείς, οι οποίοι αρκετές φορές ταλαιπωρούνται καθώς βρίσκονται στα όρια της αυτονομίας ή μη.
Πλέον έχουμε μία νέα κυβέρνηση, η οποία, όπως έχει επισημανθεί από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού κ. Κυριάκου Μητσοτάκη, είναι έτοιμη να... πολεμήσει. Το ζήτημα είναι εάν πρέπει να χρηματοδοτηθεί περαιτέρω η δημόσια Ψυχική Υγεία ή, αν προτιμάτε, εάν πρέπει να “τραβηχτούν” χρήματα ή κονδύλια περαιτέρω από τον κρατικό προϋπολογισμό, ώστε να έχουμε ένα καλύτερο σύστημα ψυχικής υγείας, που θα είναι κοινωνικά βιώσιμο.
Πρωτοβουλίες ουσίας
Στο πλαίσιο αυτό, το neakriti.gr επικοινώνησε με γιατρούς και ακαδημαϊκούς, θέτοντας το εύλογο ερώτημα εάν πρέπει να δοθούν χρήματα στην Ψυχική Υγεία. Όπως θα διαπιστώσετε, όχι μόνο τάσσονται υπέρ, αλλά ξεκαθαρίζουν πως πρέπει να ληφθούν ουσιαστικές πρωτοβουλίες για το συλλογικό καλό.
Η Ευγενία Χουρδάκη, διευθύντρια του Ψυχιατρικού Τμήματος του Βενιζέλειου Νοσοκομείου, υποστήριξε ξεκάθαρα πως ο δημόσιος και δωρεάν χαρακτήρα της Ψυχικής Υγείας στη χώρα μας θα πρέπει να διατηρηθεί στο ακέραιο. Υπάρχει μάλιστα και ένα ανθρωπολογικό δεδομένο και πιο συγκεκριμένα σε περίπτωση που ένας λειτουργικός ασθενής δε λάβει την απαραίτητη φαρμακευτική αγωγή ή δε γίνει η πρόληψη, τότε το κόστος της θεραπείας αυξάνεται. Επομένως, όσο πιο νωρίς γίνει η διάγνωση, τόσο το καλύτερο και για την “τσέπη” των ψυχιατρικών ασθενών, όσο και των συγγενών. Όπως εξήγησε η κ. Χουρδάκη, «πρέπει να δοθούν χρήματα στη δημόσια και δωρεάν Ψυχική Υγεία. Οι ανάγκες είναι μεγάλες και πρέπει να γίνουν προσλήψεις και ψυχιάτρων και κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων και λογοθεραπευτών. Το πρόβλημα είναι πως, εάν δε γίνουν σωστά οι θεραπείες, οι άνθρωποι δε θα είναι λειτουργικοί. Οι θεραπείες είναι ακριβές. Εάν μείνουν οι άνθρωποι χωρίς θεραπεία, το κόστος αυξάνεται. Θα γίνουν αναπόφευκτα μη ενεργά μέλη της κοινωνίας μας».
Η κ. Χουρδάκη μίλησε, μεταξύ άλλων, και για τον ουσιαστικό ρόλο που έχουν τα νοσοκομεία ή οι δομές φιλοξενίας στην αντιμετώπιση μιας ψυχοπαθολογίας, αλλά και στο πόσο σημαντικά είναι τα διάφορα προγράμματα εργασίας που υπάρχουν στους ασθενείς με ψυχιατρικό νόσημα. Αυτά τα προγράμματα εργασίας δίνουν τη δυνατότητα στον ασθενή να αναπτύξει την κοινωνικότητά του και ταυτόχρονα να απασχοληθεί σ’ ένα περιβάλλον που γίνεται ολοένα και πιο φιλικό για τον ίδιο. Πιο συγκεκριμένα, η κ. Χουρδάκη είπε ότι «οι δομές φιλοξενίας ή τα νοσοκομεία που δέχονται ασθενείς έχουν ουσιαστικό ρόλο στη θεραπεία τους, αφού βοηθάμε τους συγκεκριμένους ασθενείς να επιστρέψουν στην κοινότητα. Και με αυτόν τον τρόπο, ουσιαστικά περιορίζονται οι πιθανότητες να γίνουν χρόνια ασθενείς. Θέλουμε, επίσης, να ενισχυθούν τα προγράμματα εργασίας για άτομα με ειδικές ανάγκες, με ψυχική νόσο. Είναι σωστό να εργάζονται οι ασθενείς σε συνθήκες εποπτευόμενες, ώστε να παραμένουν λειτουργικά ενεργά μέλη της κοινότητας».
Διάγνωση και θεραπεία
Η λειτουργικότητα των ασθενών εξαρτάται άμεσα από τον δημόσιο χαρακτήρα της Ψυχικής Υγείας, σύμφωνα με την κ. Χουρδάκη. Μάλιστα, η ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της είναι ιδιαίτερα σημαντική, όταν υπάρχουν ασθενείς που έχουν βαριά ψυχιατρικά προβλήματα, όπως ψύχωση ή διπολική διαταραχή. Σε αυτά τα νοσήματα, ο ασθενής όχι μόνο πρέπει να παίρνει με τρόπο υποχρεωτικό τη φαρμακευτική του αγωγή, αλλά θα πρέπει να παρακολουθείται από ειδικό Ψυχικής Υγείας.
Η κ. Χουρδάκη σημείωσε ότι «οι δημόσιες δομές Ψυχικής Υγείας πρέπει να ενισχυθούν, γιατί δεν έχουν οι άνθρωποι χρήματα να πληρώσουν. Και αυτός είναι ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο πρέπει να ενισχυθεί η δημόσια Ψυχική Υγεία. Δημόσια Ψυχική Υγεία στη χώρα μας υπάρχει, αλλά πρέπει να ενισχύεται ώστε να κρατάμε τους ασθενείς λειτουργικούς. Ένας διπολικός ασθενής δε σημαίνει πως δεν μπορεί εάν δεν κάνει τη θεραπεία του. Ήδη έχει βγει ένα πρόγραμμα με την έγκαιρη παρέμβαση για την ψύχωση, που σίγουρα θα βοηθήσει».
Εάν ανατρέξουμε στο διαδίκτυο, θα δούμε πως ο ορισμός για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) νοείται ως εξής: «Το σύνολο των ολοκληρωμένων υπηρεσιών που έχουν ως σκοπό την παρακολούθηση, διατήρηση και βελτίωση της υγείας του ανθρώπου (opengov.gr)». Σύμφωνα με την κ. Χουρδάκη, είναι επιτακτικό αίτημα να ενισχυθεί και να επεκταθεί και σε νέους ανθρώπους αλλά και σε γηριατρικούς ασθενείς.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε, «η πρωτοβάθμια φροντίδα Ψυχικής Υγείας πρέπει να ενισχυθεί, καθώς έχουμε μεγάλη έλλειψη σε ξενώνες και δημόσιες δομές. Επίσης, η πρωτοβάθμια φροντίδα Υγείας πρέπει να ενισχυθεί και σε γηριατρικούς ή σε νέους ανθρώπους, που παρά τα προβλήματά τους δεν είναι λειτουργικοί. Υπάρχουν πολλά αιτήματα σε επιτροπές ξενώνων, αλλά οι θέσεις δεν είναι πολλές».
Μόνιμες θέσεις
Ο κ. Βασίλης Κούδας, ψυχίατρος-διευθυντής Ψυχιατρικής ΠΑΓΝΗ, μέλος του Ιατρικού Συλλόγου Ηρακλείου και μέλος του Σωματείου Εργαζομένων ΠΑΓΝΗ, σημείωσε την ανάγκη για προκήρυξη μόνιμων θέσεων εργασίας για ψυχιάτρους και επέκταση των δημόσιων δομών Ψυχικής Υγείας. Είπε ξεκάθαρα πως η κυβέρνηση της Ν.Δ. πριν τις εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου έδωσε χρήματα σε ιδιωτικούς φορείς. Παράλληλα, ανέφερε πως η χρηματοδότηση των δημόσιων δομών πρέπει να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε να καλυφθεί το σύνολο των ψυχιατρικών αναγκών.
«Χρήματα θα πρέπει να δοθούν συνολικά σε όλη την Υγεία και προφανώς πρέπει να δοθούν χρήματα και στη Ψυχική, λαμβάνοντας υπόψη και την πραγματικότητα. Οι ανάγκες της Ψυχικής Υγείας αυξάνονται με ραγδαίους ρυθμούς αναλογικά, και κυρίως εάν αναλογιστούμε πως οι ψυχιατρικοί ασθενείς είναι χρόνιοι και χρειάζονται τη στήριξη της Πολιτείας. Δόθηκαν κάποια χρήματα στην Ψυχική Υγεία φέτος, αλλά δόθηκαν σε λάθος κατεύθυνση. Δόθηκαν σε ιδιωτικούς φορείς, δηλαδή σε εταιρείες που θα παρέχουν ψυχιατρική κάλυψη με τη βοήθεια του κράτους. Πολλές φορές οι υπηρεσίες που παρέχονταν δεν ήταν οι καλύτερες δυνατές.
Ως γιατροί θεωρούμε πως πρέπει να δημιουργηθούν οι κατάλληλες δημόσιες δομές με μόνιμους ανθρώπους και καλές συνθήκες, που θα φροντίζουν τους ασθενείς με τον τρόπο που πρέπει», είπε ο κ. Κούδας.
Παρέμβαση έκανε και ο πρώην διευθυντής της Ψυχιατρικής Κλινικής του ΠΑΓΝΗ και καθηγητής Ψυχιατρικής, Αλέξανδρος Βγόντζας. Ο ίδιος, έχοντας μείνει για αρκετά χρόνια στο “τιμόνι” της Ψυχιατρικής Κλινικής και έχοντας ζήσει στις ΗΠΑ, υποστήριξε πως είναι αναγκαίο και επιτακτικό αίτημα να υπάρξουν δημόσιες δομές Ψυχικής Υγείας. Απλά, η ύπαρξη τέτοιων δημόσιων δομών δεν πρέπει να γίνει με τρόπο άναρχο, αλλά θα πρέπει να υπάρξει καταγραφή των αναγκών με τρόπο επιστημονικό, ενώ η αξιολόγηση είναι υποχρεωτική και απαραίτητη.
Ο κ. Βγόντζας είπε: «Χρειαζόμαστε δημόσιες δομές Ψυχικής Υγείας. Πρέπει να υπάρχει καταγραφή των αναγκών με επιστημονικό τρόπο. Υπάρχει ανισομέρεια των αναγκών μεταξύ ανατολικής και δυτικής Κρήτης. Δεν το λέω επειδή ζω στο Ηράκλειο. 20 κρεβάτια στο Ηράκλειο και 100 κρεβάτια στα Χανιά. Και πρέπει να υπάρξει αξιολόγηση, ώστε να ξέρουμε πού πάμε και τι θα κάνουμε».
Προκήρυξη θέσεων: «Δε λείπουν μόνο κλίνες, λείπουν και γιατροί»
Δεν είναι μόνο τα ράντζα ή η υποστελέχωση στις δημόσιες δομές Ψυχικής Υγείας. Ο νομός Λασιθίου είναι ένας νομός με ιδιαιτερότητες γεωγραφικά. Υπάρχουν περιοχές που είναι κοντά στον νομό Ηρακλείου και ως εκ τούτου ασθενείς με βαριά ή ήπια ψυχιατρικά νοσήματα να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στο Εθνικό Σύστημα Υγείας, αλλά υπάρχουν και περιοχές του ν. Λασιθίου που είναι δυσπρόσιτες. Μάλιστα, ο διάλογος που είχε ξεκινήσει τα προηγούμενα χρόνια για τη δημιουργία ψυχιατρικής κλινικής στο Νοσοκομείο του Αγίου Νικολάου αποτελεί πλέον παρελθόν, αφού οι πολιτικές πρωτοβουλίες είναι ανεπαρκείς προς αυτήν την κατεύθυνση.
Ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων του Νοσοκομείου Αγίου Νικολάου, Γιώργος Μανουσάκης, μιλώντας στο neakriti.gr υποστήριξε: «Υπάρχουν στην Ψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ ράντζα, πράγμα που είναι απαράδεκτο. Είναι απαράδεκτο να υπάρχουν ράντζα και υπερπληρότητες σε νοσοκομείο που παρέχει τριτοβάθμια φροντίδα υγείας, πράγμα και διαμορφώνει πρόσφορο έδαφος ώστε να υπάρξει κυβερνητική πρωτοβουλία για να συγκροτηθεί ψυχιατρική κλινική στο Νοσοκομείο του Αγίου Νικολάου. Για να γίνει αυτό χρειάζονται συγκεκριμένα βήματα, τα οποία δεν έχουν ξεκινήσει το προηγούμενο χρονικό διάστημα. Πρέπει να αλλάξει ο Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας του νοσοκομείου. Να προκηρυχθούν θέσεις ψυχιάτρων. Να προχωρήσει η μελέτη του χώρου που θα στεγάσει την ψυχιατρική κλινική. Να γίνουν τα έργα. Και σίγουρα μιλάμε για ένα έργο που θα έχει ορίζοντα 4ετίας ή 5ετίας. Το θέμα είναι να ξεκινήσει η δημιουργία της ψυχιατρικής κλινικής. Τα τελευταία χρόνια δεν έχει γίνει κανένα βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση».
Άγιος Νικόλαος: «Ψυχικά ασθενείς νοσηλεύονται στην Παθολογική»
Ο κ. Μανουσάκης προχώρησε σε μια σημαντική αποκάλυψη. Ένας ψυχιατρικός ασθενής για να νοσηλευτεί στο ΠΑΓΝΗ πρέπει να είναι παθολογικά καλά. Αυτό σημαίνει πως σε περίπτωση που ο ασθενής δεν είναι καλά παθολογικά, θα πρέπει να νοσηλευτεί πρώτα στο Νοσοκομείο Αγίου Νικολάου και αφού αντιμετωπίσει το παθολογικό πρόβλημα που έχει, μόνο τότε μπορεί να νοσηλευτεί σε ψυχιατρική κλινική. Ποιο είναι το πρόβλημα; Ότι υπάρχουν ασθενείς που εποπτεύονται από μη ειδικευμένο προσωπικό, με άμεση συνέπεια να επιχειρούνται στην κλινική του νοσοκομείου μέχρι... και απόπειρες αυτοκτονίας.
Ο κ. Μανουσάκης μάλιστα τόνισε: «Ψυχιατρικά περιστατικά της πόλης του Αγίου Νικολάου, που μερικές φορές κάνουν και απόπειρες αυτοκτονίας, νοσηλεύονται συνήθως σε κλινικές του νοσοκομείου γιατί δεν υπάρχει ψυχιατρική κλινική. Τα περιστατικά αυτά δεν τα δέχεται η Ψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ. Πρέπει να γίνουν πρώτα καλά σε παθολογικό επίπεδο και ύστερα να τους βάλουν μέσα στην Ψυχιατρική Κλινική του ΠΑΓΝΗ. Και δυστυχώς, αυτό δημιουργεί αρκετά προβλήματα στους ψυχιατρικούς ασθενείς του Αγίου Νικολάου, καθώς νοσηλεύονται από προσωπικό που δεν είναι ειδικευμένο και εκπαιδευμένο στα ψυχιατρικά περιστατικά. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται αρκετά “παρατράγουδα”. Έχουμε περίπτωση ασθενούς που έπεσε και αυτοκτόνησε από την Παθολογική Κλινική. Και υπάρχει περίπτωση ψυχιατρικού ασθενούς που τον πρόλαβαν στα κάγκελα για να μην αυτοκτονήσει».
Σε κάθε περίπτωση, η δημόσια και δωρεάν Ψυχική Υγεία είναι μια σημαντική πρόκληση τόσο για τον πολιτικό σύστημα, όσο και την εκάστοτε κυβέρνηση. Εάν βέβαια λάβουμε υπόψη τις μελέτες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, που κάνουν λόγο για έκρηξη των ψυχιατρικών νοσημάτων, τότε η θωράκιση του Εθνικού Συστήματος Υγείας με μόνιμους εργαζομένους και καλύτερες συνθήκες εργασίας είναι μονόδρομος.
