Ο νικητής του Νόμπελ Ειρήνης αναμένεται να ανακοινωθεί αύριο Παρασκευή, με τον Ντόναλντ Τραμπ και την κυβέρνησή του να έχουν δηλώσει επανειλημμένα πως πιστεύουν ότι ο Αμερικανός πρόεδρος δικαιούται το βραβείο.
Ο πρώην –και νυν– πρόεδρος των ΗΠΑ βρίσκεται εδώ και χρόνια σε άτυπη “εκστρατεία Νόμπελ”, ήδη από την πρώτη του θητεία, όταν υποστήριζε ότι «πολλοί άνθρωποι» θεωρούν πως το αξίζει.
Τον Φεβρουάριο φέτος, σε συνάντηση με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπ. Νετανιάχου στον Λευκό Οίκο, είπε:
«Ποτέ δεν θα μου δώσουν Νόμπελ Ειρήνης. Το αξίζω, αλλά δεν θα μου το δώσουν ποτέ».
Μετά τη συμφωνία Ισραήλ–Χαμάς για την πρώτη φάση του ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ την Πέμπτη, άνθρωποι που πανηγύριζαν στους δρόμους του Τελ Αβίβ άρχισαν να ζητούν να του απονεμηθεί το βραβείο.
Αλλά γιατί πιστεύει ότι το αξίζει; Ποιος τον έχει προτείνει και πόσο πιθανό είναι να το λάβει;
Γιατί ο Τραμπ πιστεύει ότι πρέπει να πάρει Νόμπελ;
Ο Τραμπ έχει υποστηρίξει πολλές φορές ότι έπαιξε καθοριστικό ρόλο στον τερματισμό πολλών πολέμων.
«Έχω κάνει έξι πολέμους, έχω τερματίσει έξι πολέμους», είπε στις 18 Αυγούστου, στη σύνοδο με Ουκρανούς και Ευρωπαίους ηγέτες.
«Αν δείτε τις έξι συμφωνίες που έκλεισα φέτος, όλοι αυτοί ήταν σε πόλεμο. Δεν έκανα καμία εκεχειρία».
Την επόμενη μέρα, σε συνέντευξη στο Fox News, ανέβασε τον αριθμό σε επτά πολέμους.
Επανέλαβε τον ίδιο ισχυρισμό και τον επόμενο μήνα, λέγοντας πως «κανείς δεν έχει κάνει ποτέ τίποτα παρόμοιο».
Ο καθηγητής Σαμίρ Πούρι, διευθυντής του Κέντρου Παγκόσμιας Διακυβέρνησης και Ασφάλειας του Chatham House, δήλωσε:
«Υπάρχει μια δόση παραλογισμού στις δηλώσεις του Τραμπ, αλλά όπως συμβαίνει συχνά, μέσα σε αυτόν τον παραλογισμό κρύβονται και κόκκοι αλήθειας».
Εξήγησε πως υπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στο να σταματήσεις προσωρινά τις μάχες και στο να λύσεις τα βαθύτερα αίτια μιας σύγκρουσης, σημειώνοντας ότι οι παρεμβάσεις του Τραμπ συνήθως συνιστούν “διαχείριση συγκρούσεων” και όχι πραγματική επίλυση.
Έχει προταθεί επίσημα;
Η προθεσμία για τις προτάσεις για το φετινό Νόμπελ Ειρήνης έληξε στις 31 Ιανουαρίου, λίγο μετά την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Κατά τη διάρκεια των δύο θητειών του, έχει προταθεί πάνω από 10 φορές, μεταξύ άλλων από τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, τον πρωθυπουργό της Καμπότζης Χουν Μανέτ, έναν Ουκρανό πολιτικό, καθώς και από βουλευτές των ΗΠΑ, της Σουηδίας και της Νορβηγίας.
Ωστόσο, μια υποψηφιότητα δεν σημαίνει αυτόματα και συμμετοχή στη βραχεία λίστα, ενώ η Επιτροπή Νόμπελ δεν δημοσιεύει τα ονόματα των υποψηφίων πριν από την ανακοίνωση του νικητή.
Φέτος, υπάρχουν 338 υποψήφιοι, εκ των οποίων 244 άτομα και 94 οργανισμοί.
Δεν είναι σαφές αν κάποια από τις προτάσεις του Τραμπ υποβλήθηκε πριν από την προθεσμία.
Ο Νετανιάχου τον πρότεινε δημόσια τον Ιούλιο, λέγοντας ότι «ο Τραμπ οικοδομεί ειρήνη, χώρα τη χώρα, περιοχή την περιοχή».
Αυτό έγινε μετά την αξίωση του Τραμπ ότι σταμάτησε τον “12ήμερο πόλεμο” Ιράν–Ισραήλ τον προηγούμενο μήνα.
Μετά τη συμφωνία για τη Γάζα, θα μπορούσε πράγματι να κερδίσει;
Οι ειδικοί εκτιμούν ότι, αν κατάφερνε να ασκήσει πίεση στη Ρωσία να τερματίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία ή στο Ισραήλ να σταματήσει τις επιχειρήσεις στη Γάζα, θα γινόταν πραγματικά πιθανός υποψήφιος.
Την Τετάρτη τη νύχτα, σημειώθηκε σημαντική εξέλιξη, καθώς Ισραήλ και Χαμάς υπέγραψαν την πρώτη φάση του 20-σημείου ειρηνευτικού σχεδίου του Τραμπ, με κατάπαυση του πυρός να αναμένεται την Πέμπτη το πρωί.
Ο Νετανιάχου δήλωσε ότι το ορόσημο αυτό θα επιτρέψει την απελευθέρωση των 48 ομήρων που εξακολουθούν να κρατούνται — εκ των οποίων περίπου 20 εκτιμάται ότι είναι ζωντανοί.
Ευχαρίστησε τις “μεγάλες προσπάθειες του φίλου και συμμάχου μας, προέδρου Τραμπ”, που βοήθησαν να επιτευχθεί «αυτό το κρίσιμο σημείο καμπής».
Ωστόσο, η Νίνα Γκρέγκερ, διευθύντρια του Ινστιτούτου Ερευνών Ειρήνης του Όσλο, δήλωσε ότι η εξέλιξη ήρθε πολύ αργά για να επηρεάσει την απόφαση της Επιτροπής.
«Είναι εξαιρετικά απίθανο οι τελευταίες εξελίξεις στη Γάζα να επηρεάσουν την απόφαση της Επιτροπής αύριο», δήλωσε σήμερα.
«Ο νικητής έχει ήδη επιλεγεί και οι ομιλίες έχουν προετοιμαστεί».
Ωστόσο, πρόσθεσε πως, αν το 20-σημείο σχέδιο του Τραμπ οδηγήσει σε διαρκή ειρήνη στη Γάζα, αυτό θα ληφθεί σοβαρά υπόψη στις επόμενες συνεδριάσεις της Επιτροπής.
«Φυσικά, θα πρέπει επίσης να σταθμιστεί σε σχέση με το συνολικό του έργο υπέρ της ειρήνης — τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς — όπως ορίζει η διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ».
Γιατί κάποιοι θεωρούν ότι δεν το αξίζει
Η διαθήκη του Άλφρεντ Νόμπελ ορίζει ότι το βραβείο απονέμεται σε όποιον «έχει κάνει το περισσότερο ή το καλύτερο για την ενίσχυση της συναδέλφωσης μεταξύ των εθνών».
Κάτι που, σύμφωνα με τη Γκρέγκερ, δεν ισχύει για τον Τραμπ:
«Απέσυρε τις ΗΠΑ από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα, ενώ ξεκίνησε εμπορικούς πολέμους με παλιούς συμμάχους», είπε.
«Αυτή δεν είναι η εικόνα ενός ειρηνικού ηγέτη».
Πώς κερδίζει κανείς το Νόμπελ Ειρήνης;
Οποιοσδήποτε μπορεί να προταθεί, όμως η Επιτροπή διευκρινίζει ότι μια πρόταση δεν αποτελεί επίσημη αναγνώριση.
Μόνο συγκεκριμένα πρόσωπα μπορούν να προτείνουν υποψηφίους, όπως αρχηγοί κρατών, μέλη κυβερνήσεων, προηγούμενοι νικητές Νόμπελ και πανεπιστημιακοί καθηγητές.
Η Νορβηγική Επιτροπή Νόμπελ, που αποτελείται από πέντε μέλη, καταρτίζει μια βραχεία λίστα, η οποία εξετάζεται από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες.
Η τελική απόφαση λαμβάνεται και ο νικητής ανακοινώνεται κάθε Οκτώβριο.
Φέτος υπήρχαν 338 υποψήφιοι (244 άτομα και 94 οργανισμοί).
Ποιοι Αμερικανοί πρόεδροι έχουν κερδίσει το Νόμπελ Ειρήνης
- Θεόδωρος Ρούζβελτ (1906) – για τη μεσολάβηση στον ρωσοϊαπωνικό πόλεμο.
- Γούντροου Ουίλσον (1919) – για τη δημιουργία της Κοινωνίας των Εθνών.
- Τζίμι Κάρτερ (2002) – για τις ειρηνευτικές του προσπάθειες και την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
- Μπαράκ Ομπάμα (2009) – για τις «εξαιρετικές προσπάθειές του στην ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας».
Ποιοι θεωρούνται φαβορί φέτος
Σύμφωνα με τα διεθνή γραφεία στοιχημάτων:
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι,
Η Γιούλια Ναβάλναγια (χήρα του Αλεξέι Ναβάλνι),
Και οργανώσεις όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και τα Emergency Response Rooms του Σουδάν,
καθώς και θεσμοί του ΟΗΕ, όπως το Διεθνές Δικαστήριο Δικαιοσύνης ή ο ΟΗΕ στο σύνολό του, με αφορμή τα 80 χρόνια από την ίδρυσή του.
Η Επιτροπή μπορεί επίσης να επιλέξει δημοσιογραφικούς οργανισμούς όπως οι Reporters Without Borders ή η Committee to Protect Journalists, προς τιμήν μιας χρονιάς όπου σκοτώθηκαν περισσότεροι δημοσιογράφοι από ποτέ, κυρίως στη Γάζα.
