Μοιάζει με έναν εξωγήινο κόσμο ή με μια αιωρούμενη χιονόσφαιρα στο διάστημα. Με την πρώτη ματιά, θα μπορούσε κανείς να νομίσει πως είναι μια μπάλα του μπιλιάρδου. Όμως αυτή η τέλεια σφαίρα, κρυμμένη στον Γαλαξία μας, τρισεκατομμύρια μίλια μακριά, έχει αφήσει τους επιστήμονες άναυδους.
Το μυστηριώδες αυτό σφαιρικό αντικείμενο, με «αξιοσημείωτη κυκλική συμμετρία», αψηφά τις υπάρχουσες θεωρίες για το διάστημα, καθιστώντας άγνωστη τόσο την προέλευση όσο και τη φύση του.
Εντοπίστηκε από το τηλεσκόπιο ASKAP στην Αυστραλία και οι ερευνητές πιστεύουν ότι πιθανώς διαστέλλεται, αν και είναι αόρατο με γυμνό μάτι.
Το ονόμασαν Teleios, από την αρχαία ελληνική λέξη «τέλειος», εξαιτίας του εντυπωσιακά τέλειου σχήματός του.
Βρίσκεται μέσα στον Γαλαξία μας και θα μπορούσε να έχει διάμετρο έως και 157 έτη φωτός.
«Το πιο προφανές χαρακτηριστικό του Teleios είναι η αξιοσημείωτη κυκλική συμμετρία του, σε συνδυασμό με τη χαμηλή επιφανειακή λαμπρότητα», λέει η διεθνής ερευνητική ομάδα.
Το Teleios ανακαλύφθηκε μέσω του Australian Square Kilometre Array Pathfinder (ASKAP), ενός συστήματος ραδιοτηλεσκοπίων που βρίσκεται στην απομακρυσμένη έρημο της Δυτικής Αυστραλίας.
Η απόστασή του από τη Γη εκτιμάται στα 7.100 ή 25.100 έτη φωτός (δηλαδή 2,2 ή 7,7 κιλοπαρσέκ) — αντιστοιχεί σε χιλιάδες τρισεκατομμύρια μίλια.
Το περίεργο; Είναι ορατό μόνο σε ραδιοκύματα
Το Teleios ανιχνεύεται μόνο μέσω ραδιοκυμάτων, που είναι το τμήμα του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος με το μεγαλύτερο μήκος κύματος.
Δεν είναι ορατό σε ακτίνες Χ, υπέρυθρη ή ορατή ακτινοβολία — δηλαδή, δεν θα το βλέπαμε καν, ακόμη κι αν βρισκόμασταν κοντά του.
«Το Teleios πήρε το όνομά του από την ελληνική λέξη Τέλειος, λόγω της σχεδόν απόλυτης κυκλικής μορφής του», σημειώνουν οι ειδικοί στο The Conversation.
«Αυτό το μοναδικό αντικείμενο δεν έχει παρατηρηθεί ποτέ σε κανένα άλλο μήκος κύματος, κάτι που αποδεικνύει την εξαιρετική ικανότητα του ASKAP να ανακαλύπτει νέα ουράνια σώματα.»
Τι μπορεί να είναι;
Οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμη με βεβαιότητα τι είναι ή πώς σχηματίστηκε, αλλά έχουν κάποιες πιθανές θεωρίες:
Υπόλειμμα υπερκαινοφανούς (supernova): Υπολείμματα μετά από μια έκρηξη supernova που περιλαμβάνουν στοιχεία όπως άνθρακα, οξυγόνο, νέον και πυρίτιο.
Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι η επιφανειακή του λαμπρότητα είναι ιδιαίτερα χαμηλή για ένα τέτοιο υπόλειμμα, κάτι που μπορεί να υποδεικνύει ότι είναι είτε πολύ νέο (κάτω των 1.000 ετών), είτε αρκετά παλιό (πάνω από 10.000 ετών).
Όμως η εξαιρετική συμμετρία του δεν ταιριάζει με τα συνήθη, παραμορφωμένα υπολείμματα υπερκαινοφανών, που υποδηλώνει ότι ίσως δεν πρόκειται γι’ αυτό.
Φυσαλίδα από αστρικούς ανέμους: Μια τεράστια κοιλότητα αερίου που εκτοξεύεται από την ανώτερη ατμόσφαιρα ενός άστρου.
«Το Teleios έχει διατηρήσει το συμμετρικό του σχήμα καθώς γερνά, ακόμα και σε αυτή τη διάμετρο», λένε οι ερευνητές.
«Αυτό υποδηλώνει ότι έχει παραμείνει σχετικά ανεπηρέαστο από το περιβάλλον του, προσφέροντάς μας μια σπάνια ευκαιρία να εξάγουμε συμπεράσματα για την αρχική έκρηξη υπερκαινοφανούς.»
Τεχνολογία αιχμής και ραδιοαστρονομία
Η ανακάλυψη έγινε με τη βοήθεια του ραντάρ συνθετικού διαφράγματος (Synthetic Aperture Radar – SAR) και τεχνητής νοημοσύνης για την επεξεργασία των σημάτων.
Το SAR στέλνει παλμούς ενέργειας και μετρά την αντανάκλασή τους, επιτρέποντας την «όραση» κάτω από την επιφάνεια.
Η συνδυαστική χρήση με αλγορίθμους μηχανικής μάθησης βοήθησε στον εντοπισμό προτύπων και σχημάτων που δείχνουν ανθρώπινη δραστηριότητα ή αστρονομικά φαινόμενα.
«Η μελέτη της περίπτωσης του Teleios δείχνει πώς αυτές οι τεχνολογίες μπορούν να βελτιώσουν τις αστρονομικές έρευνες και να συμβάλουν στη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς», αναφέρεται στη δημοσίευση.
