Οι ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα ενδέχεται να παραβιάζουν τους όρους της συμφωνίας του με την ΕΕ, σύμφωνα με συμπεράσματα του διπλωματικού σώματος της Ένωσης.
«Με βάση τις εκτιμήσεις ανεξάρτητων διεθνών οργανισμών… υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ισραήλ παραβιάζει τις υποχρεώσεις του για τα ανθρώπινα δικαιώματα βάσει του Άρθρου 2 της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ», αναφέρει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης (ΕΥΕΔ), σύμφωνα με διαρροή εγγράφου.
Η επικεφαλής διπλωμάτης της ΕΕ, Κάγια Κάλας, ανέλαβε να ηγηθεί της επανεξέτασης μετά από αίτημα περισσοτέρων από δώδεκα χωρών να διερευνηθούν οι πολιτικές και νομικές συνέπειες της σύγκρουσης.
Η Συμφωνία Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ θεσπίζει στενές σχέσεις μεταξύ της Ένωσης και της χώρας της Μέσης Ανατολής, ρυθμίζοντας τη συνεργασία σε βασικούς τομείς και τις διμερείς εμπορικές σχέσεις.
Αν και η πλήρης κατάργηση της συμφωνίας απαιτεί ομοφωνία από όλα τα 27 κράτη μέλη, τέσσερις αξιωματούχοι δήλωσαν ότι εξετάζονται ενδιάμεσα μέτρα, όπως ο περιορισμός των εμπορικών σχέσεων, τα οποία μπορούν να εγκριθούν με ειδική πλειοψηφία.
Η Κάλας δήλωσε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την Τετάρτη: «Το Ισραήλ έχει το δικαίωμα στην αυτοάμυνα, αλλά αυτό που βλέπουμε στην πράξη ξεπερνά την αυτοάμυνα», προσθέτοντας ότι το Ισραήλ «υπονομεύει δεκαετίες ανθρωπιστικών αρχών» εμποδίζοντας την παροχή τροφίμων και φαρμάκων στη Γάζα και αγνοώντας τη βοήθεια του ΟΗΕ.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, είχε προϊδεάσει ότι η αξιολόγηση της ΕΥΕΔ θα κατέληγε πως το Ισραήλ παραβιάζει τις δεσμεύσεις του. «Βλέποντας τις τηλεοράσεις και διαβάζοντας τις εφημερίδες σας, δεν είναι δύσκολο να προβλέψουμε το συμπέρασμα που θα προκύψει», είχε πει.
Αν και η ΕΕ έχει καταδικάσει τις μαζικές απώλειες και την καταστροφή στη Γάζα, δεν έχει λάβει ακόμη συγκεκριμένα μέτρα κατά του Ισραήλ. Η εφαρμογή ευρύτερων κυρώσεων απαιτεί ομοφωνία από τα 27 κράτη μέλη.
Ωστόσο, χώρες πιο φιλικά διακείμενες προς το Ισραήλ —όπως η Γερμανία και η Αυστρία— είναι απίθανο να υποστηρίξουν οτιδήποτε θεωρήσουν ότι περιορίζει το «δικαίωμα αυτοάμυνας» του Ισραήλ.
«Ελπίζουμε ότι στο επόμενο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων τον Ιούλιο, βάσει αυτής της έκθεσης, η [Κάλας] θα καταθέσει πρόταση για ενέργεια», δήλωσε ένας διπλωμάτης της ΕΕ υπό καθεστώς ανωνυμίας.
«Το ερώτημα είναι πόσα κράτη μέλη θα συνεχίσουν να μη κάνουν τίποτα, διατηρώντας την υφιστάμενη κατάσταση — και αυτά τα κράτη θα πρέπει να αιτιολογήσουν την απραξία τους».
Προτάσεις για επανεξέταση του εμπορίου
Οι πρέσβεις θα συζητήσουν την αξιολόγηση της ΕΥΕΔ σε συνάντηση την Κυριακή, πριν από τη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ τη Δευτέρα στις Βρυξέλλες. Το θέμα αναμένεται επίσης να τεθεί στη σύνοδο κορυφής των ηγετών την επόμενη εβδομάδα.
Εκτός από την αξιολόγηση της ΕΥΕΔ, εννέα χώρες της ΕΕ ασκούν πίεση για δράση στον τομέα του εμπορίου εναντίον του Ισραήλ — συγκεκριμένα για προϊόντα που προέρχονται από παράνομους ισραηλινούς οικισμούς.
Ο υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου, Μαξίμ Πρεβό, ανακοίνωσε ότι το Βέλγιο και άλλες οκτώ χώρες της ΕΕ υπέβαλαν την Πέμπτη αίτημα στην Κομισιόν για να εξετάσει πώς μπορεί το εμπόριο από παράνομους οικισμούς να ευθυγραμμιστεί με το διεθνές δίκαιο.
Την πρωτοβουλία στήριξαν και η Φινλανδία, Ιρλανδία, Λουξεμβούργο, Πολωνία, Πορτογαλία, Σλοβενία, Ισπανία και Σουηδία.
Η απάντηση της Κομισιόν στο βελγικό αίτημα ενδέχεται να ενισχύσει τις αμφιβολίες για τη νομική και πολιτική βάση της Συμφωνίας Σύνδεσης με το Ισραήλ.
Ο Πρεβό έγραψε στο X ότι η κίνηση ακολουθεί τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου (ICJ) του 2024, η οποία προειδοποιεί κατά οποιασδήποτε οικονομικής δραστηριότητας «που συμβάλλει στη διατήρηση μιας παράνομης κατάστασης στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη».
Το αίτημα καλεί την Κομισιόν να πραγματοποιήσει εις βάθος ανάλυση των συνεπειών για τρίτα κράτη και διεθνείς οργανισμούς βάσει της απόφασης του ICJ.
Η διπλωματική πίεση και η έκθεση της ΕΥΕΔ εντείνουν την πίεση προς την ΕΕ να επανεξετάσει τη σχέση της με το Ισραήλ και να λάβει πιο σαφή θέση σχετικά με τις ενέργειές του.
