Στο Τοπρακτεπέ, την αρχαία Ειρηνούπολη της Τουρκίας, οι ερευνητές ανακάλυψαν πέντε απανθρακωμένα ψωμιά, ένα εκ των οποίων φέρει πορτρέτο του Ιησού και επιγραφή στα αρχαία ελληνικά που γράφει: «Με τις ευχαριστίες μας στον Ευλογημένο Ιησού».
Οι εργασίες πραγματοποιήθηκαν υπό τη διεύθυνση της Διεύθυνσης Μουσείου Καραμάν και χάρη σε μια φυσική διαδικασία ανθράκωσης κατέστη δυνατή η διάσωση αυτών των εύθραυστων οργανικών καταλοίπων.
Η έκθεση στη φωτιά, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες θερμοκρασίας και έλλειψης οξυγόνου, διατήρησε τα ψωμιά με εξαιρετική λεπτομέρεια — σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για τα καλύτερα τεκμηριωμένα παραδείγματα του είδους τους σε ολόκληρη την Ανατολία.
Η ανακάλυψη ζωντανεύει με εντυπωσιακό τρόπο το κατά Ιωάννη Ευαγγέλιο (εδάφιο 6:35), στο οποίο ο Ιησούς δηλώνει: «Εγώ είμαι ο άρτος της ζωής».
Για τους κατοίκους της Ειρηνούπολης, τα ψωμιά αυτά δεν ήταν απλή τροφή, αλλά ιερά πρόσφορα, τα οποία αντιμετωπίζονταν τελετουργικά ως αναπαραστάσεις του ίδιου του Χριστού.
Σε αντίθεση με τις παραδοσιακές απεικονίσεις του Παντοκράτορα, το ψωμί του Τοπρακτεπέ παρουσιάζει τον Ιησού ως σπορέα, συνδέοντας την πίστη με την καθημερινή εργασία και την ελπίδα μιας πλούσιας συγκομιδής.
Τα υπόλοιπα τέσσερα ψωμιά φέρουν χαραγμένα σχήματα σταυρού, γεγονός που υποδηλώνει ότι χρησιμοποιούνταν σε πρώιμες χριστιανικές τελετουργίες ως πρόσφορα της Ευχαριστίας.
Οι πρώτες αναλύσεις δείχνουν ότι η εικόνα του «Ιησού Σπορέα» είχε βαθύτερο συμβολισμό.
Οι αρχαιολόγοι θεωρούν ότι εξέφραζε τη θεία ευλογία στην αγροτική εργασία, χρησιμοποιώντας την ελπίδα για πλούσια σοδειά ως μεταφορά της πνευματικής λύτρωσης και ως ύμνο στην ιερότητα του μόχθου και της καθημερινής τροφής.
Ουσιαστικά, η απεικόνιση αντικατοπτρίζει μια μορφή λαϊκής ευσέβειας, όπου ο Χριστός ενσαρκώνει τους ρυθμούς και τους κόπους της ανθρώπινης ζωής.
Ο συνδυασμός της ελληνικής επιγραφής ευγνωμοσύνης, της χαρακτηριστικής εικονογραφίας του «Ιησού Αγρότη» και των μοτίβων του σταυρού της Μάλτας στα ψωμιά, οδήγησε τους ερευνητές στο συμπέρασμα ότι πρόκειται πολύ πιθανώς για άρτους της Θείας Ευχαριστίας.
Στην βυζαντινή λειτουργική πρακτική, ο άρτος της Ευχαριστίας συμβόλιζε το σώμα του Χριστού, με το προζυμένιο ψωμί της Ανατολής να αντιπροσωπεύει τη ζωή και την ανάσταση.
Αν και τα τελετουργικά αυτά περιγράφονται σε κείμενα και εικονογραφίες, ελάχιστα φυσικά δείγματα έχουν διασωθεί.
Τα ψωμιά του Τοπρακτεπέ, διατηρημένα με εξαιρετική καθαρότητα, παρέχουν απτή απόδειξη του πώς οι πρώτοι Χριστιανοί εξέφραζαν την πίστη τους μέσα από καθημερινά αντικείμενα όπως το ψωμί.
Η περιοχή Τοπρακτεπέ, γνωστή και ως «Πόλη της Ειρήνης,» υπήρξε σημαντική επισκοπική έδρα κατά τους ρωμαϊκούς και βυζαντινούς χρόνους.
Βρισκόμενη κοντά στη σημερινή περιοχή Ερμενέκ, η Ειρηνούπολη κατείχε στρατηγική θέση στη διαδρομή Ανεμούριον-Ισαυρία, που συνέδεε τις ακτές της Μεσογείου με την ενδοχώρα της Ανατολίας.
Οι αρχαιολογικές έρευνες αποκάλυψαν οχυρωμένα τείχη, λαξευμένες κατοικίες και εκτεταμένα νεκροταφεία, υποδηλώνοντας τόσο τη στρατιωτική σημασία της πόλης όσο και τον θρησκευτικό και διοικητικό της ρόλο.
Ως επισκοπή υπό το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, η πόλη είχε στενή σχέση με τα βυζαντινά εκκλησιαστικά δίκτυα, που διαμόρφωσαν τις λειτουργικές της παραδόσεις.
Η ανακάλυψη του Τοπρακτεπέ συνδέεται άμεσα με τη διδασκαλία του Ιησού στη συναγωγή της Καπερναούμ, όπου πραγματοποίησε θαύματα — θεράπευσε ασθενείς, έδιωξε δαιμόνια και θεράπευσε παράλυτους.
Εκεί δήλωσε: «Εγώ είμαι ο άρτος της ζωής,» συνδέοντας την πνευματική τροφή με τη σωματική διατροφή.
Η εικόνα του «Ιησού Σπορέα» πάνω στο ψωμί αντικατοπτρίζει την ίδια αρχή — τον Χριστό ως πάροχο και ευλογητή του μόχθου και της συγκομιδής.
