Με τις τρομερές κυνηγετικές τους ικανότητες και τη συνήθεια να παίζουν… μπαλάκι με μωρά φώκιας, οι όρκες δεν έχουν τυχαία το προσωνύμιο «φάλαινες-δολοφόνοι».
Όμως, μια νέα εντυπωσιακή μελέτη αποκαλύπτει ότι οι όρκες έχουν και μια πιο ήπια – ίσως και ρομαντική – πλευρά.
Ένα ζευγάρι όρκες παρατηρήθηκε για πρώτη φορά να φιλιέται στο στόμα στη φύση – και χρησιμοποίησαν ακόμη και… τη γλώσσα τους.
Το βίντεο δείχνει τις δύο φάλαινες-δολοφόνους να αγγίζουν απαλά τις γλώσσες τους και να "δαγκώνονται" ελαφρά για περίπου δύο λεπτά, πριν απομακρυνθούν κολυμπώντας.
Στο επιστημονικό περιοδικό Oceans, οι ερευνητές περιγράφουν «επαναλαμβανόμενα επεισόδια ήπιας, πρόσωπο με πρόσωπο, στοματικής επαφής».
Το περίεργο αυτό φαινόμενο εντοπίστηκε από μια ομάδα τουριστών σε εκδρομή με αναπνευστήρα στα φιόρδ του Kvænangen στη Νορβηγία, περίπου 110 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Τρόμσο.
Η συμπεριφορά αυτή, την οποία οι επιστήμονες αποκαλούν «δάγκωμα γλώσσας, έχει παρατηρηθεί ξανά σε αιχμάλωτες όρκες, αλλά ποτέ στη φύση.
Οι επιστήμονες δεν είναι ακόμη σίγουροι γιατί οι όρκες επιδίδονται σε αυτό το "φιλί", αλλά εικάζεται ότι πρόκειται για μορφή κοινωνικού δεσίματος ή παιχνιδιού ανάμεσα σε αυτά τα εξαιρετικά έξυπνα ζώα.
Στο βίντεο, οι όρκες έρχονται σε επαφή με τα στόματά τους τρεις φορές, για περίπου 20 δευτερόλεπτα κάθε φορά.
Κατά τη διάρκεια αυτών των "φιλιών", η μία όρκα εκτείνει τη γλώσσα της και η άλλη τη δαγκώνει απαλά.
Ο καθηγητής Χαβιέ Αλμούνια συγγραφέας της μελέτης, δήλωσε:
«Η συμπεριφορά αυτή, που αναφέρεται καθημερινά ως “φίλημα”, είναι εξαιρετικά σπάνια στις όρκες. Πρώτη φορά περιγράφηκε το 1978 σε άτομα υπό ανθρώπινη φροντίδα, αλλά έμεινε ουσιαστικά ατεκμηρίωτη για δεκαετίες. Το πρώτο βίντεο τραβήχτηκε το 2013 στο Loro Parque.»
Όμως, όπως επισημαίνει, τα ευρήματα από αιχμάλωτα ζώα έχουν περιορισμένη επιστημονική αξία, καθώς είναι δύσκολο να διαπιστωθεί αν πρόκειται για φυσική ή επηρεασμένη συμπεριφορά λόγω στρες.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Αλμούνια, αυτές οι παρατηρήσεις αποδεικνύουν ότι το «δάγκωμα γλώσσας» είναι φυσική συμπεριφορά που διατηρείται και στην αιχμαλωσία.
Ποιοι άλλοι λόγοι μπορεί να εξηγούν τη συμπεριφορά;
- Πολλά άγρια ζώα επιδίδονται σε επαφή στόματος για κοινωνικούς λόγους – π.χ. οι χιμπαντζήδες που ακουμπούν τα χείλη τους ως χαιρετισμό.
- Η συμπεριφορά των όρκων θυμίζει ανάλογες κοινωνικές επαφές σε φάλαινες beluga, των οποίων τα νεαρά άτομα κάνουν «δάγκωμα γλώσσας» για να ενισχύσουν τους κοινωνικούς τους δεσμούς.
Ο Αλμούνια ανέφερε: «Είναι πιθανό το δάγκωμα γλώσσας στις όρκες να εξυπηρετεί κοινωνική ή δεσμική λειτουργία, παρόμοια με το γλείψιμο ή άλλες επαφές σε κοινωνικά θηλαστικά.»
Μάλιστα, οι ερευνητές προτείνουν ότι ίσως αποτελεί μορφή παιχνιδιού, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη κοινωνικών και κινητικών δεξιοτήτων.
Όμως, υπάρχει και έντονη κριτική
Η μελέτη δέχθηκε αυστηρή κριτική, καθώς οι “πολίτες-επιστήμονες” που κατέγραψαν το βίντεο ήταν τουρίστες σε εκδρομή για κολύμπι με όρκες.
Ο καθηγητής Λουκ Ρέντελ από το Πανεπιστήμιο Σεντ Άντριους σχολίασε πως πρόκειται για «κακόφημο καμουφλάζ παρενόχλησης άγριων ζώων».
Τονίζει ότι η παρουσία τουριστών και σκαφών προκαλεί στρες και αλλαγές στη συμπεριφορά των όρκων, επηρεάζοντας τη φυσική τους κοινωνική συνοχή.
Ο ίδιος υποστηρίζει ότι η μελέτη είχε ελάχιστη ανάλυση της συμπεριφοράς και επικεντρώνεται περισσότερο στο να δικαιολογήσει τη διατήρηση όρκων σε αιχμαλωσία.
Ο Ρέντελ δήλωσε: «Ας μην γελιόμαστε. Είναι μια εμπορική επιχείρηση που προσπαθεί να αποκρύψει τα ηθικά προβλήματα της ύπαρξής της μέσω μέτριων μελετών σαν κι αυτή.
Το γεγονός ότι μαθαίνουμε κάτι από τα ζώα στην αιχμαλωσία δεν δικαιολογεί την αιχμαλωσία για ένα τόσο ευφυές είδος όπως οι όρκες.»
