Σε σοβαρή αμφισβήτηση μπαίνει πλέον η ψυχική υγεία των αγροτών, αφού, λόγω της κλιματικής αλλαγής, το επάγγελμά τους γίνεται από τα πλέον επικίνδυνα. Τους κινδύνους για τη σωματική τους ακεραιότητα έρχονται και συμπληρώνουν τώρα και οι κίνδυνοι της ψυχικής τους φθοράς.
Ήδη στην Αμερική οι αγρότες αντιμετωπίζουν στρεσογόνους παράγοντες σε καθημερινή βάση και πολλοί από αυτούς είναι εκτός ελέγχου, με βάση τα αποτελέσματα ερευνών. Πλέον και στην Κρήτη οι αγρότες δηλώνουν εξαιρετικά αγχωμένοι, αντιμετωπίζοντας καθημερινά τις απότομες συμπεριφορές του καιρού, ενώ την ίδια ώρα, λόγω των οικονομικών τους προβλημάτων, αδυνατούν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις τους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ψυχική τους ισορροπία!
Συγκεκριμένα, τώρα και στην Κρήτη, με τη φετινή χρονιά να είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική, ο αγροτικός κόσμος βιώνει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, με τα θέματα της υγείας των ανθρώπων της υπαίθρου να αυξάνονται και να είναι σοβαρά, και οι ίδιοι οι αγρότες καλούν την Πολιτεία να σταθεί δίπλα τους, τόσο ως προς τις καλλιεργητικές τους ανάγκες όσο και ως προς τη στήριξη της ίδιας τους της υγείας.
Όπως υποστηρίζουν αγρότες που μίλησαν στο neakriti.gr, τα στοιχεία πλέον που προκύπτουν για το άγχος του αγροτικού πληθυσμού στην Αμερική είναι εν πολλοίς αντιπροσωπευτικά και για τις χώρες της Μεσογείου. Για παράδειγμα, το Πρόγραμμα Επέκτασης του Πανεπιστημίου του Αϊντάχο στις ΗΠΑ εργάζεται για να αντιμετωπίσει το άγχος των αγροτών και την ψυχική υγεία στις αγροτικές κοινότητες του Αϊντάχο.
Το ποσοστό αυτοκτονιών μεταξύ των αγροτών είναι τρεισήμισι φορές υψηλότερο απ’ ό,τι στον γενικό πληθυσμό. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία της Εθνικής Ένωσης Αγροτικής Υγείας. Έτσι, οι ειδικοί λένε ότι είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε τους στρεσογόνους παράγοντες και να γνωρίζουμε πότε είναι η ώρα να αναζητήσουμε βοήθεια.
Αυτοί οι συνεχείς παράγοντες άγχους που αντιμετωπίζουν οι αγρότες περιλαμβάνουν, επίσης, οικονομικές πιέσεις, ακραίες συνθήκες εργασίας, έλλειψη προσωπικού χρόνου και εξάρτηση από πράγματα, όπως οι αγορές και εσχάτως η απρόβλεπτη κλιματική αλλαγή.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχουν κάποια πρώιμα σημάδια άγχους στον κόσμο που εργάζεται στη γεωργία, τα οποία όταν υπάρχουν δε θα πρέπει να διαφεύγουν της προσοχής των παθόντων. Τέτοια είναι οι πονοκέφαλοι, η αδυναμία ύπνου και τα προβλήματα στο στομάχι. Άλλα σημάδια περιλαμβάνουν κατάθλιψη, άγχος, έλλειψη συγκέντρωσης ή απώλεια πνεύματος.
Το πρόγραμμα επέκτασης του Πανεπιστημίου του Αϊντάχο προσφέρει εργαστήρια για τη διαχείριση του άγχους στο αγρόκτημα και άλλες δωρεάν εκπαιδεύσεις ψυχικής υγείας για αγροτικές κοινότητες. Διδάσκουν στους ανθρώπους τα προληπτικά μέτρα που μπορούν να λάβουν για να τους βοηθήσουν να αισθάνονται ενδυναμωμένοι.
Στην Ελλάδα, αυτό το κεφάλαιο μάλλον έχει παραγκωνιστεί. Αυτό όμως δεν αναιρεί το γεγονός των δυσκολιών και των επιπτώσεων που υφίστανται καθημερινά οι αγρότες.
«Ξεσκέπαστη επιχείρηση... ο αγρότης»
«Καμία σχέση με το παρελθόν. Σήμερα η κατάσταση είναι πολύ πιο δύσκολη. Και πάντα βέβαια η επιχείρηση του αγρότη ήταν μια “ξεσκέπαστη επιχείρηση”. Δηλαδή, όταν κάνει ζέστη ζεσταίνεται και όταν κάνει κρύο παγώνει. Και δεν μπορεί να προστατευτεί ο αγρότης», σχολίασε στο neakriti.gr ο παλαίμαχος αγροτοσυνδικαλιστής και βιοκαλλιεργητής Στάθης Φραγκιαδάκης.
«Παλιότερα μάλιστα, μπορεί οι αγρότες να μην είχαν ιδιαίτερα άγχος, επειδή είχαμε το κράτος που μπορούσε να παρέμβει και να μας βοηθήσει, χωρίς να υπάρχουν τότε οι κανονισμοί της Ε.Ε. που να επιβάλλουν απαγορεύσεις σε αυτό το θέμα, από την άλλη όμως δεν ήταν οι ανάγκες αυξημένες, όπως είναι σήμερα, που έρχονται οι τράπεζες και απειλούν με κατασχέσεις. Ή έρχονται και σου κόβουν το ρεύμα επειδή δεν μπορείς να το πληρώσεις. Ή δεν μπορεί ο αγρότης να βρει χρήματα να πληρώσει το ενοίκιο του παιδιού του. Έχουν αυξηθεί οι υποχρεώσεις και είναι και άμεσα απαιτητές», επεσήμανε ο Στάθης Φραγκιαδάκης.
«Κάποιοι άνθρωποι στην πόλη μπορεί να μη γνωρίζουν κάποια πράγματα. Πρέπει να καταλάβουν και οι ίδιοι, που μπορεί να λένε πως στα χωριά οι άνθρωποι περνάνε καλά και χωρίς άγχος, ότι όταν με πιάνει εμένα για πέντε ώρες μία θερμοκρασία χαμηλή ή υψηλή και μου καταστρέφει το εισόδημα της χρονιάς, είναι κάτι που με οδηγεί στο άγχος και στην απόγνωση. Έχουμε λοιπόν μια “ξεσκέπαστη επιχείρηση” και από την άλλη χρειάζεται πολιτική βούληση για να μας βοηθήσει η Πολιτεία», τόνισε ο Στάθης Φραγκιαδάκης.
Καταλήγοντας, ο ίδιος αναφέρθηκε στα πολλά θανατηφόρα ή και σοβαρά ατυχήματα με τα τρακτέρ, αλλά και στις σοβαρές ασθένειες των ανθρώπων στα χωριά, που σε αντίθεση με το παρελθόν αυξάνονται διαρκώς.
«Πέρασαν οι εποχές που ήμασταν χαρούμενοι στα χωριά μας»
«Αυτά που ζούσαμε στα χωριά μέχρι και πριν από 30 χρόνια έχουν πλέον τελειώσει», είπε στο neakriti.gr και ο αγρότης και παλιός συνεταιριστής και συνδικαλιστής Ναπολέων Λουκαδάκης.
«Ο κόσμος προ 30 χρόνων στα χωριά ήταν χαρούμενος. Σήμερα η κλιματική αλλαγή πλέον έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας. Για παράδειγμα στα αμπέλια, ήδη οι αμπελουργοί είχαν κάνει παρεμβάσεις για να βγάλουν καλό προϊόν στα οινοστάφυλα και τα επιτραπέζια. Αλλά με τις καιρικές συνθήκες των τελευταίων ημερών, όλα όσα έκαναν πήγαν χαμένα και απλά τους ανέβασαν το κόστος», σύμφωνα με τον ίδιο.
«Στο επιτραπέζιο σταφύλι, για να καταλάβετε, έβαλε πολλά χρήματα για να αραιώσει τα σταφύλια και με την κακοκαιρία αυτή χρειάστηκε να δαπανήσει πολλά λεφτά για να ψεκάσει. Δηλαδή ένα συνεχόμενο άγχος, ειδικά φέτος, επικρατεί στα χωριά. Και την ίδια ώρα δεν έχει ούτε τον συνδικαλισμό που είχε κάποτε, ούτε τον συνεργατισμό με την ευρύτερη έννοια. Και έτσι νιώθει απροστάτευτος και προσπαθεί να αυτοσχεδιάζει και στο τέλος πελαγοδρομεί», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Ναπολέων Λουκαδάκης.
Την ίδια ώρα, το άγχος, όπως λέει, τους βγαίνει σε διάφορα ψυχοσωματικά και άλλα προβλήματα, κυρίως καρδιολογικά, με τους καρκίνους επίσης να “θερίζουν” σε πολλές αγροτικές περιοχές.
«Είμαστε εντελώς ξεκρέμαστοι»
Χαρακτηριστικά είναι επίσης όσα είπε στο neakriti.gr ο εργατικός αγρότης της Πυργούς του δήμου Ηρακλείου Γιώργος Παπαδομανωλάκης.
«Όσοι δεν είναι αγρότες, λένε “εσύ είσαι αγρότης. Έχεις την ηρεμία σου. Δουλεύεις όποτε θες. Σχολάς όποτε θες. Κάνεις ό,τι θες”. Δεν είναι έτσι. Από τη στιγμή που είσαι μέσα σε μια καλλιέργεια, μπορεί να μην έχεις κανέναν πάνω από το κεφάλι σου, αλλά πρέπει να είσαι κάθε μέρα στο χωράφι».
Όσο για το άγχος, ο Γιώργος Παπαδωμανωλάκης ανέφερε: «Τη μια βρέχει και σου καταστρέφει τα σταφύλια, την άλλη σου τα καταστρέφει ο καύσωνας. Έχουμε πάντα την αγωνία του καιρού. Βγαίνουμε και δουλεύουμε και λέμε “ό,τι γίνει”».
Αλλά και ως προς τα φυτοφάρμακα που βρίσκονται εκτεθειμένοι οι αγρότες, ο Γιώργος Παπαδομανωλάκης τόνισε ότι «καμία σχέση με παλιά. Παλιά κάναμε τον Μάιο ένα θειάφι και δεν ξαναμπαίναμε στο αμπέλι μέχρι να τρυγήσουμε. Τώρα πρέπει μέχρι να τρυγήσουμε να είμαστε μέσα στο αμπέλι. Να καλλιεργούμε. Να καθαρίζουμε. Να ραντίζουμε. Διαφορετικά, είναι πάρα πολλά τα μικρόβια. Είναι πάρα πολλές οι ασθένειες. Καινούργια έντομα που έχουν μετακινηθεί από άλλες καλλιέργειες. Με αποτέλεσμα να μη σταματάμε καθόλου».
