Έχει άραγε ο Ντόναλντ Τραμπ μετατραπεί ξαφνικά σε ένθερμο υποστηρικτή της Ουκρανίας;
Το ερώτημα κυριάρχησε την Τρίτη στις συζητήσεις στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, όταν ο Τραμπ αιφνιδίασε αξιωματούχους με τη μέχρι σήμερα πιο φιλοουκρανική δήλωσή του — μια τολμηρή διαβεβαίωση ότι το Κίεβο όχι μόνο μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο κατά της Ρωσίας, αλλά και να ανακτήσει κάθε σπιθαμή εδάφους που έχει χάσει.
Η ανάρτηση στο Truth Social, η οποία δημοσιεύθηκε αμέσως μετά τη συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ήταν αξιοσημείωτη για δύο λόγους:
Πρώτον, αναιρούσε τις προηγούμενες δηλώσεις του ότι η Ουκρανία δεν μπορεί ποτέ να ελπίζει να επικρατήσει έναντι του μεγαλύτερου αντιπάλου της.
Δεύτερον, ερχόταν σε αντίθεση με την προηγούμενη θέση της κυβέρνησής του για το πώς θα έπρεπε να τελειώσει ο πόλεμος, δηλαδή με μια διαπραγματευτική λύση στην οποία το Κίεβο θα παραχωρούσε εδάφη στη Ρωσία.
Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι που προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν αυτή την φαινομενική στροφή βρέθηκαν ανάμεσα στην ευφορία και τον σκεπτικισμό, υπογραμμίζοντας ότι ο Τραμπ αλλάζει συχνά θέση — και μπορεί κάλλιστα να το ξανακάνει μετά από ένα πειστικό τηλεφώνημα με κάποιον άλλο ηγέτη, μια πραγματικότητα που έχει καταστήσει ακόμη δυσκολότερο για τους ηγέτες να χαράξουν στρατηγική απέναντι στον συνεχιζόμενο πόλεμο και στις πρόσφατες ρωσικές προκλήσεις στον ευρωπαϊκό εναέριο χώρο, μακριά από την Ουκρανία.
Ωστόσο, η άμεση αντίδραση από την ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία ήταν συγκρατημένη ικανοποίηση για τον νέο, αιχμηρό τόνο του Αμερικανού προέδρου.
«Είναι η πιο σκληρή δήλωση μέχρι τώρα», σχολίασε ένας αξιωματούχος της ΕΕ στη Νέα Υόρκη, αναφερόμενος στη φιλοουκρανική φύση της ανάρτησης του Τραμπ. «Αλλά πάντα απέχει μόνο ένα τηλεφώνημα του Πούτιν από το να κάνει κάτι όχι καλό».
Ο Τραμπ έδωσε και μια ιδέα για το πώς άλλαξε η σκέψη του κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, όπου εξέφρασε απογοήτευση από τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. «Νόμιζα ότι θα ήταν ο πιο εύκολο ο πόλεμος να σταματήσει λόγω της σχέσης μου με τον Πούτιν, αλλά δυστυχώς αυτή η σχέση δεν σήμαινε τίποτα», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Στην επίσημη ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ νωρίτερα την Τρίτη, ο Τραμπ τόνισε επίσης ότι η αποτυχία του Πούτιν να κερδίσει τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας «δεν κάνει τη Ρωσία να φαίνεται καλή».
Αργότερα την ίδια μέρα, απάντησε καταφατικά όταν ρωτήθηκε αν οι χώρες του ΝΑΤΟ θα πρέπει να καταρρίπτουν ρωσικά αεροσκάφη που παραβιάζουν τον εναέριο χώρο τους, φαινόμενο που έχει γίνει όλο και πιο συχνό.
«Χαιρετίζω τα σχόλια που έκανε πριν από λίγες ώρες ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, υπογραμμίζοντας την προοδευτική αποδυνάμωση της ρωσικής οικονομίας», είπε ο Μακρόν.
«Και χαίρομαι που βλέπω ότι ο Αμερικανός πρόεδρος πιστεύει στην ικανότητα της Ουκρανίας όχι μόνο να αντέξει, αλλά και να επιβάλει σεβασμό στα δικαιώματά της».
Για τους Ευρωπαίους, που επί μήνες προσπαθούν να πείσουν τον Τραμπ ότι ο Πούτιν φέρει την πλήρη ευθύνη για τον πόλεμο, η φαινομενική αλλαγή στάσης ήρθε και ως μια επιβεβαίωση των προσπαθειών τους.
Μιλώντας στους δημοσιογράφους έξω από το κτίριο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ Κάγια Κάλας έδειξε να υποδέχεται θετικά την ανάρτηση του Τραμπ, λέγοντας ότι δείχνει αλλαγή στάσης.
«Έκανε μια πολύ σοβαρή δήλωση που δεν είχαμε ξανακούσει, οπότε δείχνει πραγματικά ότι έχουμε κοινή κατανόηση», είπε.
Η ανάρτηση πιθανότατα χαροποίησε και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η οποία τους τελευταίους μήνες έχει δεχθεί επικρίσεις για υπερβολικά φιλική στάση προς τον Τραμπ, κυρίως επειδή συμφώνησε σε μια εμπορική συμφωνία ΗΠΑ-ΕΕ που χαρακτηρίστηκε ευρέως ως «ταπείνωση» για τις Βρυξέλλες.
Τώρα, η προσέγγισή της φαίνεται ότι μπορεί να αποδώσει, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την Ουκρανία.
Στη συνάντησή της με τον Τραμπ λίγες ώρες πριν από την ανάρτηση στο Truth Social, η φον ντερ Λάιεν επανέλαβε τη συνήθη γραμμή της, λέγοντας ότι «ο Τραμπ έχει απόλυτο δίκιο» για την ανάγκη της Ευρώπης να απεξαρτηθεί από τη ρωσική ενέργεια. «Το δουλεύουμε», υποσχέθηκε.
Η σχέση της φον ντερ Λάιεν με τον Τραμπ έχει επίσης εξελιχθεί δραματικά από τότε που ορκίστηκε για πρώτη φορά, είπε ένας αξιωματούχος της ΕΕ που μίλησε ανώνυμα για τις σχέσεις ΕΕ-Ουάσινγκτον.
Η πρόεδρος της Επιτροπής επικοινωνεί πλέον συχνά τηλεφωνικά με τον Αμερικανό πρόεδρο, χρησιμοποιώντας τις κλήσεις για να τον ενημερώνει, μεταξύ άλλων, για την επίθεση της Ρωσίας κατά της αποστολής της ΕΕ στην Ουκρανία καθώς και για το ζήτημα των παιδιών που απήχθησαν από τη Ρωσία.
Ο Τραμπ είχε μια «πολύ εις βάθος» συνομιλία με τη φον ντερ Λάιεν για τον τελευταίο γύρο κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας την Τρίτη, με τον Αμερικανό πρόεδρο να δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για μέτρα που στοχεύουν κινεζικά περιουσιακά στοιχεία.
«Βλέπουμε απλώς το αποτέλεσμα του γεγονότος ότι η Ευρώπη λέει κατ’ επανάληψη ότι θα κάνει Χ και το κάνει, ενώ η Ρωσία λέει ότι θα κάνει Α και τελικά κάνει Ζ», είπε ο αξιωματούχος της ΕΕ.
Ωστόσο, πέρα από την αρχική έκπληξη και την ικανοποίηση, αρκετοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και διπλωμάτες εξέφρασαν βαθύτερο σκεπτικισμό ότι η ανάρτηση του Τραμπ μπορεί να μην είναι τίποτα περισσότερο από μια προσπάθεια να προκαλέσει τον Πούτιν — κάτι που δεν θα φέρει πραγματική αλλαγή στην αμερικανική πολιτική.
Πράγματι, μετά από μήνες προσπαθειών να πείσουν τον Τραμπ να επιβάλει δασμούς ή κυρώσεις στη ρωσική οικονομία, η ελπίδα για οποιαδήποτε αμερικανική συνεισφορά φθίνει στην Ευρώπη. Και η εμπιστοσύνη στα λόγια του Τραμπ — όσο ενθαρρυντικά κι αν ακούγονται — είναι ελάχιστη.
«Ευτυχώς αλλά και δυστυχώς για εμάς, αυτό που λέει ο Τραμπ τη Δευτέρα δεν είναι το ίδιο με αυτό που λέει την Τρίτη», σχολίασε ένας συνεργάτης του Γάλλου προέδρου Εμανουέλ Μακρόν.
