Η μεταρρύθμιση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, οι νέοι κανόνες για απελάσεις και τα αναθεωρημένα περιβαλλοντικά πρότυπα κινδυνεύουν μετά την πρόσφατη απόφαση απόσυρσης του νόμου κατά του «πράσινου ξεπλύματος».
Τα επόμενα τέσσερα χρόνια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναμένεται να επηρεαστούν έντονα από την εντυπωσιακή απόφασή της την περασμένη εβδομάδα να συνταχθεί με την άκρα δεξιά αποσύροντας έναν σημαντικό περιβαλλοντικό νόμο.
Με την απόφαση να αποσύρει τη νομοθεσία που στόχευε να εμποδίσει τις εταιρείες από το να παραπλανούν με ψευδείς οικολογικούς ισχυρισμούς (greenwashing), η πρόεδρος της Επιτροπής πυροδότησε κρίση στον άτυπο συνασπισμό κεντρώων φιλοευρωπαϊκών ομάδων που στήριξαν την ηγεσία της και των οποίων τις ψήφους χρειάζεται για να υλοποιήσει τις βασικές της προτεραιότητες.
Μέτρα όπως οι κανόνες για απελάσεις αιτούντων άσυλο, η αναμόρφωση της ΚΑΠ και ο νόμος για απλοποίηση των πράσινων υποχρεώσεων αναφοράς — όλα με βαθιά ιδεολογικά ρήγματα — θα βρεθούν σε αδιέξοδο αν η φον ντερ Λάιεν δεν διατηρήσει την υποστήριξη των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών (S&D) και των φιλελευθέρων του Renew Europe.
Ακόμη και οι περίπλοκες διαπραγματεύσεις για τον επταετή προϋπολογισμό της ΕΕ ενδέχεται να επηρεαστούν.
Αν και η φον ντερ Λάιεν προέρχεται από το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), επί δεκαετίες υπήρχε άτυπος συνασπισμός με τους Σοσιαλιστές και εν μέρει με τους φιλελεύθερους, κρατώντας την ΕΕ σε τροχιά μετριοπαθούς πολιτικής.
Ωστόσο, η πολιτική της ΕΕ δεν είναι πλέον απρόσβλητη από τη δεξιά στροφή που παρατηρείται στην ήπειρο. Καθώς το ΕΛΚ μετατοπίζεται δεξιότερα, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί αντιμετωπίζουν εσωτερικές συγκρούσεις και αβεβαιότητα.
«Το ΕΛΚ είναι ανεύθυνο, χρησιμοποιεί τη θέση του για να επιβάλει πολιτικά παιχνίδια και μοιάζει να θέλει να μας ταπεινώσει», δήλωσε ο ευρωβουλευτής των Σοσιαλιστών Τιέμο Βέλκεν, εισηγητής της Οδηγίας για τις Πράσινες Δηλώσεις. «Θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε άλλο νομοθέτημα, δεν ήταν τυχαία επιλογή».
Πέρα από την αγανάκτηση για την απόσυρση της πρότασης, οι δύο κεντρώες ομάδες κατηγορούν το ΕΛΚ και τη φον ντερ Λάιεν ότι παρακάμπτουν τις νομοθετικές διαδικασίες. Αν και η Επιτροπή υποστηρίζει πως έχει την αρμοδιότητα να αποσύρει προτάσεις, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο βρισκόταν ήδη στο τελικό στάδιο διαπραγμάτευσης μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωκοινοβουλίου.
Εμπλοκή και αντίδραση
Τους επόμενους μήνες, οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι μπορεί να καθυστερήσουν την προώθηση άλλων νομοθετημάτων, επιλέγοντας να δυσκολέψουν το έργο της Επιτροπής. Ιδιαίτερα, μπορεί να μπλοκάρουν την κορυφαία προτεραιότητα της δεύτερης θητείας της φον ντερ Λάιεν: την απλοποίηση των κλιματικών κανόνων.
«Η φον ντερ Λάιεν πρέπει να επιλέξει», δήλωσε ο επικεφαλής των Γερμανών Σοσιαλιστών Ρενέ Ρεπάζι, προειδοποιώντας ότι η συνέχιση της συνεργασίας με την ακροδεξιά θα επιφέρει “σκληρές συνέπειες” στις διαπραγματεύσεις για την οδηγία «omnibus».
«Η φον ντερ Λάιεν και το ΕΛΚ πρέπει να παραδεχθούν ότι η απόσυρση ήταν λάθος και να το διορθώσουν αυτήν την εβδομάδα, αλλιώς τίθεται υπό αμφισβήτηση το ίδιο το θεμέλιο της συνεργασίας», είπε.
Οι Σοσιαλιστές και οι Φιλελεύθεροι θεωρούν την απόσυρση νίκη της άκρας δεξιάς, η οποία επιδιώκει να αποδυναμώσει την Πράσινη Συμφωνία. Κι αυτό ενώ η φον ντερ Λάιεν εξελέγη πρόεδρος με την ψήφο των Σοσιαλιστών και των Φιλελευθέρων.
Μήνες έντασης έχουν προηγηθεί, καθώς το ΕΛΚ συνεργάστηκε με δυνάμεις όπως οι Ευρωπαίοι Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές και το μπλοκ Πατριώτες για την Ευρώπη (Λεπέν και Όρμπαν) για να περάσει τις προτεραιότητές του.
«Αν η φον ντερ Λάιεν θέλει συνεργασία γύρω από το κέντρο, τέτοιες ενέργειες πρέπει να αποφεύγονται», δήλωσε ο φιλελεύθερος αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Χόισικ.
Το ΕΛΚ, από την πλευρά του, υποστηρίζει ότι η σύνθεση του Ευρωκοινοβουλίου έχει μετατοπιστεί προς τα δεξιά, δίνοντάς του τη νομιμοποίηση να προωθεί πολιτικές κεντροδεξιάς, ακόμη και με στήριξη από την άκρα δεξιά.
Αλλαγή ισορροπιών
Δεν είναι μόνο η πολιτική διάταξη του Κοινοβουλίου που δυσκολεύει την Επιτροπή. Η εξασθένηση της κεντροαριστεράς στις εθνικές κυβερνήσεις, όπως στην Ισπανία και τη Γερμανία, μπορεί να την ενισχύσει σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθιστώντας την πιο ελεύθερη να εναντιωθεί στην Επιτροπή.
«Υπάρχει αυτός ο κίνδυνος», είπε ο Ρεπάζι. «Η ισπανική αντιπροσωπεία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη και αν δεν αισθάνεται δεσμευμένη από το Συμβούλιο, θα κινηθεί διαφορετικά».
Καταιγίδα σε φλιτζάνι;
Παρά τη σύγκρουση, ορισμένοι πιστεύουν ότι ο άτυπος συνασπισμός θα επιβιώσει γιατί είναι προς το συμφέρον όλων.
Υπάρχει και προηγούμενο: Σοσιαλιστές και Φιλελεύθεροι έχουν απειλήσει ξανά να αποστασιοποιηθούν από αμφιλεγόμενες κινήσεις της φον ντερ Λάιεν, αλλά τελικά την στήριξαν — όπως με την ψήφο στον Ραφαέλε Φίττο για Επίτροπο, παρά τις αρχικές αντιρρήσεις.
Κι ενώ η άκρα δεξιά έχει στηρίξει κάποιες προτάσεις του ΕΛΚ, η αντιευρωπαϊκή της στάση την καθιστά ασταθή εταίρο σε κρίσιμα ζητήματα, όπως ο προϋπολογισμός του 1 τρισ. ευρώ.
Για το νομοσχέδιο κατά του greenwashing, η Επιτροπή δήλωσε ότι ίσως το επαναφέρει, αν υπάρξει συμφωνία να εξαιρεθούν οι μικρές επιχειρήσεις.
Ίσως αυτή η κρίση ξεπεραστεί. Αλλά οι πληγές που άνοιξε, δύσκολα θα επουλωθούν.
