Είναι δυνατόν αν ο Ουίνστον Τσώρτσιλ ζούσε σήμερα να ενέκρινε την απόφαση του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου να εξοπλίσει εγκληματικές παραστρατιωτικές φατρίες στη Γάζα, που αντιτίθενται στη Χαμάς, ακολουθώντας το δόγμα, «ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου»;
Παραμονές της εισβολής της ναζιστικής Γερμανίας στη Σοβιετική Ένωση, ο θρυλικός ηγέτης της Βρετανίας φέρεται να είπε σε έναν βοηθό του ότι ήταν διατεθειμένος να συμμαχήσει με τον μπολσεβίκο εχθρό του, Ιωσήφ Στάλιν:
«Αν ο Χίτλερ εισέβαλε στην Κόλαση, θα έκανα τουλάχιστον μια ευνοϊκή αναφορά στον Διάβολο στη Βουλή των Κοινοτήτων», λέγεται ότι είπε.
Αντίστοιχα, δεν υπάρχει αγάπη χαμένη μεταξύ της Χαμάς — της ένοπλης παραστρατιωτικής οργάνωσης που ευθύνεται για τις βάρβαρες επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ — και των ενόπλων της φατρίας του Γαζαίου Γιασέρ Αμπού Σαμπάμπ.
Ωστόσο, αυτή η τακτική έχει σοβαρά μειονεκτήματα και μπορεί να οδηγήσει σε ολέθριες συνέπειες — όπως απέδειξε η πρόσφατη ιστορία:
Η συνεργασία των ΗΠΑ με τον Οσάμα μπιν Λάντεν για την αντιμετώπιση των Σοβιετικών στο Αφγανιστάν δεν είχε αίσιο τέλος.
Αυτή η μέθοδος, την οποία υιοθετούσε συχνά η Αίγυπτος πριν από το 1967 και το Ισραήλ από τότε, έχει εφαρμοστεί κατά καιρούς με παλαιστίνιους εθνικιστές, τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ένοπλους φενταγίν και άλλες ομάδες — μόνο για να καταρρεύσει αργά ή γρήγορα.
Μετά τη σφαγή της 7ης Οκτωβρίου, όταν η Χαμάς επιτέθηκε στο νότιο Ισραήλ, σκοτώνοντας 1.195 ανθρώπους και απαγάγοντας 240, ο Νετανιάχου βρέθηκε στο στόχαστρο οργής και κατακραυγής.
Πριν τις επιθέσεις, ήταν από τους βασικούς υποστηρικτές της ενίσχυσης της Χαμάς στη Γάζα, ακολουθώντας μια ριψοκίνδυνη στρατηγική «διαίρει και βασίλευε», που έθετε τη Χαμάς του Γιαχία Σίνουαρ απέναντι στην Παλαιστινιακή Αρχή και την ΟΑΠ στη Δυτική Όχθη.
Προς τούτο, από τα τέλη της δεκαετίας του 2010 μέχρι τις αρχές του 2020, ενθάρρυνε το Κατάρ να διοχετεύει εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στη Χαμάς, δηλώνοντας μάλιστα το 2019 σε συνέδριο του Λικούντ ότι «όποιος θέλει να αποτρέψει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους, πρέπει να ενισχύει τη Χαμάς».
Ο Νετανιάχου δεν ήταν ο μόνος που πίστευε ότι η Χαμάς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί στρατηγικά και ότι με τον χρόνο θα μετριαζόταν, επικεντρώνοντας στη διακυβέρνηση αντί στην εξέγερση.
Με τους Παλαιστίνιους βαθιά διχασμένους, το Ισραήλ θα μπορούσε να δηλώνει ότι δεν έχει «σοβαρό συνομιλητή» και να συνεχίζει την επέκταση των εποικισμών.
Πολλοί στην ισραηλινή πολιτική και στρατιωτική ηγεσία υποστήριξαν την τακτική. Ο Μίκαελ Μιλστάιν, ακαδημαϊκός του Πανεπιστημίου του Τελ Αβίβ και πρώην επικεφαλής του παλαιστινιακού τμήματος της στρατιωτικής αντικατασκοπείας, δήλωσε ότι ακόμα και ο ακροδεξιός υπουργός Οικονομικών Μπετσάλελ Σμοτριτς πίστευε ότι «η Παλαιστινιακή Αρχή είναι βάρος και η Χαμάς περιουσιακό στοιχείο».
Αυτή η ψευδαίσθηση επιτυχίας, ωστόσο, οδήγησε στην καταστροφική αποτυχία της 7ης Οκτωβρίου. Οι προειδοποιήσεις από τις στρατιωτίνες παρατηρητές στα σύνορα (tatzpitaniyot) αγνοήθηκαν, γιατί δεν ταίριαζαν με την κυρίαρχη αφήγηση πως «δεν υπάρχει απειλή από τη Χαμάς».
Κι όμως, σήμερα, παρά το γεγονός ότι η ενίσχυση της Χαμάς συνέβαλε στην καταστροφή, ο Νετανιάχου αναγκάζεται να παραδεχθεί πως έχει «ενεργοποιήσει» παλαιστινιακές φατρίες εναντίον της Χαμάς στη Γάζα — πολλές από τις οποίες είναι διαβόητες για διακίνηση ναρκωτικών και εγκληματική δράση — ισχυριζόμενος ότι έτσι γλιτώνει ζωές Ισραηλινών στρατιωτών.
Η παραδοχή ήρθε όταν ο πολιτικός του αντίπαλος, Άβιγκντορ Λίμπερμαν, αποκάλυψε στα ΜΜΕ ότι η ισραηλινή υπηρεσία πληροφοριών εξοπλίζει κάποιες παλαιστινιακές ομάδες.
Ο Λίμπερμαν προειδοποίησε ότι αυτό μπορεί να γυρίσει μπούμερανγκ — όπως ακριβώς τα χρήματα του Κατάρ βοήθησαν στη χρηματοδότηση της 7ης Οκτωβρίου.
Μεταξύ αυτών των ομάδων είναι και οι "Λαϊκές Δυνάμεις" του Αμπού Σαμπάμπ, που τώρα δηλώνουν ότι φρουρούν τα νέα κέντρα διανομής τροφίμων της Gaza Humanitarian Foundation, του ιδιώτη αμερικανού εργολάβου που αντικαθιστά τον ΟΗΕ. Σύμφωνα με τον ίδιο, στόχος τους είναι να «προστατεύσουν τους πολίτες από κλέφτες ανθρωπιστικής βοήθειας και τη βία της Χαμάς».
Όμως, αξιωματούχοι του ΟΗΕ, όπως ο Τζόναθαν Γουίταλ, καταγγέλλουν ότι οι άνδρες του Αμπού Σαμπάμπ συμμετείχαν σε λεηλασίες βοήθειας υπό ισραηλινό έλεγχο. «Τι θα μπορούσε να πάει στραβά βάζοντας την αλεπού στο κοτέτσι;» διερωτάται ειρωνικά.
Σύμφωνα με τον Λίμπερμαν, πολλά. Ισχυρίζεται ότι κάποιοι από αυτούς τους «εγκληματίες» συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος — χωρίς ωστόσο αποδείξεις. Ο ίδιος ο Αμπού Σαμπάμπ είχε φυλακιστεί από τη Χαμάς για εμπόριο ναρκωτικών, χωρίς να είναι σαφές αν δραπέτευσε ή απελευθερώθηκε μετά την ισραηλινή εισβολή.
Ανώτατοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι δηλώνουν ότι αυτή η τακτική εφαρμόζεται ευρύτερα με στόχο να μειωθούν οι απώλειες στρατιωτών και να αποδυναμωθεί η Χαμάς με τη δημιουργία «εναλλακτικών μοντέλων διακυβέρνησης».
Αλλά πόσο καλό μπορεί να είναι ένα μοντέλο διακυβέρνησης που βασίζεται σε εγκληματικές φατρίες;
Αντί να ενισχύει σοβαρούς και μεταρρυθμιστικούς Παλαιστίνιους — που υπάρχουν — η συνεργασία με συμμορίτες θα επιδεινώσει το χάος.
Και αυτό θα δώσει περισσότερο χώρο στους ακροδεξιούς συνεργάτες του Νετανιάχου, Σμοτριτς και Μπεν Γκβιρ (και οι δύο υπό κυρώσεις από το Ηνωμένο Βασίλειο) να προωθήσουν αποικισμό της Γάζας — εξέλιξη που θα ακυρώσει κάθε προοπτική λύσης δύο κρατών.
Σύμφωνα με τον νέο πρεσβευτή των ΗΠΑ στο Ισραήλ, Μάικ Χάκαμπι, η λύση δύο κρατών δεν υποστηρίζεται πλέον από τη διοίκηση Τραμπ.
Συνολικά, όλη αυτή η στρατηγική είναι απλώς μια επανάληψη της ίδιας αποτυχημένης τακτικής των τελευταίων 70 ετών:
Να στρέφεσαι στον «λύκο» για να αποφύγεις τη δύσκολη αλλά απαραίτητη συζήτηση για ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης Ισραήλ–Παλαιστίνης.
